آب خوردن مانند نفس کشیدن یا خوابیدن، یک امر کاملاً طبیعی محسوب میشود؛ با این تفاوت که بدن برای زنده ماندن و حفظ خود به آب وابسته است. تک تک سلول‌ها، بافتها و اندام‌های موجود در بدن برای سلامت و عملکرد صحیح خود، محتاج آب هستند. بدن از آب برای حفظ دما، از بین بردن سموم، حرکات مفاصل و… استفاده می‌کند. هیدراتاسیون در بدن برای جذب و حفظ آب مورد نیاز اتفاق می‌افتد.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم، به تشریح این فرآیند حیاتی می‌پردازیم.
هیدراتاسیون چیست؟
توانایی بدن در جذب آب مورد نیاز خود یا جایگزین کردن مایعات از دست رفته، هیدراتاسیون نام دارد. جذب موثر، در ابتدا از طریق نوشیدن مایعات و ترجیحاً آب اتفاق می‌افتد، اما 20 درصد از آن مقدار نیز می‌تواند از راه غذا خوردن تأمین شود. عملکرد مناسب بدن در این زمینه به تنظیم دمای بدن، بهبود عملکرد مفاصل، انتقال مواد مغذی به سلول‌ها، عملکرد بهتر اندام‌ها، بهبود کیفیت خواب و بهتر شدن خلق و خوی افراد کمک می‌کند.
بسیاری از ما برای حفظ سطح آب بدنمان در طول شبانه روز تلاش زیادی می‌کنیم؛ اما شاید اطلاعات کافی از این کار نداشته باشیم. عواملی که بر میزان آب مورد نیاز بدن تأثیر می‌گذارند شامل سن، آب و هوا و میزان فعالیت بدنی هر فرد میشود. آب بدن همچنین از طریق عملکردهای طبیعی مانند تنفس و ادرار، همواره از دست می‌رود و به همین دلیل نیازمند جایگزینی است. نکته قابل ذکر این است که مایعاتی مانند قهوه، برخلاف باور موجود، در حقیقت آب بدن را کاهش می‌دهند؛ بنابراین هر نوشیدنی به عنوان منبع مایعات بدن در نظر گرفته نمی‌شود.
چرا هیدراتاسیون اهمیت دارد؟
کم آبی به دلایل مختلفی مانند عدم دریافت آب کافی یا از دست دادن آن به دلیل عوارضی چون اسهال و استفراغ رخ می‌دهد. پیامدهای عدم دریافت آب، با توجه به نقش اساسی آن در بدن، کاملاً قابل مشاهده و گسترده است. کمبود آب در طول شبانه‌روز باعث تشنگی، بی حالی، سرگیجه و سردرد میشود. کم آبی طولانی سبب میشود که بدن برای جبران کمبود مایعات خون، ضربان قلب را بالا ببرد و نیاز خود را از اندام‌های حیاتی مانند مغز و ریه منحرف کند. بدن به مرور و در ادامه‌ی این روند، شروع به از کار افتادن می‌کند و مشکلات جدی‌تری برای فرد به وجود می‌آید.
کم آبی بدن و علل آن
حدود 60 درصد از وزن بدن را آب تشکیل می‌دهد. کم آبی می‌تواند در عرض چند روز یا چند ساعت بسته به دما و محیط، سبب مرگ فرد شود. کم آبی زمانی اتفاق می‌افتد که آب خروجی از میزان آب ورودی به بدن بیشتر میشود. علائم اصلی کم آبی عبارت از خستگی، سرگیجه، ادرار نامنظم و تیره و حتی سردرد است. وجود چند مورد از این علائم به‌صورت یکجا ممکن است هشداری برای مشکلات جدی باشد. پس این علائم و نشانه ها را جدی بگیرید. کم آبی بدن، علاوه بر مصرف کم مایعات، می‌تواند در اثر مصرف داروها، تعریق در اثر قرار گرفتن در معرض گرما و یا ورزش کردن و همچنین اسهال و استفراغ ایجاد میشود.
