نابغه‌ی خاموش کشف‌نشده؛ این عنوانی است که به ویویان مایر (Vivian Maier) داده‌اند. پرستار بچه‌ای که به عکاسی خیابانی علاقه داشت و هیچ‌گاه عکس‌هایش را به کسی نشان نداد. پس از مرگ ویویان و با کشف اتفاقی نگاتیوهای او، جهان با این زن هنرمند آشنا شد.
ویویان مایر که توانست لایه‌های پنهان کوچه و پس‌کوچه‌های نیویورک، شیکاگو و بعضی شهرهای دیگر را در هنر عکاسی و برای همیشه در تاریخ ثبت کند، به ارزش‌های مادی بی‌توجه بود و در نهایت بعد از مرگ، مجموعههای از کتاب‌های هنری، بریده‌ی روزنامه‌ها، فیلم‌های معمولی و تعدادی خرت و پرت تنها چیزهایی بود که در کمد او پیدا شد. اما چطور عکس‌های ویویان مشهور و در تمام دنیا شناخته شد؟ در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم، درباره‌ی این شخصیت مرموز بیشتر صحبت میکنیم.
ویویان مایر که بود؟
ویویان مایر در سال ۱۹۲۶ و در نیویورک متولد شد. کودکی‌اش در اروپا و امریکا گذشت و در سال ۱۹۵۱ در آمریکا ساکن و به پرستاری از بچه‌ها مشغول شد. او به مدت ۴۰ سال و در خانواده‌های مختلفی به کار پرستاری از کودکان مشغول بود. ویویان عادت داشت بچه‌های تحت مراقبت خود را همراه با خود به خیابانهای شلوغ و پررفت‌وآمد نیویورک و بعدها به نقاط نه چندان مناسب شیکاگو ببرد و از آنچه در اطرافش می‌بیند، عکس بگیرد. همچنین او به‌تنهایی سفرهایی به کشورهای دورافتاده از جمله آمریکای جنوبی، خاورمیانه، آفریقا و آسیا داشت. دوربین رولی‌فلکسی مایر همیشه از گردنش آویزان بود و به عضوی جدایی‌ناپذیر از بدن او بدل شده بود.
دارایی‌های پنهان مایر
ویویان عکس‌هایش را در اتاق شخصی‌اش در خانه‌ی کارفرماهایش نگهداری می‌کرد و علاقهای به نشان دادن آنها به کسی نداشت. بیش از صد هزار نگاتیو، فیلم مستند و نوار صوتی که خود مایر تولیدشان کرده بود و کوهی از بریده‌های روزنامه‌ها و اشیایی که در خیابان پیدا کرده بود، تنها دارایی او بودند که همه در انبار نگهداری می‌شدند.
جان ملوف راز بزرگ ویویان را آشکار کرد
در اواخر سال 2007 مجموعه‌دار معروفی به نام جان ملوف، در مزایده‌ی پورتاژ پارک شیکاگو شرکت کرد. در آن زمان ملوف در حال نوشتن کتابی درباره‌ی پورتاژ پارک بود و به دنبال عکس‌های تاریخی برای استفاده در کتلاب بود. وسایل دست دوم که در مزایده دیده می‌شدند، مدت‌ها بی‌استفاده و بین صاحبان مختلف در گردش بودند. جان تصادفاً به جعبه‌ای برخورد که پر از عکس‌های گرفته شده بین دهه‌ی ۵۰ و ۶۰ بود. کل جعبه به بهای ۴۰۰ دلار به ملوف فروخته شد و او مزایده را ترک کرد. در جعبه حتی یک عکس هم از پورتاژ پارک پیدا نشد اما چیزی که ملوف خریده بود، ۳۰۰۰۰ نگاتیو بود که ویویان مایر در سال‌های مختلف عکاسی کرده بود.
ملوف اطلاعات زیادی از هنر عکاسی نداشت اما به شدت جذب تصاویر داخل جعبه شد. او نگاتیوهای موجود را اسکن کرد و در کامپیوتر مشغول به بررسی آنها شد. لحظات نابی که توسط این عکاس ناشناس ثبت شده بود شگفت‌انگیز بودند: کودکی لاغر که پشت پنجره‌ی کثیف مغازهای مشغول دید زدن داخل است، پسرک سیاهپوستی که مشغول واکس زدن کفش کودک سفیدپوست است و یا مردی که روی صندلی جلوی ماشین خوابیده و دستانش را هایل نور کرده است. این عکس‌های منحصربه‌فرد، جان ملوف را به وجد آورده بود و این سوال که چه کسی آنها را گرفته است فکر او را مشغول کرد.
