آب نقش بسیار مهمی را در حفظ سلامت، شادابی و نشاط پوست ایفا می‌کند. بنابراین طبیعی‌ست که در داروخانه‌ها و فروشگاه‌های محصولات آرایشی و بهداشتی، قفسه‌های زیادی را به محصولات پوستی با خاصیت مرطوب‌کنندگی و آبرسانی اختصاص داده شده باشند. از کرم‌های مرطوب‌کننده‌ی دست، صورت و بدن تا سرم‌های آبرسان و لوسیون‌های برپایه‌ی آب، همه و همه نوید داشتن پوستی شفاف و درخشان را می‌دهند. اما بیشتر اوقات چشم ما به‌سرعت از روی عبارت‌های آبرسانی و مرطوب‌کنندگی می‌گذرد و با تصور این‌که کارکرد تمام این محصولات شبیه هم است، آنها را به‌جای یکدیگر استفاده می‌کنیم.
امروز در بلاگ سلامت و زیبایی همراهتم از تفاوت بین محصولات مرطوب‌کننده و آبرسان پوستی می‌خوانید و با کارکرد هر کدام‌شان بیشتر آشنا می‌شوید. دانستن این تفاوت به شما کمک می‌کند دفعه‌ی بعد که برای خرید محصولات مراقبت پوستی با این فروشگاه‌ها سر می‌زنید، بتوانید بهترین انتخاب را با توجه به نیاز و شرایط پوست‌تان داشته باشید.
تفاوت میان مرطوب کننده و آبرسان
مرطوب‌کننده و آبرسان به نوع خاصی از محصولات پوستی اشاره نمی‌کند بلکه دو ویژگی‌اند که روی بیشتر روی کرم‌های دست و صورت و لوسیون‌ها به چشم می‌خورند. اگر همین الان به قوطی کرم دست‌وصورت‌تان نگاه کنید، احتمالا واژه‌ی انگلیسی Moisturizer را می‌بینید که معادل انگلیسی مرطوب‌کننده است. اگر محصولی حاوی آبرسان باشد، نام Hydrator روی بسته‌بندی‌اش درج شده است. محصولاتی هم هستند که هم دارای خاصیت مرطوب‌کنندگی و هم دارای خاصیت آبرسانی‌اند. اما هر کدام از آنها چه معنا و کارکردی دارند؟
اول از همه باید با مفهوم آبرسانی پوست یا هیدراسیون (Hydration) آشنا شویم. منظور از هیدراسیون، حضور آب درون سلول‌هاست. زمانی‌که سلول‌ها پر از آب هستند، کمی باد می‌کنند و متورم می‌شوند. به‌خاطر این تورم، سلول‌های پوست می‌توانند نور را به‌خوبی منعکس کنند و درنتیجه پوست شما شاداب‌تر و درخشان‌تر به‌نظر می‌رسد. حالا اگر سلول‌ها آب از دست بدهند، رفته‌رفته چروک می‌شوند و درنتیجه پوست شما ضعیف و پیر به‌نظر می‌رسد. بنابراین وقتی سراغ استفاده از آبرسان‌ها می‌روید، درواقع می‌خواهید به‌صورت موضعی دوباره آب را وارد سلول‌های پوست کنید تا دوباره توانایی‌اش را برای جذب رطوبت و مواد مغذی به دست آورد.
حالا که با خاصیت آبرسانی آشنا شدیم، نوبت به خاصیت مرطوب‌کنندگی می‌رسد. محصولات مرطوب‌کننده، محصولاتی‌اند که به رطوبت اجازه‌ی فرار نمی‌دهند. بنابراین وقتی از کرم دست استفاده می‌کنید، جلوی از دست رفتن رطوبت سلول‌های پوست دست‌تان گرفته می‌شود تا نرمی و لطافت دوباره به پوست شما برگردد.
انتخاب بین آبرسان و مرطوب کننده
اگر پوست‌تان خشک است، احتمالا به مرطوب‌کننده بیشتر نیاز داشته باشید. خشکی پوست نشان‌دهنده‌ی این است که سلول‌ها نمی‌توانند آب و رطوبت را در خود نگه دارند. پس به یک نیرو و عامل خارجی نیاز است که به سلول‌ها در فرایند هیدراته‌شدن و پرآب شدن کمک کند. اما گاهی‌اوقات استفاده از کرم مرطوب‌کننده به‌تنهایی کافی نیست. چرا که ممکن است پوست شما علاوه بر خشک بودن، کم‌آب یا دِهیدراته هم باشد. در چنین شرایطی اول باید به سلول‌های پوستی آب برسانید و این یعنی برای شروع درمان به یک آبرسان قوی نیاز دارید.