منابع خوب و بد دریافت آب
بهترین روش برای هیدراته ماندن بدن، نوشیدن آب فراوان است و برای این کار، هزینه و شرایط خاصی لازم نیست. کافی است که آب آشامیدنی در منطقه محل زندگی فرد سالم باشد. راه‌های زیاد دیگری هم برای هیدراته ماندن بدن مانند خوردن میوه‌های تازه، سبزیجات و سوپ حاوی آب و در دسترس، وجود دارد. همه‌ی نوشیدنی‌ها حاوی مقداری آب هستند. نوشیدنی‌های کافئین دار مانند قهوه، چای، دمنوش، نوشیدنی انرژی‌زا و نوشابه‌ها هم می‌توانند نیازهای بدن را رفع کنند. با این حال، بهتر است نوشیدنی‌های کافئین‌دار را محدود کنید. کافئین در برخی افراد باعث ادرار مکرر یا احساس اضطراب و عصبانیت میشود.
چگونه از دهیدراته ماندن بدن جلوگیری کنیم؟
برای هیدراته نگه‌داشتن بدن چند نکته وجود دارد که کمک‌کننده است:
- در طول روز و حین فعالیت‌ها یک بطری آب با خود داشته باشید. همچنین توصیه میشود که یک تکه لیمو به آن اضافه کنید.
- قبل، حین و بعد از تمرین‌های ورزشی یا فعالیت‌های بدنی سنگین آب بنوشید.
- در هنگام احساس گرسنگی آب بنوشید. گاهی تشنگی را با گرسنگی اشتباه میگیریم، در صورتی که گرسنگی واقعی با نوشیدن آب رفع نمی‌شود.
- یک برنامه‌ی روتین روزانه برای آب خوردن داشته باشید. مثلاً هنگام بیدار شدن از خواب، بعد از صبحانه، بعد از ناهار و بعد از شام و زمانی که به رختخواب می‌روید، آب بنوشید.
مزایای هیدراتاسیون
- تنظیم دمای بدن
- حرکت بهتر مفاصل
- پیشگیری از بیماری ها و عفونت ها
- تأمین مواد مغذی برای سلول‌های بدن
- عملکرد صحیح اندام‌ها
- متابولیسم مناسب
- خروج مواد سمی از بدن
- ضربان قلب و فشار خون منظم
- محافظت از مغز و نخاع
- تولید بزاق کافی برای هضم غذاها
- بهبود کیفیت خواب و خلق و خو
نقش هیدراتاسیون در ظاهر پوست
آبرسانی به عملکرد خوب بدن و بهبود سلامت آن کمک می‌کند. وقتی آب می‌نوشید، مستقیماً زیر پوست شما نمی‌رود؛ درواقع بدن‌تان سلول‌ها را پس از جذب در جریان خون و فیلتر توسط کلیه‌ها هیدراته می‌کند. برای همین است که نوشیدن آب یک عمل لازم و حیاتی است. این روند در ادامه وضعیت سلول‌های پوستی را بهبود داده و بدن هیدراته را هیدراته می‌کند. همچنین محافظت از پوست در برابر عوامل خشکی‌زا و استفاده از مرطوب‌کننده‌های باکیفیت، موجب حفظ رطوبت آن میشود.
کلام آخر
هیدراتاسیون امری ضروری است و شاید نیاز باشد برای افزایش سطح آن در بدن، مکمل مصرف کنید. به عنوان مثال، اگر دچار کم آبی نگران‌کننده هستید و بدن‌تان مایعات را به سرعت از دست می‌دهد، بهتر است به فکر مصرف مکمل باشید. مکمل‌هایی به شکل قرص هیدراتاسیون، نوشیدنی، ژل و موارد دیگر دارای فرمول‌هایی خاص، در درمان یا پیشگیری از کم آبی و افزایش سطح هیدراته کردن بدن تاثیرگذار است.