ازدواج از مهم‌ترین تصمیم‌هایی است که هر فرد می‌تواند در طول مدت زندگی خود بگیرد. اینکه یک ازدواج سرانجام موفقی دارد یا به شکست منجر می‌شود می‌تواند دلایل متعددی داشته باشد که با توجه به شرایط افراد با یکدیگر فرق می‌کند. همواره یکی از مهم‌ترین دلایل بروز مشکل در فرآیند ازدواج و زندگی زناشویی طرحواره‌ها شناخته شده است. اما طرحواره و ازدواج چگونه به هم مربوط می‌شود؟
طرحواره‌ها الگوهای فکری و احساسی هستند که در طول زمان شکل می‌گیرند و می‌توانند بر رفتارها و روابط ما تأثیر بگذارند. این الگوها می‌توانند نحوه‌ی ارتباط با شریک زندگی، حل مشکلات و مدیریت تعارضات را تحت تأثیر قرار دهند. افرادی که دارای طرحواره‌های منفی هستند، ممکن است در روابط خود با دیگران از جمله در ازدواج دچار چالش شوند و نتوانند به خوبی با احساسات و نیازهای شریک زندگی خود ارتباط برقرار کنند.
به همین دلیل، مشاوره و کمک از یک تراپیست آنلاین می‌تواند به افراد کمک کند تا طرحواره‌های خود را شناسایی کرده و بر روی آن‌ها کار کنند. این تراپیست‌ها با استفاده از تکنیک‌های مختلف می‌توانند به زوج‌ها کمک کنند تا الگوهای منفی را تغییر دهند و روابط سالم‌تری را بسازند. از این طریق، ازدواج می‌تواند به سمتی پیش برود که به نفع هر دو طرف باشد و به موفقیت و پایداری بیشتری دست یابد.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به ارتباط میان طرحواره و ازدواج خواهیم پرداخت.
طرحواره و ازدواج
همان‌طور که می‌دانید طرحواره یا تله ذهنی چارچوب‌هایی است که طبق تجربیات ما در دوران کودکی یا رفتار والدین و دیگر مراقبان با ما شکل گرفته است و حالا در بزرگسالی رفتار و عقاید ما را تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای مثال فرزند پسری که از ابتدا در محیط خانواده مادر خانه‌دار خود را که رفت و آمد کمی دارد دیده است ممکن است بعد از ازدواج چنین طرحواره‌ای از زن‌ها داشته باشد که همگی شبیه به مادرش هستند؛ بیشتر زمان خود را در منزل مشغول به امور خانه و نگهداری از فرزندان می‌گذرانند.
در این‌صورت اگر همسر این فرد رفتار متضادی پیش بگیرد یا علاقمند به کار و فعالیت بیشتر در بیرون از منزل باشد، ممکن است میان آن دو اختلاف پیش آید.
کدام طرحواره‌ها بیشتر در ازدواج خود را نشان می‌دهد؟
در ادامه به پنج طرحواره رایج در میان همسران خواهیم پرداخت:
طرحواره نقص و شرم
یکی از ارتباط‌های نزدیک میان طرحواره و ازدواج مربوط به تله نقص و شرم است. هیجان‌های اصلی که در این مورد وجود دارد شامل شرمساری و ترس می‌شود.
نگرش فرد درگیر با تله این است که آدم حقیر، بی‌ارزش و حتی اضافی است. او تصور می‌کند لیاقت هیچ احترامی را ندارد و اگر همسرش به این موضوع پی ببرد دیگر او را دوست نخواهد داشت.
در نتیجه رفتاری که نسبت به همسر از خود نشان می‌دهد شامل انتقاد کردن، برتری‌طلبی، کمال‌گرایی و یا ترکیبی از تمام این‌ها است.
طرحواره استحقاق
در این تله با هیجان اصلی خشم مواجه هستیم. نگرش فرد درگیر این است که از دیگران یک سرو گردن بالاتر ایت و لازم است همه با او به گونه‌ای خاص رفتار کنند. رفتارهایی که این فرد در مقابل همسر خود انجام می‌هد شامل کنترل‌گری، خود خواهی، دست انداختن همسر و… است.
تله بی‌اعتمادی و بدرفتاری
در ارتباط با ارتباط این طرحواره و ازدواج می‌توان گفت موارد اصلی مشکل‌زا ترس و اضطراب است. فرد درگیر عقیده دارد نباید به دیگران اعتماد کند. در این شرایط ممکن است به بدرفتاری با همسر خود بپردازد تا با کنترل‌گری و حمایت از خود در برابر صدمات احتمالی بایستد.
طرحواره رها شدگی
هیجان اصلی در افراد مبتلا به این تله‌ی ذهنی اضطراب، غم، افسردگی و خشم است. درواقع آن‌ها می‌ترسند افراد مهم زندگی ترک‌شان کنند، رفتار غیرقابل پیشبینی از خود نشان دهند، مریض شوند و یا بمیرند.
این موارد باعث می‌شود رفتارهای نامناسبی از خود نشان دهند که می‌تواند شامل وابستگی شدید، حسادت و تملک‌گرایی، انتقاد زیاد، کناره‌گیری و انزوا، بی‌اعتنایی ظاهری و کنترل‌گری باشد.
تله محرومیت هیجانی
در این طرحواره با هیجان‌های اصلی نظیر تنهایی، ترش‌رویی، ناامیدی و افسردگی مواجه هستیم. افرادی که به تله محرومیت هیجانی درگیرند معتقدند دیگران قادر به تامین و برآوردن نیازهای آن‌ها نیستند. در مقابل فکر می‌کنند همسرشان تنها کسی است که باید تمام نیازهای آن‌ها را برآورده کند و این مسئله در طول زمان باعث ایجاد مشکلات عدیده خواهد شد. رفتاری که این گروه ممکن است نسبت به همسرشان از خود نشان دهند شامل خشم و پرتوقعی است.
طرحواره شکست
این طرحواره و ازدواج رابطه بسیار نزدیک و زیادی با یکدیگر دارند؛ چنان‌که بسیاری از مشکلات زناشویی به علت همین تله‌ی ذهنی ایجاد می‌شود. در این مسئله با نارضایتی عمومی از وضعیت مالی زندگی، پیشرفت‌های همسر و همچنین جایگاه او مواجه هستیم. فرد مبتلا فکر می‌کند باید از لحاظ سطح زندگی و موقعیت مالی و اجتماعی از همه‌ی اطرافیان خود بالاتر باشد و رفتاری که نسبت به همسرش از خود نشان می‌دهد شامل سرزنش‌گری، مقایسه اقتصادی او با دیگران، القای حس بی‌عرضگی و ناتوانی به او و از این دست موارد است.
کلام آخر
توجه داشته باشید که بعد از هر انتخاب آزادانه معنای مسئولیت مشخص می‌شود؛ اینکه هر فرد مختار به انتخاب است اما پس از هر انتخاب لازم است مسئولیت ایجادشده از انتخابش را برعهده بگیرد. موضوع مهم دیگر این است که در روانشناسی مسائل نسبی است و هیچ‌چیز مطلق در نظر گرفته نمی‌شود. تاثیر مهم طرحواره‌ها بر زندگی و تصمیمات افراد بر کسی پوشیده نیست و طرحواره و ازدواج همواره به یکدیگر مربوط بوده‌اند. در این مطلب چند تله‌ی ذهنی رایج را مورد بررسی قرار دادیم. اگر با چنین مواردی مواجه شده‌اید بهتر است با یک مشاور روانشناس مشورت کنید.