حالا برای این‌که تشخیص دهید پوست شما خشک است یا کم‌آب، باید به وضعیت ظاهری آن با دقت بیشتری نگاه کنید. سلول‌های شما دارای یک لایه سد چربی طبیعی (Lipid Barrier) هستند که از سلول دربرابر آسیب و از دست دادن آب محافظت می‌کنند.
اگر پوست شما در ناحیه‌ی دست و صورت خشک و دِهیدراته است، یعنی سلول‌های این نواحی لایه‌ی چربی‌شان را از دست داده است. پس اگر پوست شما خشک است و مدام پوسته‌پوسته می‌شود یعنی سلول‌ها، چربی کافی برای ساختن این سد را تولید نمی‌کنند و پوست مدام رطوبت از دست می‌دهد. درنتیجه شما به مرطوب‌کننده نیاز دارید.
وظیفه‌ی مرطوب‌کننده‌ها این است که مقدار آبی که از سطح پوست تبخیر می‌شوند را به‌حداقل برسانند. استفاده از کرم‌های مرطوب‌کننده به‌ویژه بعد از انجام لایه‌برداری، استفاده از کرم رتین-آ و یا در روزهای سرد و خشک زمستانی بسیار توصیه می‌شود. حتی بهتر است در طول روز، به‌دفعات از کرم مرطوب‌کننده استفاده کنید.
اما اگر پوست شما در وضعیتی‌ست که کدر و بی‌روح به‌نظر می‌آید یا خط و چروک‌های نازک روی آن افتاده است، یعنی به محصولات آبرسان نیاز بیشتری دارید. پوست دِهیدراته، پوستی است که سلول‌هایش خشک و تشنه شده است. وقتی درون سلول آب حضور نداشته باشد، سلول پوستی لاغر و کم‌حجم و ضعیف می‌شود و کم‌کم روی پوست‌تان چروک‌های ریز ایجاد می‌شود.
همان‌طور که می‌بینید، افراد ممکن است پوست هیدراته ولی خشک داشته باشند یا پوستی کم‌آب ولی مرطوب داشته باشند. مسئله‌ای که اهمیت دارد، شناخت صحیح وضعیت پوست است تا بتوان برای درمانش اقدام کرد. در ایده‌آل‌ترین وضعیت سلول‌های پوست باید هیدارته و حجیم باشند و رطوبت در آنها به دام افتاده باشد.
ویژگی‌های یک آبرسان و مرطوب کننده ی خوب
قبل از انتخاب مرطوب‌کننده یا آبرسان باید یادآوری کنیم که بهترین روش برای رساندن آب به سلول‌های پوست، نوشیدن آب به‌مقدار کافی در طول روز است. اما وقتی پوست کم‌آب یا دِهیدراته می‌شود، باید سراغ محصولات آبرسان برویم تا به‌صورت موضعی مشکل دهیدراته شدن را برطرف کنیم. برای این‌کار باید کمی با ترکیبات محصولات مراقبت پوستی آشنا باشید.
برای پوست‌های کم‌آب و دهیدراته، باید سراغ محصولاتی بروید که در ترکیبات آنها هیالورونیک‌اسید (Hyaluronic Acid)، آلوئه‌ورا، عسل، آلفاهیدروکسی اسیدها (AHA) و عصاره و جلبک‌های دریایی وجود داشته باشد. همچنین ممکن است در ترکیبات یک آبرسان اوره و پروپیلن گلیکول نیز به‌چشم بخورد. این دو ماده هم خاصیت آبرسانی دارند. محصولات آبرسان معمولا بر پایه‌ی آب ساخته می‌شوند، سبک هستد، منافذ را نمی‌بندند و برای انواع پوست مناسب‌اند.
در مورد مرطوب‌کننده‌ها، داستان کمی متفاوت است چرا که گزینه‌های زیاد و متنوعی برای فرمولاسیون و ترکیبات آنها وجود دارد. با زدن مرطوب‌کننده‌ها ممکن است احساس سبکی یا سنگینی روی پوست‌تان داشته باشید. همچنین این محصولات می‌توانند برای فصل‌های مختلف و انواع مختلف پوست فرموله شوند.
