بهداشت روانی به معنای قدرت سازگاری فرد با محیط، اطرافیان و مشکلات است. زمانی که از سلامت روانی دانش آموزان صحبت می‌کنیم، درواقع از توانایی آنها در سازگاری با دیدگاه‌های خود و دیگران و همچنین مواجهه با مشکلات روزمره و تحصیلی حرف می‌زنیم. اهمیت بهداشت روانی دانش‌آموزان در ایجاد فرصت برای شکوفایی استعدادها و توانایی کنار آمدن با دیگران است.
همان‌طور که می‌دانید بازه‌ی سنی دانش‌آموزان باعث شده است در دوره‌ای حساس قرار بگیرند. تجربیات آنها در دوره‌های نوجوانی و کودکی می‌تواند تأثیر زیادی در آینده و بزرگسالی آنها داشته باشد. ازآنجایی آنها مدت زمان زیادی را در مدرسه می‌گذارنند، این محیط نقش زیادی در سلامت روان آنها دارد. در این مقاله از سایت همراهتم قصد داریم به بررسی عوامل موثر در بهداشت روانی دانش‌آموزان بپردازیم.
بهداشت روانی چیست؟
عملکرد موفقیت‌آمیز کارکرد‌های ذهن باعث می‌شود فرد فعالیت‌های مثبتی در جهت اهداف خود انجام دهد، بتواند از پس مشکلات معمول خود برآید، توانایی انطباق با تغییرات را داشته باشد و درنهایت از اتفاقات خوب زندگی لذت ببرد. همه‌ی اینها تعریف ساده‌ای از سلامت روان است که درباره‌ی تمام سنین صدق می‌کند، اما سلامت روانی دانش‌آموزان یکی از مهم‌ترین نکاتی‌ست که در مدرسه و خانواده باید مورد توجه بزرگسالان قرار بگیرد.
در مقابل بهداشت روانی یا همان سلامت روان، مشکلات بهداشت روانی قرار دارد. بیماری‌های روانی مختلف می‌توانند در اثر استرس، تنهایی، افسردگی، اضطراب، مشکلات ارتباطی، مرگ یک فرد عزیز، افکار خودکشی، اندوه، اعتیاد، بیش‌فعالی، خودآزاری، اختلالات خلقی مختلف و معلولیت ایجاد شوند.
بهترین راه برای بهبود بهداشت روانی دانش‌آموزان، انجام اقداماتی‌ست که از بروز اختلالات روانی در آنها جلوگیری می‌کند. ایجاد محیط فیزیکی، اجتماعی یا فردی نشاط‌آور و آرام، بهترین روش برای ارتقاء سلامت روانی دانش‌آموزان است.
عواملی که در بهداشت روانی دانش‌آموزان تاثیرگذار است
حال که با تعریف بهداشت روانی دانش‌آموزان آشنا شدیم باید متوجه میزان اهمیت این مسئله در رفتارهای آنها هم باشیم. توجه به بهداشت روانی دانش‌آموزان برجنبه‌های مختلف زندگی فردی و اجتماعی آنها تأثیرگذار است. به‌علاوه این موضوع رابطه‌ی مستقیمی با پیشرفت تحصیلی آنها هم دارد. در ادامه‌ی این متن به بررسی عوامل موثر در بهداشت روانی دانش‌آموزان اشاره خواهیم کرد.
خانواده
کانون خانواده اولین و مهم‌ترین محیط پرورشی فرزندان است، به همین خاطر بخش زیادی از بهداشت روانی دانش‌آموزان به سلامت خانواده و شرایط تربیتی آنها بستگی دارد. خانواده باید مکانی باشد که فرزندان در آن احساس امنیت کنند و به‌راحتی علایق و استعدادهای خود را ابراز کنند. در این بین آنها باید امکان این را داشته باشند که در حل مشکلات خود نیز از خانواده کمک بگیرند.
