بدن انسان به‌طور شگفت‌آوری درمان‌پذیر است، ولی گاهی سبک مدرن زندگی راه رسیدن به این قابلیت را برای بسیاری از ما دشوار می‌کند. طب سوزنی عمل درمانی باستانی است که ریشه در علم آبا و اجدادی طب چینی دارد. این شیوه به افزایش توان بالقوه‌ی درمان طبیعی کمک می‌کند. طب سوزنی جسم، ذهن و روح را به تعادل می‌رساند و تعادل کلی انرژی را بازسازی می‌کند و از این طریق و بدون نیاز به دارو یا شیوه‌ی درمانی تهاجمی چون عمل جراحی به مردم در رسیدن به حداکثر سلامت کمک می‌رساند.
در این مطلب از بلاگ همراهتم به معرفی طب سوزنی و بهترین راه‌های بهره‌وری از آن می‌پردازیم.
طب سوزنی چیست؟
طب سوزنی رویه‌ای است که طی آن سوزن‌هایی بسیار نازک به زیر پوست و در نقاطی مشخص و راهبردی فرو برده می‌شود. این شیوه که یکی از عناصر اصلی طب سنتی چینی است برای رفع درد استفاده می‌شود. همچنین به‌طور روزافزونی از این رویه برای بهبود کلی سلامت از جمله مدیریت استرس نیز بهره گرفته می‌شود.
طب سنتی چینی این شیوه را فنی برای بازسازی یا احیای تعادل جریان انرژی در نیروی زندگی ـ که با عنوان «چی» شناخته می‌شود و باور بر این است که در گذرگاه‌های درون بدن (meridians) جریان دارد ـ تشریح می‌کند. باور بر این است که درمانگران طب سوزنی با فرو بردن سوزن در نقاطی از این گذرگاه‌ها تعادل جریان انرژی را دوباره مستقر می‌کنند. بسیاری از درمانگران غربی نقاط مورد نظر طب سوزنی را مطابق نقاط محرک اعصاب، عضلات یا بافت‌های همبند در نظر می‌آورند. برخی بر این باورند که چنین عمل تحریکی سبب افزایش و تقویت مسکن‌های طبیعی درون بدن می‌شود.
فلسفه‌ی طب سوزنی
طب سوزنی سنتی بر پایه‌ی این باور است که جریان انرژی به نام «چی» جسم را اداره می‌کند، جریانی که در گذرگاه‌های بدن حرکت می‌کند. درمانگران طب سوزنی باور دارند که مشکلات یا انسدادهایی که بر سر جریان انرژی در این گذرگاه‌ها به وجود می‌آید دلیل بسیاری از مشکلات سلامت است. سموم، استرس، آسیب‌ها، هورمون‌ها و حتی غذاهایی که می‌خوریم ممکن است سبب انسداد مسیر «چی» شود.
تاریخچه‌ی طب سوزنی
باور بر این است که قدمت طب سوزنی به شش هزار سال قبل از میلاد مسیح باز می‌گردد. در اوایل برای طب سوزنی از استخوان‌های تیزشده استفاده می‌شد. در مستندات مربوط به 198 سال قبل از میلاد مسیح صحبت از گذرگاه‌های بدن و «چی» آمده است. این درمانگران اولیه نظریه خود را بدین طریق وضع کردند که تعادل و سلامت از «چی» می‌آید و هنگامی که تعادل آن بر هم می‌خورد، بیماری پدیدار می‌شود.
نخستین سند مکتوب از روش طب سوزنی در کتاب سبک باستانی امپراتور زرد در باب طب داخلی آمده است که 100 سال پیش از میلاد نشر یافته است. طی سده‌های بعد نقاط راهبردی فرو بردن سوزن توسعه یافت و این شیوه در چین رواج پیدا کرد. در دوره‌ی سلسله‌ی مینگ (Ming dynasty) در قرون 14 تا 16 میلادی نقاط راهبردی فرو بردن سوزن به‌طور رسمی ثبت شد.
