زوج‌درمانی از تکنیک‌های مهم روانشناسی برای از بین بردن مشکلات بین افراد است. افرادی که تصمیم به ازدواج دارند، لازم است از مشاوره‌ی قبل از ازدواج استفاده کنند تا در طول زندگی راهکارهایی برای مقابله با مشکلات داشته باشند. گاهی افراد به‌تنهایی قادر به پیداکردن راهکار حل مشکلات و ابهامات نیستند؛ این افراد باید حتما از مشورت زوج‌درمانگر استفاده کنند تا درگیر مشکلات بزرگتر نشوند. حالا اگر با تمام این‌ها در زندگی مشترک مشکل بغرنجی که به ظاهر غیر قابل حل به‌نظر می‌رسد پیش آمد چه کنیم؟
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به شرح و کاربرد زوج‌درمانی پرداخته‌ایم.
زوج‌درمانی چیست؟ چه کاربردی دارد؟
زوج‌درمانی درواقع نوعی روان‌درمانی به حساب می‌آید که برای همسران دچار تنش و مشکلات در زندگی زناشویی‌شان که به‌دنبال راهکاری برای بهبود روابط می‌گردند مناسب است. زوج‌درمانگر یا همان مشاور خانواده، با تجربه و تخصص به حل مشکلات و تعارض میان زوج می‌پردازند و به آن‌ها آموزش می‌دهد که چگونه تفکر بهتری در مقابل بروز مشکلات به کار گیرند.
نکته‌ی مهم در این پروسه این است که زوجین باید همه‌ی مسائل مربوط به مشکل را بدون پنهان‌کاری در اختیار مشاور بگذارند، تا بهترین راهکار پیدا شود. نکته‌ی مهم دیگر انتخاب درمانگر مناسب است، زیرا ممکن است حتی مشکل حادتر شود.
مراحل زوج‌درمانی
روانشناس در ابتدا با زوج صحبت می‌کند تا به مشکلات اصلی پی ببرد و آن‌ها را اولویتبندی کند. در ادامه به نوبت به حل آن مشکلات می‌پردازد.
در مرحله‌ی بعد، مشاور به گفتگو با طرفین می‌پردازد تا با ایجاد آرامش و اعتماد، از مشکلات ریشه‌ای آن‌ها اطلاع پیدا کند. در مراحل بعد و با توجه به اطلاعاتی که از زوج و مشکل‌شان به دست آورده است، روش‌های درمانی مناسب را برمی‌گزیند. بدین صورت بعد از مشخص شدن اهداف به درمان و رفع مشکلات می‌پردازند.
انواع راه‌های زوج‌درمانی
روانکاوی: جستجوی ریشه‌ی تضادها در دوران کودکی فرد و ارتباط آن با مشکل حاضر
رفتاری: بهبود رفتار و خلق‌وخوی شخص
خودتنظیمی: بررسی کمبودهای دوران کودکی و نوجوانی و تاثیر آن در ایجاد مشکل فعلی
رفتاری تلفیقی: بررسی عملکرد زوجین در برابر اتفاقات تکراری
شناختی رفتاری: شناخت منفی‌گرایی افراد
عاطفه‌محور: بررسی هیجانات زوجین و تاثیرگذاری آن در زندگی
ساختاری: تغییر منفی‌گرایی به مثبت‌گرایی
این‌که زوجین کاملا با مشاور خانواده همکاری داشته باشند و مشکلات رفتاری خود را بپذیرند و در برطرف کردن آن تلاش کنند، مهم‌ترین بخش از روند درمان است.
چه زمانی به زوج‌درمانی نیاز است؟
-
وقوع بحث‌های تکراری
اگر بحث‌های قدیمی مکرر اتفاق می‌افتد، لازم است به زوج‌درمانی فکر کنید. توجه کنید مشکلات قدیمی و تکرار آن‌ها منجر به عواقب جبران‌ناپذیری می‌شود.
-
عدم وجود درک متقابل
گاهی در بروز مشکلات، فرد توانایی درک یا تحلیل اخلاقی فرد مقابل را ندارد. زوج‌درمانگر با فهم دقیق ریشه‌ی این معضل به حل مسئله می‌رسد.
