اگر باردار هستید به احتمال زیاد در مورد افسردگی پس از زایمان شنیده‌اید. اما آیا می‌دانستید که بسیاری از زنان در دوران بارداری هم افسردگی را تجربه می‌کنند؟ برخی از تغییرات خلقی در بارداری طبیعی هستند. مانند ضعف و احساس خستگی. ولی اگر همیشه احساس خستگی و ناامیدی می‌کنید و دیگر از مسائلی که در گذشته شما را شاد می‌کردند، لذت نمی‌برید، به احتمال زیاد دچار افسردگی بارداری شده‌اید.
افسردگی در دوران بارداری چقدر شایع است؟
یک مادر در دوره‌ی بارداری می‌تواند احساس شادی و استرس را هم‌زمان با هم تجربه کند. معمولا 10 درصد از زنان باردار در دوران بارداری دچار افسردگی می‌شوند. این رقم تنها شامل مادران بارداری می‌شود که افسردگی خود را تشخیص و اعلام کرده‌اند. بسیاری از زنان باردار حتی از افسردگی خود مطلع نمی‌شوند. به این خاطر که علائم افسردگی را با علائم تغییرات هورمونی این دوره اشتباه می‌گیرند. به علاوه این آمار در کشور‌های مختلف و مناطق مختلف جهان یکسان نیست.
افسردگی یک اختلال خلقی‌ست که باعث احساس غم و اندوه مداوم و از دست دادن شور و هیجان در فرد می‌شود. این عارضه در زنان دو برابر مردان است. با تغییرات هورمونی در زمان بارداری و یا حتی قاعدگی می‌توان نشانه‌هایی از افسردگی را دید. برخی تحقیقات نشان می‌دهند که افسردگی در سه ماهه‌ی اول و سوم بارداری بیشتر اتفاق می‌افتد. اما تا به امروز دلیل مشخصی برای این موضوع پیدا نشده است.
علائم افسردگی در دوران بارداری کاملا شبیه هر دوره‌ی دیگری‌ست. با این حال، سرنخ‌هایی وجود دارند که می‌توانند نشان دهنده‌ی افسردگی در دوران بارداری باشند:
- اضطراب بیش از حد در مورد وضعیت سلامت جنین
- عزت نفس پایین، مانند احساس بی‌کفایتی و بی‌لیاقتی نسبت به فرزند خود
- ناتوانی در تجربه‌های لذت‌بخش دوران بارداری
- بی‌مسئولیتی نسبت به وضعیت سلامتی جنین
- سیگار کشیدن، نوشیدن مشروبات الکلی یا استفاده از داروهای غیرمجاز
- تمایل به خودکشی
اما علائم دیگری از افسردگی هم هستند که به افسردگی در دوره‌های دیگری از زندگی مادر شباهت دارند:
- اغلب اوقات احساس غم دارند.
- بد خلق شده و گریه می‌کنند.
- زودتر از همیشه عصبانی می‌شوند.
- علاقه‌ی خود را به عزیزان‌شان از دست می‌دهند.
- اشتهای خود را از دست می‌دهند.
- ممکن است به پرخوری مبتلا شوند.
- مدام افکار منفی به ذهن‌شان می‌رسد.
- خودشان را سرزنش می‌کنند.
- تمرکز خود را از دست می‌دهند.
- توانایی تصمیم‌گیری و حل مشکلات را ندارند.
- نسبت به مشکلات و چالش‌های زندگی احساس ناامیدی دارند.
- برای اتفاقات گذشته خودشان را گناهکار می‌دانند.
چرا افسردگی در دوران بارداری اغلب ناشناخته می‌ماند؟
برخی از علائم افسردگی از جمله تغییر در خواب، سطح انرژی، اشتها و میل جنسی، مشابه علائم بارداری هستند. در نتیجه ممکن است مادر باردار یا پزشکش این علائم را به جای افسردگی، به بارداری او نسبت دهند. حتی گاهی اوقات توجه همه‌جانبه به سلامت جسمی مادران باردار، ما را از سلامت روانی آنان غافل می‌کنند. اگر در اطراف خود همچین مادری را می‌شناسید کمی هم به سلامت روحی او توجه کنید. شاید خود او هم از افسردگی خود بی‌اطلاع باشد.
عوامل افسردگی در دوران بارداری چیست؟
برخی از عوامل افسردگی بارداری عبارتند از:
- اضطراب بچه‌داری
- استرس در زندگی
- سابقه‌ی ابتلا به افسردگی
- دست‌تنها بودن
- بارداری ناخواسته
- خشونت همسر
- مسائل و مشکلات مالی
- تغییرات هورمونی در پی درمان‌های ناباروری
چرا درمان افسردگی بارداری مهم است؟
گاهی مادران باردار که به افسردگی مبتلا هستند پیش از بارداری هم با این اختلال درگیر بوده‌اند. درصورتی که این بیماری به موقع درمان نشود، می‌تواند به افسردگی پس از زایمان منجر شود.