کاربردهای طب سوزنی
طب سوزنی اساسا برای رفع ناراحتی‌هایی به کار می‌رود که در اثر مشکلات سلامتی یا بیماری‌ها پیش آمده است، از آن جمله موارد زیر را می‌توان ذکر کرد:
- حالت تهوع و استفراغ پس از شیمی درمانی
- درد دندان
- فیبرومیالژیا (fibromyalgia) که سندرم درد عضلانی و استخوانی است
- سردردها از جمله سردردهای تنشی و میگرن
- درد زایمان
- درد ناحیه‌ی پایین کمر
- درد گردن
- آرتروز
- دردهای قاعدگی
- اختلالات تنفسی، از جمله التهاب مخاط بینی آلرژیک
- بیماری آرنج تنیس‌بازان
خطرات طب سوزنی
در صورتی که به درمانگر معتمد، کارآزموده و دارای مجوز که از سوزن‌های استریل استفاده می‌کند مراجعه می‌کنید، خطرات این شیوه بسیار اندک است. عوارض جانبی معمول شامل درد و اندکی خونریزی یا کبودی در ناحیه‌ی فرو بردن سوزن‌ها است. اکنون استفاده از سوزن‌های یک‌بار مصرف در این روش تبدیل به استاندارد شده است تا خطر عفونت به حداقل برسد. این شیوه برای همه‌ی مردم مناسب نیست.
پیش از اقدام به این روش درمانی این موارد را به درمانگر اطلاع بدهید:
- اگر اختلال خونریزی دارید: اگر اختلال خونریزی دارید یا از داروها یا مواد رقیق‌کننده‌ی خون استفاده می‌کنید احتمال خونریزی و کبودی در شما بسیار بیشتر خواهد شد.
- اگر دستگاه تنظیم ضربان قلب دارید: در طب سوزنی که شامل پالس‌های الکتریکی در سوزن است شاید در کارکرد دستگاه تنظیم ضربان قلب اختلال ایجاد کند.
- اگر باردار هستید: باور بر این است که برخی از نقاط راهبردی در طب سوزنی سبب تحریک زایمان می‌شود که ممکن است باعث زایمان پیش از موعد شود.
جلسه‌ی درمانی طب سوزنی
در ابتدا در انتخاب درمانگر طب سوزنی دقت کافی را بکنید. برای این کار از افراد معتمد پرس و جو کنید، گواهی و مدارک آموزشی درمانگر را بررسی کنید. با درمانگر صحبت کنید و اطلاعات کافی را در ارتباط با جلسه‌ی درمانی دریافت کنید.
طی جلسه‌ی درمانی طب سوزنی، درمانگر سوزن‌هایی بسیار باریک را در نقاط مشخصی از بدن شما فرو می‌کند. معمولا فرو رفتن سوزن در بدن اندکی آزاردهنده است. همه‌ی درمانگران سبک مختص به خود را دارند و امروزه اغلب این رویه را با ترکیب جنبه‌های طب شرقی با رویکردهای پزشکی غربی اجرا می‌کنند. به احتمال فراوان درمانگر برای تعیین سبک مورد نظر در درمان با طب سوزنی از شما درباره‌ی نشانه‌ها، کردار شخصی و سبک زندگی‌تان پرسش‌هایی می‌کند. همچنین احتمالا درمانگر شما را معاینه‌ی بالینی می‌کند. این معاینه شامل:
- بخش‌های دردناک بدن
- شکل، پوشش و رنگ زبان
- رنگ پوست صورت
- قوت، ضرب‌آهنگ و کیفیت نبض مچ دست
ممکن است جلسه‌ی درمانی طب سوزنی حدود 60 دقیقه به طول بینجامد، البته برخی از جلسات ممکن است بسیار کوتاه‌تر باشد. معمولا رویه‌ی عادی درمان برای یک مورد شامل یک یا دو جلسه‌ی درمانی در هفته خواهد بود. تعداد دفعات درمان به شدت و شرایط دیگر در رویه‌ی درمان بستگی خواهد داشت. معمولا 6 تا 8 جلسه‌ی درمانی برای رفع مشکل برگزار خواهد شد.
