سلامت جسم و روح بسیار به هم مرتبط است. درواقع ارتباط‌های متعددی بین سلامت روان و شرایط فیزیکی وجود دارد که به طور قابل توجه بر کیفیت زندگی افراد اثر میگذارد و پیامدهایی برای جامعه ایجاد می‌کند. سازمان جهانی بهداشت (WHO) سلامتی را حالتی از رفاه کامل جسمی، روانی، اجتماعی و نه صرفا عدم وجود بیماری یا ناتوانی تعریف می‌کند. سلامتی جسم بدون سلامت روان وجود ندارد و برعکس این جمله هم صادق است.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به ارتباط بین جسم و روح و زبان مشترک آن‌ها می‌پردازیم.
جسم و روح به هم وابسته هستند
بدن انسان و روح او در طول زندگی یکدیگر را حمل می‌کنند. مراقبت از جسم، به نوعی همان مراقبت از روح است و برعکس این قضیه هم وجود دارد. سلامتی روح و جسم به یکدیگر وابسته‌اند و این وظیفه‌ی ماست که با تغذیه‌ی خوب و استراحت مناسب، بدن سالمی داشته باشیم و در ادامه و با مراقبت صحیح از بدن‌مان، مسئولیت خود را نسبت به روح تکمیل کنیم.
سلامت جسم و روح چطور به هم مرتبط‌اند؟
تحقیقات نشان می‌دهد که رابطه‌ی بین سلامت روح و جسم مانند جاده‌ای دو طرفه است. یک تعامل پیچیده بین تغییرات فیزیکی و سلامت روحی وجود دارد که درواقع از تعامل استروژن و دوپامین نشأت می‌گیرد.
نقش دوپامین
دوپامین که به‌عنوان هورمون شادی شناخته می‌شود و به انگیزه و پاداش برای عملکردهای متعدد در مغز مرتبط است. استروژن انتقال دوپامین را کاهش می‌دهد و مانند داروهای ضد روانپریشی عمل می‌کند. به عنوان مثال بعد از زایمان و زمانی که سطح استروژن بسیار کاهش می‌یابد، آسیبپذیری حتی بیشتر از روانپریشی در بعضی افراد وجود دارد.
نقش استروژن و سروتونین
نمونه‌ی دیگر از تغییرات هورمونی که بر سلامت روان اثرگذار است، نقش استروژن و سروتونین است. در برخی از زنان افت استروژن در زمان پایان چرخه‌ی قاعدگی منجر به کاهش شدید سروتونین و هورمون‌های شادی‌بخش مغز می‌شود که به علائم افسردگی شدت می‌بخشد.
نقش هورمون‌های متابولیک
هورمون‌های جنسی تنها هورمون‌هایی نیستند که با سلامت روان در ارتباط هستند، بلکه طبق تحقیقات انجام‌شده، مشخص شده است که هورمون‌های متابولیک مانند انسولین، کورتیزول و لپتین نیز بر طیف گسترده‌ای از بیماری‌های روانی از ADHD گرفته تا اسکیزوفرنی و اختلالات خوردن تأثیر می‌گذارند.
عارضه‌های متابولیک مانند دیابت، فشار خون بالا یا حتی دوره‌های طولانی رژیم‌های غذایی نامناسب، ممکن است باعث تغییرات ناشی از استرس در مغز شود که موجب اختلالات خلقی و مشکلات عصبی می‌شود. بعضی از اختلالات سلامت روان می‌تواند باعث ایجاد استرس و تغییرات متابولیکی شود و در طول زمان به بیماری‌های متابولیک تبدیل شود.
نقش سلامت روان بر جسم
مطالعات نشان داده‌اند که بیماری‌های روانی، پیری بیولوژیکی را تسریع می‌بخشند و ممکن است باعث افزایش نرخ بیماری‌های قلبی و عروقی و سایر بیماری‌های مرتبط با افزایش سن شوند. به‌طور مثال بیماری اسکیزوفرنی احتمالا با 10 تا 20 سال کاهش امید به زندگی و پیری زودرس در ارتباط است.