متاسفانه افسردگی بارداری باعث می‌شود که مادر نگران سلامتی خود و جنینش نباشد. بنابراین بسیار مهم است که به محض اطلاع از این اختلال به فکر درمان آن باشد. متخصصان بسته به شدت افسردگی این مادران، درمان‌های مختلفی را آغاز می‌کنند. گاهی این مشکل با روان‌درمانی حل می‌شود و گاهی هم با مشورت و نظر متخصص زنان داروهای ضد افسردگی تجویز می‌شود.
توصیه‌هایی برای افسردگی در دوران بارداری چیست؟
-
- در مورد احساسات خود با دیگران صحبت کنید. اجازه ندهید احساسات ناگفته تلنبار شود. اگر ناراحتید ابراز کنید. اگر غمگین هستید اعلام کنید. اگر نیاز به کمک دارید بگویید. با همسرتان درباره‌ی چیز‌هایی که این روز‌ها خوشحال‌تان می‌کند صحبت کنید. همسر شما علم غیب ندارد. بنابراین به طور واضح از نیاز‌ها و خواسته‌های‌تان حرف بزنید. قبل از اینکه دیگران بخواهند تمایلات شما را حدس بزنند برای‌شان مشخص کنید چه نیاز‌هایی دارید و یا چه چیز‌هایی شما را اذیت می‌کند. برای مثال ممکن است شما به خواب بیشتری احتیاج داشته باشید و یا اینکه برای خرید وسایل بچه احتیاج به کمک داشته باشید.
- تمرینات ورزشی انجام بدهید. باتوجه به زمان بارداری و شرایط جسمی خود تمریناتی انجام بدهید که شما را سر‌حال کند. بهترین تمرین‌ها برای شما و فرزندتان نرمش‌های هوازی‌ست. این کار به بدن شما کمک می‌کند تا سطح هورمون‌های کورتیزول کاهش پیدا کند و درنتیجه احساس آرامش بیشتری داشته باشید. فعالیت‌های ورزشی ماهیچه‌های شما را قوی نگاه می‌دارند. همین موضوع باعث می‌شود پس از زایمان زودتر به وزن قبلی خود برگردید. به علاوه هرچه جسم شما فعالیت بیشتری داشته باشد، زایمان راحت‌تری هم خواهید داشت.
- می‌توانید در کلاس‌های دوران بارداری شرکت کنید. مهارت‌هایی که در این دوره‌ها آموزش داده می‌شوند برای مدیریت شرایط این روز‌های‌تان بسیار مفید است. به علاوه در این جلسات با مادران باردار دیگر آشنا می‌شوید. همین آشنایی و هم‌صحبتی می‌تواند چیز‌های زیادی به شما یاد بدهد. همچنین متوجه می‌شوید تنها شما نیستید که چنین روز‌های سختی را می‌گذرانید.
- غذا‌های سالم بخورید. حتما به تغذیه‌ی خود اهمیت بدهید. نه اینکه زیاد و دوبرابر بخورید. بلکه غذاهایی را بخورید که شما و جنین شما به آنها احتیاج دارند. از خوردن فست‌فود دوری کنید. هرچه وضعیت جسمانی شما بهتر باشد، حال و احوال‌تان هم بهتر خواهد بود. از غذاهایی مثل ماهی که سرشار از امگا3 هستند غافل نشوید. امگا3 حاوی سروتونین (Serotonin) و دوپامین (Dopamine) است که به درمان افسردگی کمک بسیاری می‌کند.
- مطالعه کنید. این روز‌ها بهترین زمان است برای اینکه بدانید بهترین تغذیه برای نوزاد شما چیست و یا اینکه چه نوع مراقبت‌های پزشکی را باید بلد باشید. هرچه بیشتر بدانید از میزان اضطراب شما درمورد بچه‌داری کمتر خواهد شد. به خصوص اگر فرزند اول‌تان باشد. اضطراب و نگرانی مادران باردار از دلایل اصلی ابتلای آنها به افسردگی بارداری‌ست.
کالج آمریکایی متخصصان زنان و زایمان توصیه می‌کند که در طول بارداری حداقل یک بار به مشاور مراجعه کنید. در این مراجعه با بررسی میزان اضطراب و نگرانی مادران باردار، احتمال افسردگی بارداری بررسی و اعلام می‌شود. اگر فکر می‌کنید ممکن است افسردگی دوران بارداری داشته باشید حتما به مشاور مراجعه کنید. اطمینان داشته باشید که با درمان و حمایت خانواده و دوستان می‌توانید این موضوع را حل کنید.