انسان همواره در زندگی با مسائل متفاوتی روبه‌رو می‌شود و ملزم به تصمیمگیری است؛ این‌که «کدام مسیر را برگزیند و عواقب بعدی آن چیست؟». مهارت تصمیمگیری به شکل مستقیم روی زندگی فرد و اطرافیان او تاثیر می‌گذارد و به زبان ساده تصمیم‌های ما کیفیت زندگی‌مان را تعیین می‌کند.
تصمیم درست مهارت اجتماعی به حساب می‌آید، اما آیا راهی برای تقویت این مهارت وجود دارد؟ در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به مهارت تصمیمگیری و ابزارها و روش‌های مختلف آن خواهیم پرداخت.
مفهوم مهارت تصمیمگیری
تصمیمگیری درواقع یک فرآیند ذهنی جهت انتخاب بین گزینه‌های مشخص‌شده است. در این شرایط، شما گزینه‌ها را بررسی می‌کنید و بعد با دلیلی واضح از میان آنها انتخاب می‌کنید. به بیان دیگر، تصمیمگیری به‌معنای قضاوت یا انتخاب از میان چند موضوع یا راه حل مختلف است که به صورتهای مختلف و در شرایط متفاوت با آنها روبه‌رو خواهید شد.
واژه تصمیمگیری در فرهنگ لغت اراده، قصد و یا ساده‌تر، انتخاب بین چند گزینه معنا می‌دهد. این انتخاب تمام ابعاد خصوصی و اجتماعی زندگی را در بر می‌گیرد و کیفیت زندگی را شکل می‌دهد.
تصمیمگیری شامل چه مراحلی است؟
مهارت تصمیمگیری شامل مراحل مختلف است.
- پیش از تصمیم باید تمام گزینه‌های موجود را مورد بررسی قرار دهید و با چالش حل مسئله مواجه شوید
- بعد از بررسی راه‌حل‌ها از میان گزینه‌هایی که نهایی شده است، بهترین را انتخاب می‌کنید
- نتیجه‌ی تصمیمگیری شما به‌طور مستقیم روی نتیجه انتخاب و در نهایت زندگی شما اثرگذار است
توانایی حل مسئله، آنالیز گزینه‌ها و در آخر تصمیمگیری صحیح، مهارت‌هایی ضروری برای تغییر مسیر زندگی افراد است. بنابراین لازم است در این مورد اطلاعات و دانش کافی کسب کنید.
بهترین روش‌ها برای تصمیمگیری کدام است؟
برای کسب مهارت تصمیمگیری صحیح، ابتدا لازم است با انواع روش‌های تصمیمگیری آشنا شوید تا بتوانید از آنها برای تصمیم‌های درست استفاده کنید.
تصمیمگیری احساسی
در این نوع تصمیم، عواطف و احساسات تعیین‌کننده است. افرادی که این‌طور تصمیم می‌گیرند، فقط به احساسات درونی خود رجوع می‌کنند و منطق و تفکر برای آنها بی‌معنی است. قطعا عواقب این نوع تصمیم‌ها در آینده بسیار زیاد است.
تصمیمگیری اضطراری
افرادی که دچار اضطراب می‌شوند و نمی‌توانند به درستی تصمیم بگیرند، بدون فکر کردن و جمع‌آوری اطلاعات با تنش و تحت فشار یک گزینه را انتخاب می‌کنند.
تصمیمگیری اجتنابی
این گروه از افراد مهارت تصمیمگیری ندارند و در مواقعی که لازم است تصمیم قاطع برای زندگی و کسب و کار بگیرند، آن را عقب می‌اندازند. آنها با به تعویق انداختن تصمیمگیری از پذیرش مسئولیت فرار می‌کنند.
تصمیمگیری سریع
این نوع تصمیمگیری باعث می‌شود افراد بدون فکر و بررسی جوانب و پیامدهای موضوع اقدام به انتخاب کنند.
تصمیمگیری مطیعانه
افرادی که اعتمادبه‌نفس پایینی دارند و بدون در نظر گرفتن اهداف و نیازهای خود اجازه می‌دهند دیگران به‌جای آنها تصمیم بگیرند در این گروه قرار دارند. آنها از پذیرش مسئولیت زندگی شانه خالی می‌کنند و حق انتخاب را به دیگران می‌دهند.
تصمیمگیری براساس تقدیر
این انتخاب شامل افرادی می‌شود که مهارت تصمیمگیری ندارند و بدون قدرت فکر و انتخاب، طبق بخت و اقبال در راه پیشرفت و شکست می‌روند.