رویه‌ی درمان
نقاط راهبردی طب سوزنی در همه‌ی بخش‌های بدن قرار دارد. گاهی نقاط متناسب بسیار دورتر از نقاط دردناک بدن است. درمانگر طب سوزنی نقطه‌ی اصلی تمرکز برنامه‌ی درمانی را به شما اعلام می‌کند. شما بر تخت درمان دراز خواهید کشید و سپس مراحل درمانی آغاز می‌شود:
- فرو بردن سوزن: سوزن‌های طب سوزنی در نقاط راهبردی بدن به اعماق متفاوتی از زیر پوست فرو می‌روند. سوزن‌ها بسیار باریک هستند، بنابراین معمولا این عمل صرفا کمی آزاردهنده خواهد بود. اغلب مردم اساسا متوجه فرو رفتن سوزن‌ها نمی‌شوند. در جلسه‌ی عادی درمان معمولا بین 5 تا 20 سوزن به زیر پوست رانده می‌شود. معمولا وقتی سوزن به عمق صحیح از زیر پوست می‌رسد اندکی درد حس خواهید کرد.
- دستکاری سوزن: ممکن است درمانگر پس از فرو بردن سوزن‌ها در نقاط مورد نظر آنها را به آرامی و با لطافت جابجا کند یا بپیچاند یا به سوزن‌های پالس‌های الکتریکی یا گرما بدهد.
- درآوردن سوزن: به صورت عادی سوزن‌ها حدود 10 تا 15 دقیقه در نقاط مورد نظر باقی می‌ماند و شما در این حالت راحت و آرام دراز کشیده‌اید. معمولا در آوردن سوزن‌ها آزاردهنده نیست.
پس از رویه‌ی درمان
پس از جلسه‌ی درمانی برخی افراد احساس آرامش دارند و برخی دیگر بسیار پرانرژی هستند. البته طب سوزنی برای همه کاربرد ندارد. اگر پس از چند هفته هیچ بهبودی حاصل نشد، شاید این رویه‌ی درمانی مناسب شما یا وضعیت بیماری‌تان نباشد.
نتایج
گاهی ارزیابی فواید طب سوزنی دشوار است، اما اغلب افراد این رویه‌ی درمانی را در مورد بسیاری از شرایط دردناک مفید و کمک‌رسان می‌دانند. شواهد بسیاری نشان از آن دارد که در افرادی که به کارکرد این رویه‌ی درمانی اعتقاد دارند بهترین نتایج حاصل می‌شود. طب سوزنی اندکی عوارض جانبی دارد، ولی ارزش امتحان را دارد و برای کنترل درد در بسیاری از موارد کارآمد است.
کلام آخر
طب سوزنی قدمتی طولانی دارد و افراد فراوانی در جهان از این روش برای رفع بسیاری از مشکلات سلامت و شرایط دردناک بهره می‌گیرند. این روش سنتی در بسیاری از کشورها رو به تکامل است و با پزشکی غربی ترکیب شده. بسیاری بر این باورند که این رویه‌ی درمانی در درمان موارد متعددی چون کاهش استرس، کاهش دردهای کمر و مفاصل، رفع سردرد، بهبود سلامت چشم، افزایش شفافیت ذهنی، کاهش نشانه‌های اختلالات عصب‌شناختی، کاهش خطر بیماری از طریق تقویت سیستم ایمنی، کاهش مشکلات هاضمه، افزایش انرژی، خواب با کیفیت‌تر و بهتر، رفع آلرژی‌ها، مهار فشار خون، افزاش باروری، افزایش رویه‌ی بهبود در دوره‌ی نقاهت و بسیاری دیگر موثر است.
در صورتی که درمانگری حاذق و کارآزموده طب سوزنی را اجرا کند و رویه‌ی درمانی در شرایط کنترل‌شده‌ی کلینیکی و شرایط مناسب بهداشتی اعمال شود، خطرات بسیار کم و فواید بسیار زیادی متوجه بیمار است. باور بر این است که این رویه در برخی از موارد بهتر از پزشکی مدرن عمل می‌کند و خطرات و عوارض جانبی بسیار کمتری دارد.
امروزه این رویه از چین و کشورهای شرقی پا فراتر گذاشته و محبوبیتی جهانی پیدا کرده است.