-
بی‌اعتمادی زوجین نسبت به یکدیگر
در بعضی مواقع یکی از زوجین به دلیل فهمیدن حتی یک دروغ کوچک می‌تواند اعتمادش را نسبت به طرف مقابل از دست بدهد. بی‌اعتمادی در میان افراد بیشترین احتمال وقوع در میان زوج را دارد و مشاور با همکاری زوجین به حل آن می‌پردازد.
-
عادت‌های تخریب‌گر
برخی افراد به قهرکردن، گلایه، گریه کردن و… عادت دارند. این افراد برای رفع مشکلات خود از این روش‌ها استفاده می‌کنند که کاملا هم اشتباه است. شاید گریه کردن یا موارد این‌چنینی به نظر عادی برسد، اما این‌ها عادت‌هایی است که به‌مرور به جدایی می‌انجامد. زوج‌درمانی از بهترین روش‌ها برای درمان این عارضه‌ها است.
-
اختلالات زندگی مشترک
گاهی زوجین اعتمادبه‌نفس حرف زدن، نظر دادن راجع به مسائل زندگی و هم‌کلامی با همسر یا خانواده‌ی همسر را ندارند و به‌خاطر این مشکل رنج می‌برند که برای رفع آن باید به زوج‌درمانگر مراجعه کنند.
در دنیای امروز به علت اختلاف فرهنگی و مشغله‌های زیاد، هریک از زوجین، مشکلات زناشویی بسیار زیادی را تجربه می‌کنند که حل کردن آن‌ها دشوار است و کمک گرفتن از زوج‌درمانی می‌تواند بسیار موثر عمل کند.
جدایی، خیانت به همسر، مشکلات جنسی، مشکلات خانوادگی و… از عوامل دیگری هستند که با زوج‌درمانی بهبود می‌یابند.
نتایج درمانی حاصل از زوج‌درمانی
از جمله نتایج قابل‌مشاهده‌ی حاصل از زوج‌درمانی کاهش تعارضات حل‌نشده در زوجین، جلوگیری از عمیق شدن ناهمخوانی شناختی و کاهش علائم بیماری است. زوجین به دنبال اتمام جلسات درمانی، می‌توانند تعاملات سالم‌تری باهم داشته باشند. مهارت و آگاهی بیشتری که در ادامه به دست می‌آید به‌طور حتم به تعاملات سالم‌تر و شادتر در روابط منجر خواهد شد.
مراقبت‌های لازم بعد از زوج‌درمانی
درمان بسته به نوع مشکل معمولا از چند جلسه تا چند ماه به طول می‌انجامد. هنگامی که زوج مهارت‌های کافی را آموزش دیدند و به درک تعاملی و موقعیتی از مشکلات خود دست پیدا کردند، قادرند سطح مطلوبی از عملکرد خود در رابطه را شاهد باشند. آگاهی از علائم رفتارهای مخرب و پیشگیری از تشدید مجدد رفتارهای مخرب یعنی رفتارهایی که زوجین در حال تلاش برای تغییر آن هستند بسیار حائز اهمیت است. نشانه‌های رفتارهای منفی و مخرب برای هرکدام از زوجین در جلسات انتهایی درمان توضیح داده می‌شود و پیشنهاد می‌شود درصورت مشاهدهی علائم آن به تنظیم یک جلسه‌ی درمانی بپردازند.
کلام آخر
زوج‌درمانی یک رویکرد بدون قضاوت دارد و به پررنگ شدن حس پذیرش زوجین کمک می‌کند. یعنی رویکردی در قالب نحوه‌ی اندیشه افراد درباره‌ی خودشان و همسرشان و به بیان دیگر خودسنجی بیشتر. همچنین این رویکرد بر تغییر کردن تمرکز دارد؛ مانند کاهش پاسخ‌های منفی و بدون تایید، افزایش خودتنظیمی عواطف، بهبود توانایی ابراز وجود و اصلاح مهارت‌های مدیریت موثر مشکلات.