تصمیمگیری منطقی
از بهترین روش‌های تصمیمگیری است. در این نوع انتخاب افراد طبق فکر و منطق است و با جمع‌آوری اطلاعات مورد نیاز و بررسی همه‌ی جوانب و پیامدهای احتمالی آن تصمیم آگاهانه می‌گیرند.
مواردی که به تصمیمگیری صحیح می‌انجامد
- شناسایی درست صورت مسئله یا موضوع
- جمع‌آوری اطلاعات صحیح و کامل
- یافتن راهکارهای احتمالی
- ارزیابی فواید و مضرات راهکارهای مختلف
- انتخاب بهترین گزینه‌ها برای تصمیمگیری
- اقدامات لازم جهت اجرای هر تصمیم
- بررسی تصمیم نهایی
راهکارهایی جهت تقویت مهارت تصمیمگیری
برخی از روش‌های تقویت مهارت در تصمیمگیری در ادامه آمده است:
-
حتما تصمیم بگیرید
تا جایی که امکان دارد در مسائل و موارد مختلف خود را ملزم به تصمیمگیری کنید.
-
محدودکردن گزینه‌ها
بهتر است گزینه‌های پیش روی خود را برای انتخاب و تصمیمگیری را محدودتر کنید. گزینه‌های بیشتر موجب دشوارترشدن گرفتن تصمیم می‌شود.
-
اهمیت موضوعات را مشخص کنید
اولویت و اهمیت موضوعات را دسته‌بندی کنید. در این شرایط می‌توانید در تصمیمگیری میزان تأثیر بگذارید و ماندگاری آن را تخمین بزنید.
-
بررسی و تحقیق کنید
درباره عواقب و مزایای تصمیمات قبل از اجرای آن به‌خوبی تحقیق کنید.
-
به گذشته رجوع نکنید
ممکن است با یادآوری گذشته اعتمادبه‌نفس خود را از دست بدهید و دیگر نتوانید تصمیم درست بگیرید.
-
مشورت کنید
با افراد آگاه مشورت کنید و درباره گزینه‌های روی میز برای حل مشکلات پرس‌وجو کنید.
-
اعتمادبه‌نفس خود را بالا ببرید
از راه‌های تقویت مهارت تصمیمگیری افزایش اعتمادبه‌نفس است. این امر به شما کمک خواهد کرد به دیگران اجازه دخالت بی‌رویه برای تصمیمگیری ندهید.
-
هدف بگذارید
زمانی که هدف مشخصی دارید، در بین تمام گزینه‌ها تنها مواردی را انتخاب می‌کنید که به هدف شما محدود می‌شود.
-
تصمیمگیری را تمرین کنید
تصمیمگیری مهارتی است که با تمرین تقویت می‌شود.
-
جلوی ترس خود بایستید
برای غلبه بر ترس خود، کنترل زندگی را در دست بگیرید و ضرورت تغییرات را قبول کنید.
-
وسواس نداشته باشید
بیش از حد مسائل را تجزیه و تحلیل نکنید. هیچ فردی عاری از اشتباه نیست و نمی‌تواند نسبت به همه‌ی مسائل آگاه باشد.
-
از اشتباهات درس بگیرید
در صورت شکست باید از اشتباهات خود درس بگیرید تصمیمات ضعیف گذشته را به تصمیم‌گیری‌های قوی و منطقی در آینده تبدیل کنید.
-
با فرد مناسب مشورت کنید
از نظرات افراد متخصص به‌عنوان مربی یا مشاور کمک بگیرید و با آنها مشورت کنید. حضور یک مشاور جهت جمع‌آوری اطلاعات و کسب تجربه مفید است.
-
نتایج را تصور کنید
گزینه‌هایی که برای حل مسئله پیش رو دارید را در نظر بگیرید و تجسم کنید. نتایج تصمیم خود را بعد از انتخاب مرور کنید و ببینید چه اتفاقی می‌افتد.
کلام آخر
مهارت تصمیمگیری از مهارت‌های پراهمیت برای کسب موفقیت و پیشرفت در زندگی است. افراد با برخورداری از این مهارت تصمیمات بهتری می‌گیرند. تقویت این مهارت نیاز به صبر و تلاش دارد؛ پس باید شناخت بهتری از احساسات خود پیدا کنید و براساس اولویت‌ها تصمیم بگیرید.