از دیرگاه، ارتباط نزدیکی بین اصوات آهنگین و شفای جسم وجود داشته است. موسیقی کلاسیک به‌عنوان یکی از باسابقه‌ترین ژانرهای موسیقی، در طول قرنها برای درمان بیماری‌های متفاوت به کار رفته و اثربخش واقع شده است.
موسیقی یا همان آواها، هزاران سال قبل از کلام و صوت بشر وجود داشته‌اند. حیوانات، گیاهان، دریا، فصول و و … هرکدام آوای منحصر به فرد خود را دارند. با شنیدن یك موسیقی شاد، انسان شادمان می‌شود و با شنیدن یك موسیقی غمگین ممكن است مضطرب و ناراحت شود. احتمالاً میتوانیم نقش موسیقی را در بروز یا بهبود بیماریها موثر بدانیم.
در ادامه‌ی این مقاله از بلاگ همراهتم، در پی کشف راز تأثیر موسیقی کلاسیک بر بهبود عملکرد بدن و گاهاً درمان بیماری‌های جسمی خواهیم بود.
تاریخچه‌ی موسیقی درمانی
استفاده از موسیقی به منزلهی روشی برای درمان، به زمان افلاطون و ارسطو برمی‌گردد. بعد از آن به مرور در طول تاریخ استفاده از اصوات و آهنگ‌ها برای درمان بیماری‌های جسمی و روحی مختلف به کار گرفته شده است. مثلاً در قرن بیستم برای درمان سربازهای مصدوم جنگ جهانی اول، موسیقی درمانی انجام شد و اگرچه با مشکلاتی همراه بود، اما اندک اندک تکامل یافت و موسسات زیادی برای آن تأسیس شد. در سال ۱۹۴۴ اولین برنامه‌ی آموزش موسیقی درمانی در جهان و در دانشگاه میشیگان انجام شد. ۱۹۵۰ اولین انجمن موسیقی درمانی کار خود را آغاز کرد. در سال ۱۹۷۱ انجمن موسیقی درمانی آمریکا AAMT)) فعالیت خود را آغاز کرد. انجمن موسیقی درمانی ایران هم با هدف توسعه‌بخشی به امکانات تخصصی برای استفاده از این شیوهی درمان فعال است.
تأثیر موسیقی کلاسیک بر مغز
گوش دادن به موسیقی در حالت کلی باعث ایجاد احساس رضایت و آرامش در فرد می‌شود. در مطالعات زیادی مشخص شده است که موسیقی و به ویژه نوع کلاسیک آن، توان شناختی انسان را افزایش می‌دهد و شاید قادر به تولید نوعی از امواج مغزی باشد که البته در میان دانشمندان درباره‌ی این موضوع اختلاف نظر وجود دارد. در تحقیقات متفاوتی اینطور نشان داده شد که موسیقی کلاسیک:
- عملکرد ذهنی را از طریق آزادسازی دوپامین و متوقف کردن ترشح کورتیزول بهبود می‌بخشد
- عملکرد مغزی را از طریق تحریک مغز تقویت می‌کند و حافظه، تمرکز و خلاقیت را بهبود می‌بخشد
- کیفیت خواب را بالا میبرد
- فشار خون را کاهش می‌دهد
- مدیریت درد، به این صورت که با تقویت آرامش، درد و ناراحتی را در طول دوره‌ی درمان پزشکی کاهش می‌دهد
- با تأثیر مثبت در خلق و خو، علائم افسردگی را کاهش می‌دهد
- به هضم غذا کمک می‌کند
موسیقی موتزارت و بیماری صرع
ولفگانگ آمادئوس موتزارت، آهنگساز اتریشی و موسیقی‌دان سبک کلاسیک بود. موتزارت در پنجمین سال زندگی خود آغاز به آهنگسازی کرد و در هفت‌سالگی اولین سمفونی‌اش را نوشت. اخیراً دانشمندان پژوهشی انجام دادند و متوجه شدند شنیدن قطعهی (The Sonata for Two Pianos in D major, K. 448) از موتزارت، احتمال وقوع صرع را ۳۴ درصد کاهش می‌دهد.
