پیش از پیشرفت علم روانشناسی، ممکن بود انسان‌ها تا پایان عمر، شخصیت خود را به درستی نشناسند و تصمیمات درستی برای خود نگیرند. امروزه با فراگیر شدن روانشناسی تیپ شخصیتی یا شخصیت شناسی، عموم مردم می‌توانند با خودشناسی و خودادراکی، به بهبود زندگی‌شان کمک کنند.
برای اینکه بتوانیم علم شخصیت‌شناسی را توضیح دهیم، ابتدا باید با تعریف واژه‌ی شخصیت آشنا شویم. شخصیت هر انسان مجموعه‌ای از رفتارها، اندیشه‌ها، تعاملات فردی و اجتماعی و … که بر اساس یک الگو همیشگی و مشخص قابل پیش‌بینی باشد، است.
علم روانشناسی شخصیتی به گذشته‌های دور برمی‌گردد. اولین اشخاصی که به مطالعه شخصیت انسان پرداختند بقراط و جالینوس بودند.
از آن زمان تا امروز دانشمندان همواره در حال ارائه نتایج مطالعاتی خود روی روان و شخصیت انسان است. بسیاری از روانشناسان معتقدند، علم روانشناسی تیپ شخصیتی می‌تواند کلید اصلی پیشرفت بشر باشد.
الزامات شناخت تیپ شخصیتی و فواید آن
حتما تا به حال برایتان پیش آمده است که با گذر از سن بلوغ، به این موضوع فکر کرده باشید که به چه موضوعی علاقه دارید. برای بسیاری از افراد این سوال همیشه بی‌جواب خواهد ماند. شناخت تیپ شخصیتی به شما کمک می‌کند که بتوانید علایق خود را شناخته و در جهت آن‌ها گام بردارید.
انتخاب شغل و رشته تحصیلی یکی از دغدغه‌های بزرگ نوجوان‌ها و جوانان است. اگر در تصمیم‌گیری دچار تردید هستید، به این علت است که با علایق و درونیات خود آشنایی کامل ندارید.
افرادی که نتایج روانشناسی تیپ شخصیتی را مطالعه نکنند، در زندگی عاطفی خود دچار مشکل خواهند شد. وقتی شما به روحیات و شخصیت‌تان آشنا باشید، خواهید دانست چه شخصی به عنوان همسر، دوست یا شریک برای شما مناسب‌تر است.
در نهایت زمانی که بتوانید احساس و توانایی درونی‌تان را بشناسید، خود را بیشتر درک می‌کنید. درک خود، منجر به افزایش اعتماد به نفس، بهبود علاقه به خود، کاهش اضطراب، افسردگی و سرخوردگی خواهد شد.
مهم‌ترین نظریه‌های روانشناسی شخصیتی
همان‌طور که گفته شد، این علم قدمت بسیاری دارد. در ادامه برخی از نظریات مهم را با هم بررسی خواهیم کرد.
- نظریه بقراط: طبق نظر بقراط، متغیر‌های زیستی می‌توانند روی شخصیت انسان تاثیرگذار باشند. در واقع او بر این باور بود که بسیاری از اخلاقیات انسان توسط غدد ترشحی بدن تعیین می‌شوند. در نهایت هر موردی که بر ترشح غدد اثر بگذارد، شخصیت را نیز تغییر خواهد داد.
- نظریه جالینوس: جالینوس شخصیت انسان‌ها را وابسته به مزاج آن‌ها می‌دانست. او افراد سرد مزاج را غیر اجتماعی، صفراوی‌ها را زودجوش و بلندپرواز، بلغمی‌ها را اجتماعی و تنبل، دموی‌ها را جدی و فعال معرفی می‌کرد.
- نظریه یونگ: روانشناسی تیپ شخصیتی در این نظریه به طور کلی درون‌گرا و برون‌گرا بودن انسان‌ها را مورد بررسی قرار می‌دهد.
- نظریه بریگز_مایرز: کاترین بریگز و ایزابل مایرز، مادر و دختری بودند که با تحقیق روی کتاب کارل یونگ، معتبرترین تست شخصیت‌شناسی را ابداع کردند. طبق تست شخصیت‌شناسی MBTI تیپ‌های شخصیتی به 16 دسته تقسیم می‌شوند.
انواع تیپ‌های شخصیتی بر اساس روانشناسی شخصیت
به طور کلی بر اساس تمام نظریه‌های روانشناسی تا امروز، چهار معیار برای شخصیت‌شناسی معرفی شده است. درواقع هشت صفت که به صورت دو به دو دسته‌بندی می‌شوند، تعیین‌کننده شخصیت شما خواهند بود.