در بهار و تابستان که هوا گرم‌تر است و بیشتر عرق می‌کنید، بهتر است سراغ ژل‌ها یا لوسیون‌های سبک مرطوب‌کننده بروید. اما در آب‌وهوای خشک و زمستانی پوست شما به مرطوب‌کننده‌های قوی‌تر و سنگین‌تری نیاز خواهد داشت که حاوی سِرامید (Ceramide) باشند. سرامید از انواع اسیدهای چرب است که از پوست دربرابر خشکی و التهاب محافظت می‌کند. انواع روغن‌ها مانند روغن نارگیل و بادام، کره‌ی کاکائو و کره‌ی شی (Shea Butter) و دایمتیکون از ترکیباتی‌ست که در مرطوب‌کننده‌های قوی از آنها استفاده می‌شود.
بهترین انتخاب برای پوست‌های مستعد جوش و آکنه، مرطوب‌کننده‌های سبک و فاقد چربی (Oil-free) است که به صورت ژل و لوسیون عرضه می‌شوند. برای پوست‌های مختلط هم لوسیون و کرم‌های مرطوب‌کننده پیشنهاد می‌شود. درصورتی که چاره‌ی درمان پوست‌های خشک، سرم و امولینت‌ها (مرطوب‌کننده‌های برپایه‌ی چربی) هستند. بهترین زمان برای استفاده از آبرسان‌ها و مرطوب‌کننده‌ها، صبح‌ها و قبل از زدن ضدآفتاب است. اگر هم از مرطوب‌کننده و هم از آبرسان استفاده می‌کنید، ابتدا آبرسان بزنید و بعد از کرم یا لوسیون مرطوب‌کننده‌تان استفاده کنید.
علت دهیدراته شدن پوست چرب
بیشتر افراد فکر می‌کنند دهیدراته شدن فقط برای پوست‌های خشک و مختلط است. درصورتی‌که کم‌آب شدن یک حالت پوستی است که به‌معنای از دست دادن آب است و نه از دست دادن چربی. پس کم‌آبی می‌تواند برای انواع پوست‌های چرب، خشک و مختلط روی دهد. از طرف دیگر، اگر برای درمان کم‌آبی پوست‌های چرب به‌موقع اقدام نشود، وضعیت بدتر خواهد شد. چرا که پوست دهیدراته، چربی بیشتری هم تولید می‌کند. پوست چرب و دهیدراته پوستی‌ست که منافذ آن با سلول‌های مرده، مولکول‌های عرق و مولکول‌های چربی مسدود شده است. اگر پوست از این مواد زائد پاک‌سازی نشود، به‌مرور زمان کدر و تیره خواهد شد و در کنار جوش‌های سرسیاه، بافتی ناهموار روی پوست تشکیل می‌شود.
عوامل مختلفی باعث دهیدراته شدن پوست می‌شوند. تغییرات آب‌وهوا، عدم رعایت روتین‌های مراقبتی، سبک زندگی ناسالم و سیگار کشیدن، رژیم غذایی نامناسب، عوامل محیطی و ننوشیدن آب به‌مقدار کافی در طول روز، همه و همه زمینه‌ساز کم‌آبی و تشنگی پوست می‌شوند و پوست شما را در سطح سلولی خشک و کم‌آب می‌کنند.
همان‌طور که خواندید خشکی پوست وضعیتی‌ست که به‌خاطر کم‌آبی یا از بین رفتن سد چربی سلولی می‌شود. شناسایی عامل خشکی پوست به شما کمک می‌کند تا بتوانید محصولات مراقبتی را براساس نیاز و ویژگی‌های پوست‌تان تهیه کنید. برای پوست‌های دِهیدراته که آب از دست داده‌اند، محصولات آبرسان و برای پوست‌هایی که توانایی حفظ رطوبت را از دست داده‌اند، محصولات مرطوب‌کننده توصیه می‌شود.
به‌یاد داشته باشید که قرار دادن یک آبرسان و مرطوب‌کننده‌ی خوب در روتین پوستی‌تان از آسیب‌های آینده جلوگیری خواهد کرد. پس اسم مرطوب‌کننده، آبرسان و همچنین ضدآفتاب را همیشه در بالای لیست خرید محصولات پوستی‌تان بنویسید.