کبد یکی از مهم‌ترین اندام‌های بدن است که اگر کارش را به درستی انجام ندهد، دردسرساز خواهد شد! عادات اشتباهی که کبد را نابود می کند، باعث بیماری‌های مختلفی می‌شوند. کبد ۵۰۰ کارکرد حیاتی دارد که مختل شدن آنها، سلامت ما را بر هم خواهد زد. به همین دلیل است که سبک زندگی ما اثر فوق‌العاده زیادی بر سلامتی عمومی دارد. در این نوشته در مورد کار کبد، ۱۰ عادات اشتباهی که کبد را نابود می کند و ۴ راه برای حفظ سلامتی آن را خواهیم خواند.
کبد؛ دومین اندام بزرگ در بدن انسان
کبد سموم را از بدن بیرون می‌راند و اجازه نمی‌دهد اثرات سوء داروهای مختلفی که مصرف می‌کنیم، در بدن باقی بمانند. تنظیم میزان کلسترول، پروتئین‌سازی و تولید صفرا که به جذب چربی کمک می‌کند، از وظیفه‌های کبد به‌شمار می‌رود.
همچنین، قند را برای زمانی‌که واقعاً به آن نیاز داریم، ذخیره می‌کند و تنظیم سطح هورمون‌ها را هم به‌عهده دارد. می‌بینیم که راهی به‌غیر از انتخاب سبک زندگی متعادل و حفظ سلامتی کبد وجود ندارد.
۱. مصرف قند و شکر
در کودکی زیاد می‌شنیدیم که مصرف شیرینی و آب‌نبات برای سلامت دندان ما مضر است. اما ضرر قند تنها به دندان‌ها نمی‌رسد، بلکه می‌تواند کبد را نابود کند.
کبد از قندی به نام فروکتوز برای تولید چربی استفاده می‌کند. خوردن شکر تصفیه‌شده باعث می‌شود تجمع چربی بالا رود. این وضعیت درنهایت به بیماری کبد منتهی می‌شود. اکنون برای محدود کردن خوراکی‌های دارای قند اضافه مانند آب گاز‌دار و انواع شیرینی، دلیل دیگری هم در دست داریم.
۲. چند کیلو وزن اضافه
چربی اضافی در سلول‌های کبد جمع می‌شود و بیماری کبد چرب غیرالکلی (NAFLD) را ایجاد می‌کند. کبد ممکن است متورم شود و به‌مرور زمان، بافت سلول‌ها را سخت‌تر کند، یعنی باعث بیماری سیروز کبدی شود. افرادی که اضافه وزن دارند یا چاق هستند، میان‌سال‌ها یا مبتلایان به دیابت به احتمال بیشتری دچار این بیماری خواهند شد. این‌جاست که فعالیت بدنی روزانه و رژیم غذایی سالم به کمک ما می‌آید.
۳. بالا بودن چربی ترانس
چربی ترانس در بعضی از غذاهای آماده و بسته‌بندی پیدا می‌شود. اگر این خوراکی‌ها مدام در برنامه‌ی غذایی ما وجود داشته باشند، احتمال اضافه وزن را بالا می‌برند. این وضعیت برای کبد مضر است. لازم است پیش از خرید خوراکی‌های آماده، مواد تشکیل‌دهنده‌ی آن را از روی بسته‌بندی بخوانیم و دنبال چربی ترانس بگردیم و با دیدن این گزینه، از خیر خرید آن خوراکی بگذریم که هیچ سودی برای سلامت ما نخواهد داشت.
۴. الکل
یکی از مهم‌ترین عادات اشتباهی که کبد را نابود می‌کند، مصرف زیاد نوشیدنی‌های الکلی است. زمانی که حجم زیادی از الکل وارد بدن می‌شود، توانایی کبد در دفع سم از بدن کاهش می یابد. چراکه کبد از کارکرد اصلی خود بازمی‌ماند و مشغول دفع اثر سمی الکل می‌شود.
همچنین، ممکن است میزان گلبول‌های قرمز را افزایش دهد که بر سلامت عمومی فرد اثر منفی خواهد گذاشت.
۵. ننوشیدن آب کافی
حدود ۶۶ درصد از بدن انسان را آب تشکیل داده است. احتمالاً در مطلب‌های مربوط به تندرستی زیاد خوانده‌اید که استفاده از آب کافی برای سلامتی مفید است. فرد باید در طول روز ۸ لیوان آب بنوشد و حدود هر ۱ ساعت، به بدن آب برساند. با کم‌آبی، عمر سلامتی کبد کاهش پیدا می‌کند و نمی‌تواند وظیفه‌ی خود را به‌درستی انجام دهد.