برگزارکنندگان مزایده هم از عکاس خبری نداشتند، اما گفتند این جعبه‌ها متعلق به خانم مسنی بوده که از بیماری رنج می‌برده است. ملوف کم‌کم با اشخاص دیگری که جعبه‌های مشابهی از همان خانم گرفته بودند تماس پیدا کرد و تمام نگاتیوها را خرید. او صاحب مجموعه‌ی عظیمی شده بود که هیچ صاحب مشخصی نداشت.
حل معما
آپریل ۲۰۰۹، بعد از حدود یک سال و نیم از آن که ملوف جعبه‌ی حاوی عکس‌ها را در مزایده خریداری کرده بود، پاکت نامهای در یکی از جعبه‌ها پیدا شد. نامه از طرف یک چاپخانه‌ی عکس بود و روی آن یک اسم دیده می‌شد: ویویان مایر. با جستجوی این نام در اینترنت، به متنی رسید که چند روز پیش در مجله‌ی شیکاگو تریبون چاپ شده بود. اعلامیه‌ی فوت یک خانم پیر ۸۳ ساله:
«ویویان مایر، خانم محترم فرانسوی‌الاصلی که ۵۰ سال شهروند شیکاگو بود، در روز دوشنبه فوت کرد. روح پرسخاوت او برای تمام کسانی که با وی آشنایی داشتند، مایه‌ی آرامش بود. او همیشه آماده بود تا با نظراتش به دیگران یاری برساند و همچنین می‌توان از وی به عنوان منتقدی ارزنده‌ی فیلم و عکاس حرفه‌ای یاد کرد. او یک انسان واقعی بود و غیبتش به شکل غم‌انگیزی فراموش نخواهد شد. زندگی طولانی و شگفت‌انگیز او هرگز از یادها نخواهد رفت».
ملوف با مجله تماس گرفت و جز شماره‌‌‌ای اشتباه چیزی عایدش نشد. او نمی‌دانست به کجا رجوع کند. در این حین تصمیم گرفت وبلاگی تأسیس کند و آدرس آن را www.vivianmaier.com بگذارد. او عکس ای مایر را در وبسایت به نمایش گذاشت. ملوف به زودی متوجه شد مایر بزرگ‌تر از چیزی است که تصور داشته است. طرفداران زیادی برای عکس‌های ویویان پیدا شد. عکسهایی که جز خود عکاس کسی آنها را ندیده بود.
گستره‌ی زیاد و عمقی که در عکاسی مایر دیده می‌شد ملوف را واداشت تا به دنبال پاسخ این دو سؤال بگردد: چه چیزی نگاه فوق‌العاده عکاسانه‌ی وی را توجیه میکند؟ کمی بعد ملوف هنگام دسته‌بندی نگاتیوها آدرسی پیدا کرد که زیر جعبه‌ی کفشی نوشته شده بود. مشخص شد مایر از سال ۱۹۵۶ تا ۱۹۷۲ با خانواده‌ی گنزبرگ زندگی کرده و پرستار سه فرزند آنها جان، لین و متیو بوده است. لین گنزبرگ امروزه یک مأمور مالیاتی ۵۵ ساله است که درباره‌ی مایر می‌گوید: «خانم مایر برایمان مثل مری پاپینز بود. او قدرت فوق‌العاده‌ای داشت و به راحتی با بچه‌ها ارتباط برقرار می‌کرد.»
مرگ مایر
در زمستان ۲۰۰۸ پای ویویان مایر روی یک تکه یخ لیز می‌خورد و به سرش ضربه وارد می‌شود. او را به اورژانس بیمارستان و بعد از آن‌جا به خانه‌ی سالمندان می‌برند، یعنی جایی که در آوریل ۲۰۰۹ در آن فوت کرد. حالا ملوف صاحب تقریباً تمام اموال ویویان است. چندین دستگاه دوربین عکاسی، بیش از صد فیلم ۸ میلی‌متری، ۳۰۰۰ پرینت عکس و ۱۰۰۰۰۰ نگاتیو.
در سال ۲۰۰۹ جان ملوف به همراه آتونی ریدزون تصمیم به تهیه‌ی فیلمی از زندگی مایر گرفتند. تمام عکس‌ها و نگاتیوهای او برای این کار اسکن شد و فیلم در سال ۲۰۱۴ با نام «Finding Vivian Maier» روی پرده رفت.
من فکر می‌کنم هیچ چیز برای همیشه دوام ندارد، پس باید فضایی برای افراد دیگر ایجاد کنیم. این یک چرخه است. بلند شو، تا انتها برو چون همین فرصت را داری و وقتی به پایان برسد، شخص دیگری جای تو را می‌گیرد.
ویویان مایر