واژه‌های کوچ (Coach) و منتور (Mentor) در سال‌های اخیر در فضای آموزش، مدیریت و کسبوکار بسیار پرتکرار بوده‌اند. کوچ و منتور به عنوان حرفه‌‌ی برخی افراد انتخاب و اصطلاحاتی مانند کوچ کسبوکار، منتور کسبوکار، کوچ فروش و کوچ فردی بسیار بیش از گذشته شنیده می‌شوند.
شاید تابه‌حال به این سوال که تفاوت کوچ و منتور در چیست فکر کرده باشید. آیا کوچینگ و منتورینگ دو فعالیت مجزا و مستقل از هم هستند؟ یا صرفا دو نام متفاوت‌اند که برای فعالیتی یکسان به کار می‌روند؟
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به بررسی تفاوت این دو مفهوم می‌پردازیم.
اصطلاحات کوچ و منتور از کجا آمدند؟
با آغاز فعالیت استارت‌آپ‌ها واژه‌های کوچینگ و منتورینگ بیشتر مطرح شدند و امروزه در زمینه‌ی کسبوکار و آموزش به کار برده می‌شوند. این دو اصطلاح معمولا به‌جای هم به کار می‌روند و شاید به همین دلیل است که در بسیاری از سازمان‌ها، از منتور انتظار دارند مسئولیت‌های کوچ را هم بر عهده بگیرد. برخلاف باور عموم این دو مقوله یعنی منتور و کوچ تفاوت‌های زیادی باهم دارند. برای اینکه تفاوت میان این دو را بدانیم و از دستاوردهایی که هرکدام برای کسبوکار ما به ارمغان می‌آورند مطلع باشیم، ابتدا باید با مسئولیت‌های مخصوص هرکدام آشنا شویم.
منتور کیست؟
منتور کسی است که دانش، تخصص و مشاوره‌ی خود را در اختیار کسانی که تجربه‌ی کمتری دارند قرار می‌دهد. منتور با استفاده از تجربه و مهارتهای خود، کارمندانش را در مسیر درست هدایت می‌کند. منتور به کارمندان تازه‌کار برای یافتن فرصت‌های رشد حرفه‌ای، یافتن اعتماد‌به‌نفس و بهبود مهارتهای فردی یاری می‌رساند. کمک و حمایت منتور براساس تجربیات و آموخته‌های شخصی او است که باعث جلب اطمینان بیشتر از جانب کارمندان می‌شود.
وظایف منتور
- حمایت و پشتیبانی از کارمندان و کمک به آن‌ها برای کشف گزینه‌ها و انتخاب‌های حرفه‌ای
- کمک به تعیین اهداف توسعه
- ایجاد ارتباطات جدید و شناسایی منابع
- ایفای نقش الگو و مشاوری حرفه‌ای برای کارمندان
- کمک به بالابردن اعتماد به‌نفس کارمندان، توسعه‌ی مهارت‌ها و افزایش اعتبار آن‌ها
ویژگی‌های منتورینگ خوب
نقش منتور براساس نیازهای کارمندان در طول زمان تکامل پیدا می‌کند. روابط منتورینگ اغلب غیررسمی است، درحالی‌که هرازچندگاهی می‌تواند رسمی‌تر باشد. در روابط منتورینگ رسمی، منتورها روش‌های ساختاریافته‌ای را برای تعیین و تنظیم انتظارات واقع‌بینانه، افزایش منافع متقابل و ارتقای کیفیت کارمندان دنبال می‌کنند. منتورهای خوب تمایل دارند تا مهارت و دانش خود را با کارمندان جوان به اشتراک بگذارند و از آنجایی که خودشان هم قبلا مانند کارمندان تازه‌کار با همین چالش‌ها مواجه بوده‌اند، می‌توانند با همدلی بیشتر با نیازهای آنان برخورد کنند.
منتورها برای الهام بخشیدن و ایجاد اعتماد در عملکرد خود، نگرش مثبت و تمایل به حل مشکلات را دارند. این ویژگی به آن‌ها کمک می‌کند که با کارمندان جوان در مورد اهداف و دغدغه‌های حرفه‌ای راحت‌تر بحث کنند. از دیدگاه کسبوکار، کارمندانی که دارای اعتماد به‌نفس و رضایت هستند، سازمان را به جلو هدایت می‌کنند و به همین دلیل کسبوکارها در حال حاضر تمرکز خود را بر شناسایی برنامه‌های منتورینگ درست، راهبردی و حمایتی قرار داده‌اند.
