منظور از فرافکنی، نسبت دادن حس‌های درون فرد به آنچه در بیرون می‌گذرد است. البته می‌توانیم بگوییم به افرادی که معمولاً احساسات، نقص‌ها، یا آرزوهای غیرقابل قبول خود را در دیگران مشاهده می‌کنند نیز گفته می‌شود.
برای مثال، از فردی خوش‌تان نمی‌آید و می‌گویید فلانی با من دشمنی دارد. این استدلال فقط برای این است که به خودتان ثابت کنید این احساس ناخوشایند برای شما دلیل مشخصی دارد و آن هم دشمنی شخص مقابل با شماست.
این اصطلاح در روانشناسی برای این است که همه ما به صورت ناخودآگاه در بعضی از موقعیت‌های ناخوشایند زندگی آن را تجربه می‌کنیم.
فرافکنی چیست؟
این مکانیزم دفاعی در هر فردی وجود دارد. همچنین شناسایی، مدیریت و کنترل آن از اهمیت بسیاری در روابط برخوردار است. این مکانیزم دفاعی در افراد برای مواجهه با احساسات و عواطف ناخوشایند است که به شکل ناخودآگاه به‌کار برده می‌شود.
نکته‌ی حائز اهمیت این است که بدانید در این مکانیزم دفاعی، فرد به جای پذیرش و کنترل احساسات و عواطف نامطلوب خود، آن‌ها را به افراد دیگر منعکس می‌کند.
اساس فرافکنی
این مکانیزم دفاعی را روانشناس اتریشی به نام زیگموند فروید تعریف و ریشه‌یابی کرده است. برای همین لقب و جایگاه این مکانیزم به نام فروید است. در جلسات درمانی با افرادی که این مشکل را داشتند، فروید متوجه نکته‌ای به شرح زیر شد:
ـ بعضی وقت‌ها افرادی که دچار این مشکل هستند، دیگران را به داشتن احساساتی متهم می‌کنند که خودشان آن را نمایش می‌دهند. یعنی با این کار، می‌خواهند دیگران را در احساساسات خود شریک کنند، برای همین با این حالت‌ها بهتر دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
مثلاً فرض کنید زنی به همسر خود خیانت کرده است و برای دوری از احساس گناه به شوهر خود تهمت خائن بودن می‌زند.
این مکانیزم دفاعی را نمی‌توان همیشه به سادگی تعریف و شناسایی کرد. اما باید توجه کنید که این حس و مکانیزم هنگامی بیشتر جلوه پیدا می‌کند که افراد مجبور به برقراری ارتباط با شخصی می‌شوند که از او خوشش‌شان نمی‌آید ولی مجبور هستند با او مودبانه رفتار کنند.
این حالت‌ها آگاهانه است یا ناخودآگاهانه؟
اکثر مردم فکر می‌کنند این حالت‌ها فرآیندی ناخودآگاه است که آن را از افکار و بخش‌های غیرقابل قبول محافظت می‌کند. نسبت دادن آن تمایلات به افراد دیگر این امکان را به فرد می‌دهد که شخص بالاتر و فراتر از آن علایق قرار گیرد. ولی این در حالی است که همچنان می‌تواند آن‌ها را از دور مشاهده کند. توجه کنید که شاید این حالت‌ها به صورت ناخودآگاه رخ دهد. البته می‌توانید این الگوها را آگاهانه کنید، ولی بهتر است در این راه از یک درمانگر کمک بگیرید.
علت بروز این مکانیزم دفاعی
هنگامی که احساسات منفی به شما هجوم می‌آورد، به صورت ناخودآگاه رفتار و احساسات خود را به شخص مورد نظرتان نسبت می‌دهید. در اصل به جای این که مشکل خود را با این حجم از نفرت حل کنید، حس خود را به طرف مقابل‌تان انتقال و نسبت می‌دهید و دچار چنین مکانیزم دفاعی خواهید شد. فرافکنی، جزو واکنش‌ها و مکانیزم‌های دفاعی بی‌شمار محسوب می‌شود که تقریباً می‌توان گفت افراد مختلف به آن دچار می‌شوند.
سایر مکانیزم‌های دفاعی
از دیگر مکانیزم‌های دفاعی رایج می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
تحریف
در این مکانیزم، فرد واقعیت را آن‌طور که مدنظر خودش است، تغییر می‌دهد. مثلاً وقتی شریک عاطفی زندگی شما از تعهدات رابطه می‌ترسد، فکر می‌کنید که او دارد به شما خیانت می‌کند.
-
انکار
در این نوع مکانیزم، فرد واقعیت را نمی‌پیذیرد. به عنوان مثال زمانی که پزشک، شما را در جریان بیماری ناخوشایندی قرار می‌دهد، سعی می‌کنید نپذیرید که به بیماری خاصی دچار شده‌اید و از این مسئله اجتناب می‌کنید.
-
واپس‌رانی
از طریق این مکانیزم دفاعی به جای حل کردن مشکل، سعی می‌کنند احساسات واقعی خود را پنهان کنند. مثلا هنگامی که تصادف می‌کنید و نمی‌توانید جزئیات حادثه را به‌خاطر بیاورید، بعضی وقت‌ها مغز به صورت هدفمند کمک می‌کند تا شما بخشی از این خاطرات و جزئیات را فراموش کنید.
-
والایش(سابلیمیشن)
در این روش مکانیزم دفاعی، انرژی و احساسات منفی را به مثبت تبدیل می‌کنید. به عنوان مثال هنگام عصبانیت شروع به نظافت و تمیزکاری منزل می‌کنید.
-
تهاجم انفعالی
در این نوع مکانیزم دفاعی، به صورت غیرمستقیم سعی می‌کنید تهاجم و واکنشی نسبت به فرد یا موضوع نشان دهید. مثلاً وقتی با همکار خود سر مساله‌ای به مشکل برمی‌خورید، برای انتقام طور دیگری قضیه را جبران می‌کنید و در محل مخصوص پارک خودروی او، ماشین خود را پارک می‌کنید.
-
افتراق
نکته‌ی حائز اهمیت این است که برخی به طور موقت برای بروز ندادن احساسات خود شخصیت‌شان را تغییر می‌دهند. برای مثال هنگامی که در مجلس ترحیم شرکت می‌کنند، برای ناراحت نکردن دیگران سعی دارند که خودشان را کنترل کنند.
نکته‌ای که باید به آن دقت کنید این است که مکانیزم‌های دفاعی همیشه ناسالم و بد نیستند. در اصل باید بگوییم بعضی از مکانیزم‌های دفاعی برای مواجهه با رویدادهای استرس‌زا ضروری هستند. به عنوان مثال طنز جزو مکانیزم‌های دفاعی محسوب می‌شود و افراد برای مقابله با استرس از آن استفاده می‌کنند. به کار بردن طنز در موقعیت‌های سخت علاوه‌بر آزاد شدن احساسات، باعث شاد کردن دیگران نیز می‌شود.
پس منظور از فرافکنی نسبت دادن احساسات خود به دیگران است. این مکانیزم دفاعی را روانشناس اتریشی به نام زیگموند فروید معرفی و ریشه‌یابی کرده است که بیشتر به فرافکنی فرویدی شناخته شده است.