- درون‌گرایی (Introverted) یا برون‌گرایی (Extroverted)
- حسی (Sensational) یا شهودی (iNtuitive)
- احساسی (Feeling) یا تفکری_منطقی (Thinking)
- قضاوتی (Judging) یا ادراکی (Prospecting)
طبق آزمون روانشناسی تیپ شخصیتی MBTI ترکیب چهار صفتی که انتخاب می‌کنید، شخصیت نهایی شما را مشخص خواهد کرد. هر یک از صفاتی که گفته شد، اگ با دیگری ترکیب شود، می‌تواند خصلت جدیدی را ایجاد کند. در ادامه این صفات را به تفکیک توضیح خواهیم داد تا به راحتی بتوانید، تیپ شخصیتی خود را شناسایی کنید.
تفاوت‌های تیپ شخصیتی درون‌گرا و برون‌گرا
بر خلاف تصور عموم، دورن‌گرایی به معنای انزوا و افسردگی نیست. درون‌گراها (I) افرادی جدی، ساکت و محتاط هستند که انرژی خود را از خاطرات و تفکرات ذهنی خود بدست می‌آورند.
این افراد ممکن است ترجیح دهند در خلوت خود باشند یا زیاد صحبت نکنند اما در کنار افراد محدودی احساس آرامش خواهند کرد. طبق روانشناسی تیپ شخصیتی، آن‌ها تنهایی را انتخاب می‌کنند و همین امر موجب استقلال ذاتی آن‌ها می‌شود.
برون‌گراها (E) عموما پرتکاپو، فعال، شوخ‌طبع و خون‌گرم هستند. برون‌گراها ترجیح می‌دهند بیشتر در اجتماع باشند و از مواجهه با افراد غریبه استقبال می‌کنند.
آن‌ها از درمیان گذاشتن موضوعات با افراد مختلف لذت می‌برند و در انجام کارها سرعت بالایی دارند.
تفاوت‌های تیپ شخصیتی حسی و شهودی
شخصیت‌های حسی (S) با تکیه بر حواس پنج‌گانه خود زندگی می‌کنند. این افراد برای زندگی به دیده‌ها، شنیده‌ها و تجربیات خود احتیاج دارند.
آن‌ها درگیر حدسیات و آینده‌نگری نمی‌شوند و در زمان حال زندگی می‌کنند. واقع‌گرایی از صفات اصلی آن‌ها است.
افراد مطابق با روانشناسی تیپ شخصیتی شهودی (N)، برای تصمیم‌گیری به حس ششم خود تکیه می‌کنند. از موضوعات نمادین و سمبلیک استقبال خواهند کرد. آینده‌نگری و پیش‌بینی مسائل برپایه‌ی تحلیل‌ها یکی از نشانه‌های بارز آن‌هاست.
تفاوت‌های تیپ شخصیتی احساسی و فکری
افراد احساسی (F) به احساسات انسانی بسیار توجه دارند. در تصمیم‌گیری‌ها عواطف‌شان بر منطق آن‌ها غلبه خواهد کرد. این خصلت باعث می‌شود، انسان‌ها را بهتر و بیشتر درک کنند و گاهی به دیگران بیشتر از خود اهمیت دهند.
تیپ شخصیتی تفکری (T) افراد منطقی‌ای هستند که برای تصمیم‌گیری نیاز به تایید عقل خود دارند. این افراد ممکن است در جامعه منفعت‌طلب و گاها خودخواه به نظر برسند اما آن‌ها تنها به علائم و نشانه‌های عینی فکر می‌کنند.
تفاوت‌های تیپ شخصیتی قضاوتی و ادراکی
روانشناسی تیپ شخصیتی قضاوتی (J) بیان‌گر این است که افراد دارای این خصلت، به برنامه‌ریزی و چهارچوب داشتن علاقه بسیاری دارند.
آن‌ها از خود توقع دارند بتوانند حلال مشکلات باشند و افسار همه چیز را به دست گیرند. همین امر موجب می‌شود که آن‌ها در مقابل تغییر کردن مقاومت کنند و انعطاف‌پذیر نباشند.
در مقابل اشخاص ادراکی (P) بسیار دریافت‌کننده و غیرقابل پیش‌بینی هستند. آن‌ها برای خوشحال بودن نیاز به آزادی دارند.
این خصلت موجب می‌شود ادراکی‌ها نتوانند روی یک موضوع واحد تمرکز کنند و زمینه‌های بسیاری را امتحان خواهند کرد.
سخن آخر
نظریه بریگز_مایرز از ترکیب حالت‌های متفاوت چهار خصلت از موارد بالا، 16 تیپ شخصیتی متفاوت را معرفی کرده است. اگر چهار خصلت مربوط به خود را پیدا کرده‌اید، می‌توانید روانشناسی تیپ شخصیتی خود را مطالعه کنید و آگاهی نسبت به خود واقعی‌تان را افزایش دهید.