کوچ کیست؟
کوچ بر مهارتهای ویژه و اهداف توسعه‌یافته تمرکز می‌کند؛ این کار با خرد کردن مهارت‌ها و اهداف به وظایف و کارهای مشخص در دوره‌ی زمانی خاصی انجام می‌شود که درنتیجه با روشن ساختن چشم‌انداز پیشرفت کسبوکار، به رشد آن کمک می‌کند. شناسایی و اولویت‌بندی اهداف یک چالش بزرگ محسوب می‌شود و کوچ با کمک به کسبوکارها برای اولویت‌بندی اهداف بر اساس اهمیت آن‌ها با این چالش‌ها مقابله می‌کند. پروسه‌ی کوچینگ به دنبال یک روش نظام‌مند و رسمی برای حل مسائل و مدیریت جنبه‌های خاص کسبوکار است.
وظایف کوچ
- تمرکز بر تعیین اهداف، اولویت‌بندی آن و انتخاب راه درست برای رسیدن به آن‌ها
- کمک به کسبوکارها برای پاسخگویی، هدف‌محوری و رقابتی بودن
- تعیین اهداف فروش
- تعیین استراتژی‌های بازاریابی
- ایجاد و ساخت تیم
- ارزیابی کسبوکارها به گونه‌ای فراگیر
- تنظیم طرح، تعیین اهداف و شناسایی مراحل مورد نیاز برای رسیدن به نتایج موردنظر
ویژگی‌های کوچینگ خوب
یک کوچینگ خوب برای کسبوکار باعث به چالش کشیدن وضعیت موجود آن و الزام به نگاه دقیق‌تر به رویکردها، روش‌ها و تصمیمات می‌شود. بدین صورت کوچ چشم‌انداز تازه‌ای برای استراتژی‌ها و اهداف کسبوکار ترسیم می‌کند و در ازای مطرح کردن سوالات ساده در زمینه‌ی چگونگی اجرا و روند کارها، سازمان را به وضع استراتژی‌های مناسب رشد هدایت می‌کند. کوچ با هدایت کسبوکارها در مسیر مناسب، آن‌ها را در جهت حصول موفقیت یاری می‌دهد. اغلب کسبوکارها دچار فقدان چشم‌انداز برای اهداف موردانتظار خود هستند و در طی کردن مراحل رسیدن به موفقیت دچار خطا می‌شوند، اما کوچ شفافیت لازم برای دستیابی به چشم‌اندازها را فراهم می‌کند. در پروسه‌ی کوچینگ ایده‌های موجود مورد تردید و پرسش قرار می‌گیرد و کسبوکار به مسیر اصلی برمی‌گردد.
تفاوت کوچ و منتور
- منتورینگ فرایندی طولانی‌مدت و براساس اعتماد و احترام متقابل، اما کوچینگ فرایندی کوتاه‌مدت است.
- منتورینگ بر ایجاد یک ارتباط غیررسمی بین منتور و کارمند تازه‌کار متمرکز است، اما کوچینگ یک رویکرد ساختار‌یافته و رسمی را دنبال می‌کند.
- منتور کسبوکار تجربه‌های خاصی که به درآمدزایی کارمندان تازه‌کار منتهی می‌شود دارد اما کوچ، کسبوکار، تجربه‌ها و عملکردهای سازمان را مورد تحلیل قرار می‌دهد.
- اولویت منتور کمک به توسعه‌ی مهارت کارمند در فعالیت‌های فعلی و عملکردهای آتی است، اما اولویت کوچ بهبود عملکرد و کارایی فعلی و عملکردهای زمان حال است.
کلام آخر
کوچ و منتور از راه‌های متفاوت می‌توانند در بهبود عملکرد کسبوکارها نقش داشته باشند و برای حصول این مهم، کسبوکارها نیاز به شفاف‌سازی اولویت‌ها و نوع حمایت موردنیازشان دارند. کسب‌و‌کارهای کوچک به‌واسطه‌ی حمایت‌های صحیح و سازنده، سودآور و رقابتی‌تر خواهند شد. بهتر است بدون اینکه گرفتار تفاوت تعاریف و مفاهیم بشویم، روی این موضوع اصلی متمرکز باشیم. نکته‌ی مهم این است که برای رشد در هرکاری همواره نیاز به کمک گرفتن از افراد باتجربه وجود دارد.