۶. سیگار کشیدن
یکی دیگر از عادات اشتباهی که کبد را نابود می کند، سیگار کشیدن است. مواد شیمیایی سمی که در دود سیگار وجود دارد، به‌تدریج وارد کبد می‌شود و به اکسیداتیو استرس (Oxidative Stress) منتهی خواهد شد. درنتیجه، کبد رادیکال‌های آزاد تولید می‌کند که به سلول‌های کبد آسیب می‌رسانند.
۷. ناکافی
از مشکلاتی که کم‌خوابی و خواب بی‌کیفیت ایجاد می‌کند، نباید غافل شویم. خواب ناکافی احتمال ابتلا به دیابت، چاقی و بیماری‌های قلبی را بالا می‌برد و باعث اکسیداتیو استرس در کبد می‌شود.
۸. نمک زیاد
اگر غذاهای به‌اصطلاح خوش‌نمک را دوست داریم، باید از این به بعد بیشتر مراقب سلامتی خود باشیم. نمک زیاد، فشار خون را بالا می‌برد. از سوی دیگر، زندگی مدرن ما پر شده از فست‌فود، غذاهای فرآوری‌شده و آماده‌ای که مقدار زیادی نمک دارند. بهتر است با ادویه‌های دیگر غذا را مزه‌دار کرده و مراقب مقدار نمک داخل بشقاب‌مان باشیم.
۹. استرس
افرادی که ماه‌های متوالی با استرس به‌سر می‌کنند، احتمال آسیب به کبد و بیماری‌های آن را بالا می‌برند. تحقیق‌هایی که در این زمنیه انجام شده، نشان داده کبد تحت‌تاثیر احساس خشم قرار می‌گیرد. در این تحقیق‌ها، ارتباط میان استرس و مرگ ناشی از مشکلات و بیماری های کبد مشخص شد.
از این‌رو، فردی که مدت طولانی استرس، اضطراب و خشم را تجربه می‌کند، باید از نظر سلامتی کبد معاینه شود.
۱۰. چک‌آپ نکردن کبد
درست است که با فعالیت بدنی و رژیم غذایی متعادل و سالم، در جهت سلامت کبد گام برداشته‌ایم، اما لازم است با معاینه ی منظم، از سلامتی و کارکرد درست کبد خیال‌مان را آسوده کنیم.
برای حفظ سلامت کبد چه کنیم؟
تا این‌جا از عادات اشتباهی که کبد را نابود می کند خواندیم. اکنون می‌خواهیم ببینیم چه کارها و عادت‌هایی در راستای حفظ سلامتی کبدمان است.
- فعالیت بدنی:: شنا، پیاده‌روی و یا هر نوع فعالیت بدنی که به آن علاقه داریم، در جهت جوانی و سلامتی کبد موثر است. فعال بودن باعث می‌شود فشار از روی کبد برداشته شده و تری‌گلیسرید کاهش یابد. همچنین، ورزش کردن از اضافه وزن پیشگیری می‌کند.
- محدود کردن مصرف شکر:مصرف شکر در خوراکی‌های مختلف، باعث مقاومت به انسولین می‌شود و مقدمه‌ی دیابت را فراهم می‌کند. مصرف فروکتوز و شیرین‌کننده‌های مصنوعی، اثر منفی مستقیمی بر سلامتی کبد دارد. بهتر است از میوه‌هایی مانند نارگیل و موز برای شیرین کردن خوراکی‌ها بهره ببریم.
- واکسن:با تزریق واکسن از ابتلا به هپاتیت نوع A و B پیشگیری می‌کنیم. هپاتیت A می‌تواند در اثر مصرف غذاهای دریایی و آب آلوده رخ دهد. اما هپاتیت نوع B عموما به‌دلیل رابطه‌ی جنسی ناامن و سرنگ یا خون آلوده اتفاق می‌افتد. با تزریق واکسن از هپاتیت دور می‌مانیم و کبد را سالم نگه می‌داریم.
- حفظ وزن متعادل: بیماری کبد چرب غیرالکلی عموما دراثر چاقی و اضافه وزن اتفاق می‌افتد. با انتخاب رژیم غذایی سالم و پیاده‌روی یا ورزش روزانه می‌توانیم وزن‌مان را به محدوده‌ی نرمال برگردانیم.
در پایان…
کبد وظیفه‌های زیادی را در بدن برعهده دارد و کارکرد آن حیاتی‌ست. هرچه می‌خوریم، می‌نوشیم و همه‌ی عادت‌ها و سبک زندگی ما، بر سلامتی این اندام مهم، تاثیر دارد. در این نوشته با عادات اشتباهی که کبد را نابود می کند، آشنا شدیم و همچنین، چند راه را برای حفظ سلامتی کبد مرور کردیم. اگر به‌تازگی برای معاینه کبد به پزشک مراجعه نکرده‌اید، بهترین زمان است که دست به‌کار شوید.