خانواده به‌نوعی اولین و اصلی‌ترین ساختار اجتماعی است، خانواده سالم مبدا آن‌چه هستیم و خواهیم شد شناخته می‌شود، به بیان دیگر انسان اولین درس‌های خود را از خانواده می‌آموزد.
با گذشت زمان و با توجه به عوامل اقتصادی و اجتماعی، خانواده‌ها تغییر کرده‌اند. در خانواده های امروزی ممکن است اصول و قواعد متفاوتی نسبت به گذشته وجود داشته باشد و همچنین چالش‌های مسیر نسبت به قبل متفاوت شده است. در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به ویژگی‌های مهم یک خانواده سالم خواهیم پرداخت.
مفهوم خانواده سالم
تعریف خانواده سالم خانواده‌ای است که قادر باشد مراحل رشد و حیات خود را به درستی پشت سر بگذارد، با بحران‌ها و چالش‌ها به‌خوبی مواجه شود و همبستگی و ساختار خود را در هر شرایطی حفظ کند.
ازدواج سالم ازدواج منعطف، صمیمی و همدلانه است. در خانواده‌ی باکیفیت اعضا رشد شخصی یکدیگر را می‌پذیرند و در راستای رشد همدیگر را یاری می‌کنند.
ویژگی‌های اصلی یک خانواده سالم چیست؟
در ادامه برخی از مهم‌ترین ویژگی‌های یک خانواده سالم بیان شده است:
سلامت جسم و روان
خانواده از نظر سلامت جسمی و روانی رشد میکند. این امر چند شاخصه دارد:
- کارآمدی در ادراک یا واقعبینی
- خودشناسی
- توانایی کنترل و خودکنترلی
- عزت نفس
- مهارت‌های ارتباطی
- حس مفید بودن
کارآمدی و پویایی
خانواده سالم کارآمد و پویا است. تعهد که نشان‌دهنده‌ی وفادار بودن اعضای خانواده به یکدیگر است، احترامی که اعضای خانواده برای همدیگر قائل هستند، توانایی در حل مشکلات و چالش‌ها و صداقت که با پایبندی به اصول اخلاقی در روابط میان‌فردی مشهود است از نشانه‌های پویایی و رو به رشد بودن خانواده به حساب می‌آید.
قدردانی
قدردانی از عوامل مهمی است که موجب افزایش تعهد در اعضای خانواده می‌شود. افراد قدردان از یکدیگر به دلیل زحمات و انرژی که برای خانواده صرف می‌کنند قدردانی می‌کنند. قدردانی تنها به والدین و زوجین اختصاص ندارد و والدین می‌توانند از کودکان خود بابت هر فعالیت مثبت حتی کوچک قدردانی کنند. این امر موجب می‌شود کودکان قدردانی را بیاموزند و در زندگی شخصی و اجتماعی خود بسیار کمک‌کننده است.
گذراندن زمان مفید با یکدیگر
در خانواده‌های سالم از نظر کمی و کیفی اوقاتی برای سپری با یکدیگر وجود دارد. این اوقات زمانی برای خوشی هستند و در آن از بحث و دعوای غیرمفید دوری می‌شود.
خانواده سالم از گذراندن زمان با یکدیگر لذت می‌برد. برای مثال فعالیت‌های ورزشی، تفریحی، مسافرت و یا هر فعالیت خانوادگی دیگری که اعضای خانواده برای خود در نظر می‌گیرند.
ساختار انعطاف‌پذیر
لازم است ساختار خانواده‌های سالم ساختاری انعطاف‌پذیر و همبسته باشد. منظور از انعطاف این است که خانواده بتواند در صورت پیش‌آمد ناملایمات و بحران، با توجه به شرایط خود را تغییر دهد تا بتواند با شرایط جدید هم سازگار شود.
برای مثال در صورت وقوع بیماری برای فردی در خانواده، بقیه‌ی اعضا تقسیم وظایف کنند تا علاوه بر انجام کارها، از بیمار هم مراقبت شود.
گفت‌وگوی سالم
گفت‌وگوی صحیح به شیوه ای که سوتفاهم ایجاد نشود و و بتوان مسائل را به‌خوبی با یکدیگر بررسی و حل کرد. صحبت کردن بهترین راه برای ارتباط سالم است اعضای خانواده در مورد مسائل روزمره، نگرانی‌ها و مشکلات با یکدیگر حرف می‌زنند تا بتوانند با کمک متقابل مسائل را حل و فصل کنند. در این شرایط ارتباط بهتری شکل داده می‌شود.
نگه داشتن حد و مرزها
هر خانواده سالمی، مرزهای معین و پایدار دارد که به دیگران اجازه‌ی دخالت در مسائل شخصی خانواده را نمی‌دهد. تمام اعضای خانواده این مرزها را می‌شناسند و آن‌ها را رعایت می‌کنند.
خانواده‌های سالم تنها در صورتی مسائل خود را با دیگران درمیان می‌گذارند که تمام افراد رضایت داشته باشند و این کار در آخر به نفع خانواده تمام شود.
متعهد بودن
تعهد یعنی وفادار بودن خانواده و اعضا به همدیگر در هنگام غم و شادی و وقایع خوب و بد زندگی. مبنای میزان تعهد اعضا به یکدیگر را مقدار زمان و انرژی که هریک برای فعالیت‌های مرتبط با خانواده می‌گذارند مشخص میکند.
متضاد تعهد هر فعالیتی است که به سلامتی یا بنیان خانواده آسیب وارد میکند. این موارد شامل بی‌وفایی و خیانت می‌شود.
کلام آخر
خانواده ممکن است در طول زندگی خود با توجه به شرایط، با مسائل و مشکلاتی درگیر شود که اوضاع را به هم بریزد. در این مواقع بهتر است از یک مشاور متخصص جهت سر و سامان دادن به اوضاع کمک گرفته شود. خانواده سالم درنهایت به فروپاشی نمی‌رسد و لازم است قبل از این‌که شرایط دشوارتر شود، اعضای خانواده مسائل را بررسی و حل کنند.