رشد جنین وابسته به کیفیت 9 ماه بارداری مادر است. 9 ماهی که بیشترین تغییرات جسمی و روحی عمر یک زن را شامل می‌شود. مسائلی مانند تهـوع، استفراغ، خستگي، دل‌پیچه، درد در کمر، پا، كشاله‌ی ران، واريس پا، درد ناگهاني زير دنـده‌ها، افزايش ترشحات واژينـال و سرگیجه می‌توانند فعاليت‌هاي روزانه‌ی زنان باردار را مختل کنند. همین تغییرات می‌توانند استرس به وجود بیاورند. نگرانی‌های زنان باردار کاملا طبیعی‌ست. اما زمانی که این اضطراب‌ها طولانی‌مدت و شدید باشند، به آن استرس دوران بارداری می‌گویند. استرسی که می‌تواند بر سلامت مادر و جنین تاثیرات بدی داشته باشد.
استرس با مادر باردار و جنین او چه می‌کند؟
همان‌طور که بعضی از این دلواپسی‌ها طبیعی هستند، اما استرس بیش از حد هم برای مادر و فرزند خطرناک است.
برخی از مادران برای مقابله با این مشکل به سمت رفتار‌های پرخطری مثل نوشیدن الکل، سیگار و یا تغذیه‌ی ناسالم می‌روند.
فشار خون و بیماری‌های قلبی یکی دیگر از تاثیرات استرس بارداری‌ست.
این پریشانی‌ها می‌توانند باعث افسردگی بارداری شوند.
اضطراب شدید برای مدت طولانی چنین تاثیراتی بر جنین دارد:
- سقط جنین
- زایمان زودرس یا دیررس
- تولد نوزادی با وزن کم
- تاخیر در رشد جنین
- تولد نوزادان نارس
استرس دوران بارداری چه علامت‌هایی دارد؟
بیشترین این علامت‌ها شامل موارد زیر است:
- افزایش ضربان قلب مادر
- سردرد
- اختلال خواب
- دندان‌قروچه
- مشکل در تمرکز
- خستگی مفرط
- بی‌اشتهایی
- پرخوری
- احساس نگرانی، نا‌امیدی، خشم یا غم
- گوشه‌گیری
- احساس ترس از تنهایی
استرس دوران بارداری از کجا می‌آید؟
مسائل زیادی در طول 9 ماه بارداری برای بدن مادر اتفاق می‌افتد. تغییرات هورمونی به اوج خود می‌رسند. هورمون‌ها می‌توانند خلق‌و‌خوی مادر را به هم بریزند. فکر کردن به زایمان هم می‌تواند کمی نگران‌کننده باشد. شیوع بیماری‌هایی مثل آنفولانزا و کووید 19 یکی دیگر از دلایل اضطراب مادران باردار است.
این اضطراب را کم‌و‌بیش همه‌ی مادران باردار تجربه می‌کنند. استرس دوران بارداری باید به مادر کمک کند که مراقب سلامتی خود و فرزندش باشد. درواقع برای حفظ سلامت جنین این نگرانی‌ها لازم است اما باید بدانیم که این نگرانی‌ها تا چه میزان طبیعی‌ست.
نکاتی برای مدیریت استرس در دوران بارداری
اگر شما خانمی باردار هستید باید بدانید چه‌طور از پس استرس دوران بارداری برآیید. در ادامه از ترفند‌هایی می‌گوییم که به کنترل نگرانی‌های شما کمک بسیاری می‌کند.
صحبت کنید
شاید با خودتان فکر کنید که شما تنها مادر بارداری هستید که نگران زایمان و لحظه‌ی تولد فرزندتان هستید. اما این‌طور نیست. همه ی مادران باردار این حس را تجربه می‌کنند. با مادران دیگر صحبت کنید و از نگرانی‌های خود حرف بزنید. آنها این روزها را پشت سر گذاشته‌اند و دقیقا می‌دانند شما چه می‌گویید. در این گفت‌و‌گو‌ها می‌توانید راهکارهای خوبی برای مهار استرس‌تان پیدا کنید.
مدیتیشن کنید
برای آرامش جسم و روح خود روزی بیست دقیقه مدیتیشن کنید. لازم نیست حتما تکنیک خاصی به‌کار بگیرید. همین که بتوانید چند دقیقه‌ای از روز را در سکوت و آرامش سر کنید، می‌توانید سطح استرس خود را پایین بیاورید.
پیاده‌روی کنید
یک جفت کفش پیاده‌روی به پا و شروع کنید. قبل از پیاده روی حتما پیگیر اخبار آلودگی هوا باشید. پیاده‌روی در هوای سالم سطح هورمون کورتیزول را پایین می‌آورد. پایین آمدن این هورمون به شما کمک می‌کند که آرامش بیشتری داشته باشید.