البته توجه داشته باشید این یافته‌ها در مورد همه‌ی افراد صحت ندارد. آن‌چه تحقیقات نشان داده‌اند این است که بیماری های روانی به روش‌‌های مختلف با بیماری‌های جسمی مرتبط هستند. در ادامه به مثال‌های مرتبط پرداخته‌ایم.
- مشکلات روانی ممکن است منجر به رفتارهای ناسالم مانند رژیم غذایی نامناسب، ورزش نکردن و مصرف مواد مخدر شوند که برای سلامت جسمی مضر هستند.
- بسیاری از مشکلات روانی و استرس ناشی از آن می‌تواند خواب را مختل کند و به مرور زمان به سلامت جسمی آسیب جدی برساند.
- استرس ممکن است باعث افزایش مزمن سطح کورتیزول شود که می‌تواند هر عملکرد بدن از جمله سیستم گوارشی، سیستم ایمنی، سیستم قلبی و عروقی و حتی سیستم تولید مثل را مختل کند.
بیماری‌های رایج جسمی که مرتبط با مشکلات روحی هستند
مشکلات روانی می‌تواند افراد را در معرض خطر طیفی از بیماری‌های جسمی قرار دهد. طبق تحقیقات مرتبط با حوزه‌ی سلامت جسم و روح، مشکلات روانی سیستم ایمنی بدن را ضعیف می‌کند که مهم‌ترین و رایج‌ترین آن‌ها عبارت است از:
- فشار خون بالا
- بیماری‌های قلبی
- دیابت
- سکته
- سرطان
- ام اس
حفظ سلامت جسم و روح
تمام تحقیقات در مورد تعامل بین سلامت جسم و روح یک حقیقت را بیان می‌کنند: بدن و مغز هردو به‌شدت نسبت به تغییرات واکنش نشان می‌دهند.
سازگاری و ارتباط آن‌ها در حدی بالاست که می‌تواند منجر به بروز بیماری‌های جدی جسمی و روحی شود. همان‌طور که مشکلات روانی و استرس سلامت جسمی را تهدید می‌کند، آرامش و شادمانی هم محرکی برای بهبود معضلات جسمی است.
ورزش منظم، رژیم غذایی مفید و سالم، قرار نگرفتن در معرض اخبار و حوادث ناگوار و تهیه‌ی فهرستی از کارهای مورد علاقه‌تان که احساسات مثبت در شما ایجاد می‌کند، به سلامت روح و در ادامه سلامت جسم منجر می‌شود.
ذهن و بدن خود را تقویت کنید
توجه به سلامت روان به انسان کمک می‌کند تا مهارت‌های مورد نیاز خود برای رهایی از چالش‌ها را توسعه دهد. سلامت روان همچنین در حفظ سلامت جسمانی به شما کمک می‌کند؛ به‌نوعی جسم و روح زبان یکدیگر هستند. توجه به مواردی که به ظاهر کوچک به‌نظر می‌رسند اما اثرات قدرتمندی دارند لازم است، به‌طور مثال اینکه قند خون خود را چک کنید، به درستی غذا بخورید، مصرف نمک را محدود کنید و…
وقتی مشکل جسمی یا روانی به وجود می‌‌آید، مطمئن شوید که حتما هر دو جنبه‌ی سلامت خود را ارزیابی می‌کنید. دو بخش جسم و روح باهم وجود شما را تشکیل داده‌اند و پیوند عمیقی دارند.
کلام آخر
بدن انسان به دنبال پیدا کردن راهی برای حل کردن تروما یا سایر دردهای عاطفی حلنشدهی خود است. اگر بیماران سعی در انکار مشکلات روانی نداشته باشند، عملکرد بهتری خواهند داشت. افرادی که از ابزارهای ناسالم برای مقابله با رنج‌های عاطفی‌شان استفاده می‌کنند تا درد خود را از بین ببرند، مدت زمان بیشتری برای بازگشت به حالت سلامت روانی نیاز دارند.
شما می‌توانید سلامت روحی و جسمی خود را به‌طور همزمان بهبود ببخشید و برای رسیدن به تعادل و سلامت عمومی بدن لازم است به هردو توجه یکسان داشته باشید.