والدینی که در رفتار با فرزندان خود بی‌ثبات، بی‌تفاوت و غیرمسئول رفتار می‌کنند، بهداشت روانی آنها را در معرض خطرات جبران‌ناپذیری قرار می‌دهند. سلامت روانی والدین، نوع برخورد آنها با فرزندان‌شان، شرایط اقتصادی خانواده، توجه به نیازهای فرزندان، نوع شخصیت والدین و شیوه‌ی تربیتی آنها از جمله عواملی‌ست که بر بهداشت روانی دانش‌آموزان تاثیرگذار است.
معلمان
پس از والدین مهم‌ترین الگویی که هر دانش‌آموزی برای خود انتخاب می‌کند، معلمان و مربیان هستند. توجه داشته باشید که آنها فقط مسئول آموزش و آشنایی بچه‌ها با مسائل اجتماعی و اخلاقی نیستند، بلکه تامین بلوغ عاطفی، تغییر و اصلاح رفتارهای ناهنجار و ناسازگار در بهداشت روانی دانش‌آموزان نیز در دستان معلمان آنهاست.
مربیان و معلمان در مدرسه می‌توانند با ابراز محبت و توجه خود به دانش‌آموزان آنها را در مسیر یادگیری درست، نحوه‌ی صحیح برقراری ارتباط عاطفی با دیگران و مسئولیت‌پذیری قرار دهند. معلمان با احترام گذاشتن به دانش‌آموزان خود و پذیرفتن توانایی‌های‌شان به سلامت روانی آنها کمک زیادی خواهند کرد.
محیط آموزشی دانش‌آموزان
محیط آموزشی نیز از جمله مواردی‌ست که تأثیر زیادی در بهداشت روانی دانش‌آموزان دارد. همان‌طور که قبلا هم اشاره کردیم بهداشت روانی دانش‌آموزان با پیشرفت تحصیلی آنها ارتباط مستقیمی دارد، بنابراین ایجاد محیط آموزشی که بهداشت روانی آنها را تامین کند، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
محیط آموزشی باید به‌گونه‌ای باشد که در آن دانش‌آموزان رفتارهای اجتماعی مناسب را برای ایفای نقش خود در جامعه یاد بگیرند و برای مسئولیت‌پذیری و تصمیم‌گیری آمادگی لازم را پیدا کنند.
سلامت جسمی
ورزش و سلامت جسمی نقش مهمی در بهداشت روان دانش‌آموزان دارد. متاسفانه عدم تحرک در دانش‌آموزان یکی از بزرگ‌ترین معضلاتی‌ست که در هرجامعه‌ای وجود دارد، این مسئله منجر به ناهنجاری‌های جسمی و روانی متعددی در سنین مختلف برای آنها خواهد شد. ورزش کردن می‌تواند افزایش اعتماد‌به‌نفس، احساس امنیت و کاهش اضطراب در آنها را به دنبال داشته باشد. ثبات هیجانی و تعادل احساسی از نتایج ورزش مستمر در تمام سنین است. دانش‌آموزان باید بیاموزند که برای کنترل هیجانات منفی خود راهکارهای مثبتی را پیدا کنند. ورزش می‌تواند به عنوان یکی از این راهکارها باعث تخلیه‌ی انرژی منفی آنها شود.
درنهایت باید بدانیم که همه‌ی بزرگسالانی که به نوعی در زندگی کودکان و نوجوانان نقش دارند، در بهداشت روانی آنها موثر هستند. بهداشت روانی دانش‌آموزان زمانی تامین می‌شود که خانواده و معلمان آنها از لحاظ روانى سالم باشند، به دانش‌آموزان احترام بگذارند، آنها را در بحران‌ها و مسائل عاطفی و اجتماعى تنها نگذارند و اطلاعات کافی در زمینه‌ی رشد جسمى و روانى کودکان و نوجوانان داشته باشند. به علاوه برنامه‌های آموزشی آنها طوری باشد که ناراحتی روحی و تنش‌های عصبی برای این گروه بزرگ و تاثیرگذار جامعه نداشته باشد.