از کسی کمک بگیرید
اگر فکر می‌کنید کار‌های قبل از تولد نوزاد زیاد و خسته‌کننده هستند و از پس آنها بر نمی‌آیید، حتما از یک نفر کمک بگیرید. شاید تهیه لباس و وسایل نوزاد کمی سخت باشد. از یکی از دوستان یا اعضای خانواده‌ی خود بخواهید به شما کند. همین همراهی و هم‌صحبتی با شخصی دیگر می‌تواند از استرس شما کم کند.
به موسیقی گوش بدهید
اگر هوا خوب است، پرده‌ها را کنار بزنید و پنجره را باز کنید. در طول روز اجازه بدهید آفتاب فضای خانه را گرم کند. چای بابونه دم کنید و به موسیقی آرامی گوش بدهید. موسیقی روح شما و فرزندتان را نوازش می‌کند.
تغذیه‌ی مناسبی داشته باشید
خوردن فست‌فود‌ها را کنار بگذارید. میوه و سبزیجات تازه بخورید تا آب بدن خود را تامین کنید. به‌جای خوردن آب میوه، خود میوه را بخورید. فیبر موجود در میوه باعث می‌شود که آب میوه زمان بیشتری در بدن شما باشد. بنابراین بدن شما فرصت می‌کند تمامی ریز‌مغذی‌های موجود در میوه را جذب کند و همچنین کم‌آب نشود. آب کافی می‌تواند احساس شادابی و سرزندگی به شما بدهد. غذاهایی که ویتامین C دارند سطح هورمون‌های استرس‌زا را کاهش می‌دهند. امگا ۳ هم به کاهش استرس کمک می کند. ماهی‌ها سرشار از امگا 3 هستند. غلات کامل و شکلات تلخ هم تاثیر مثبتی بر کاهش اضطراب دارد. مصرف انواع کافئین را به حداقل برسانید.
لالایی بخوانید
ممکن است که بعضی شب‌ها بی‌خواب شوید. برای فرزندتان لالایی بخوانید. این کار به آرامش شما و فرزندتان کمک می‌کند. با او صحبت کنید. به او ابراز علاقه کنید. جنین در برابر صدای شما واکنش نشان می‌دهد و حتی برای چند دقیقه ضربان قلب او آرام‌تر می‌شود. به جای فکر کردن به چیز‌های بد لحظاتی را تصور کنید که فرزندتان را در آغوش گرفته‌اید.
در آغوش همسرتان بخوابید
مطمئنا با وجود یک بچه در شکم و اضافه وزن خواب راحت و بی‌دردسر، خیلی سخت است. اما سعی کنید از همسرتان دور نباشید. آغوش همسرتان می‌تواند استرس شما و فرزندتان را بسیار کم کند. صدای همسرتان تاثیر زیادی در رشد مغز فرزندتان دارد.
شاید فکر کنید که جنین نمی‌تواند صحبت‌ها را درک کند، اما جالب است بدانید که جنین در سه ماهه‌ی سوم بارداری، به صدا‌های اطراف گوش می‌دهد. پدران می‌توانند تاثیر قابل توجهی بر رشد و تکامل سیستم ایمنی کودک داشته باشند.
بنویسید
همه‌چیز را بنویسید. از احساسات گرفته تا کار‌های روزانه. این کار می‌تواند باعث آرامش هر‌کسی بشود. اگر از پس کار‌ها برنمی‌آیید آنها را بنویسید. با این کار متوجه می‌شوید که دقیقا برای کدام کار احتیاج به کمک دارید. همان‌طور که قبلا گفتیم از دیگران کمک بگیرید. خاطرات این روزها را بنویسید. اتفاقات شیرین را ثبت کنید. مثلا اینکه در چه تاریخی اولین حرکت جنین را حس کردید یا برای اولین بار صدای ضربان قلبش را در چه تاریخی شنیدید. سعی کنید بیشتر از خاطرات شیرین بنویسید. به ذهنتان اجازه‌ی ورود افکار منفی را ندهید. هر‌چه بیشتر درباره‌ی اتفاقات مثبت فکر کنید، استرس شما کمتر خواهد شد.
هر اتفاق جدیدی برای بار اول کمی نگران‌کننده است. اگر اولین بارداری‌تان را تجربه می‌کنید، این استرس کاملا طبیعی‌ست. به هر حال، موجود زنده‌ای در بدن شما در حال رشد است که شما مسئول حفظ سلامتی‌اش هستید. بنابراین، جای نگرانی نیست اگر بعضی روزها اضطراب داشته باشید.
اما همان‌طور که گفتیم، استرس نه برای شما و نه برای جنین خوب نیست. از راهکارهای گفته شده استفاده کنید و به خودتان گوش دهید؛ شما بهتر می‌دانید چه کارهایی می‌تواند حال‌تان را خوب کند. مراحل غربالگری را پشت گوش نیندازید و هر آزمایشی را سر وقت و به‌موقع انجام دهید. وقتی خیال‌تان از سلامت جنین راحت باشد، استرس‌تان هم کم می‌شود. همچنین، اگر احساس نیاز کردید، می‌توانید از مشاوره آنلاین بهره‌مند شوید تا در این مسیر حمایت بیشتری دریافت کنید.