موسیقی کلاسیک و سرطان
در پژوهشی که توسط دکتر (Feng-Chi Hsieh) از دپارتمان رادیولوژی در بیمارستان عمومی Yuan) (Kaohsiung تایوان انجام شد، 60 نفر بیمار سرطانی به دو گروه تقسیم شدند.
نیمی از آنان در خانه‌شان روی دستگاه پخش به گلچینی از موسیقی کلاسیک که توسط تیم پژوهشی انتخاب شده بود گوش دادند. این بیماران قبل از جراحی و دوباره پس از 6، 12 و 24 هفته بررسی شدند.
میزان درد و خستگی، در هر ارزیابی کاهش پیدا میکرد. در مورد آن دسته که به موسیقی کلاسیک گوش داده بودند، خستگی جسمی و روحی نیز در هفته‌ی ششم، کاهش پیدا کرده بود.
کاهش مشخص شدت علائم در گروهی که موسیقی درمانی انجام داده بودند، می‌تواند نشانگر این باشد که احساسات مثبتی در وجود آنها شکل گرفته است. طبق نظر بیماران، گوش دادن به موسیقی در سلامتی جسمی و فیزیولوژیکی آنان موثر بود زیرا آنها را از افکار منفی مرتبط با سرطان دور نگه داشت.
تحقیقات دیگری نشان داد که درمان از طریق گوش دادن به موسیقی به مدت 30 دقیقه در روز، علائم بیماری را از راه امید بخشیدن به بیماران بهبود بخشید.
محققین اظهار داشتند موسیقی توانست به کاهش علائم بیماری سرطان بیماران کمک کند زیرا موسیقی کلاسیک تولید اندورفین، دوپامین و سروتونین را در مغز آسان می‌کند. این مواد سبب ایجاد حس شادمانی و احساسات مثبت هستند. طبق نظر پژوهشگران، موسیقی با بخشیدن امید زنده ماندن و یادآوری زندگی‌شان قبل از سرطان، توانست علائم بیماری را کاهش و بهبود دهد. گویی موسیقی به صورت موقت حواس بیماران را از بیماری و درد پرت می‌کند.
موسیقی درمانی برای چه افرادی توصیه می‌شود؟
درمان با موسیقی کلاسیک ممکن است برای مسائل جسمی و روحی مورد استفاده قرار گیرد. گاهی بدن به روش‌های مختلف به موسیقی پاسخ نشان می‌دهد که این عملکرد، در استفاده از روش‌های درمانی دیگر یا استفاده از داروهای شیمیایی رخ نمی‌دهد. تحقیقات اثبات کرده‌اند که این نوع درمان می‌تواند به افرادی که از آسیبهای روحی، جسمی، مغزی و احساسی رنج میبرند کمک کند. علاوه بر اینکه استفاده از موسیقی کلاسیک در درمان بیماری‌های خاص مورد توجه قرار گرفته، در موارد و شرایط متفاوت دیگر نیز مفید و سودمند واقع شده است. موسیقی علاوه بر کاهش تنش و استرس، عزت نفس را افزایش می‌دهد که منجر به پیشرفت سطح مهارت‌های اجتماعی از جمله تعامل کلامی و رفتاری، روابط عمومی و … می‌شود.
کلام آخر
احتمالاً گوش دادن به موسیقی، مخصوصاً در سبک کلاسیک می‌تواند عملکردهای سیستم قلبی عروقی، تنفسی، ماهیچهای، اسکلتی، عصبی و متابولیک را تحت تأثیر قرار دهد. موجهای آلفا از این طریق در مغز افزایش مییابند و انتقال پیام‌های درد مهار می‌شود. در آخر دردی که احساس می‌شود کاهش یافته است. طبق اظهارات پژوهشگران این حوزه، گوش دادن به موسیقی کلاسیک سبب تحریک تولید آرام کننده‌های درونی می‌شود.