همه علاقه‌مندند که به راز جوانی دست پیدا کنند. سن صرفا عددی نیست که در شناسنامه ثبت شده است، وقتی در آینه به چهره‌ی جوانی نگاه می‌کنید حس طراوت به روح منتقل می‌شود. حالا راز برخی از افراد که ظاهری جوانتر از سن واقعی‌شان دارد در چیست؟
در این مطلب از بلاگ همراهتم به این موضوع می‌پردازیم.
چرا برخی از افراد از سن واقعی‌شان جوانتر به نظر می‌رسند و برخی مسن‌تر؟
سن شناسنامه‌ای در قیاس با سن زیستی
ساده‌ترین تعریف سالخوردگی یا «گذر عمر» آن است که این امر فرایندی زیستی است، و این اتفاق برای همه‌ی جانداران از جمله میوه، گل، حیوان و انسان می‌افتد.
خوب فکر کنید! وقتی میوه یا گل کهنه می‌شوند چه اتفاقی می‌افتد؟ ظاهر آنها از حالتی پرطراوت و لطیف تغییر شدیدی می‌کند و خصوصیاتی متضاد می‌گیرد. میوه فاسد و تجزیه و گل پژمرده و خشکیده می‌شود.
به عبارت دیگر آنها دچار سالخوردگی می‌شوند.
در رابطه با انسان و گذر عمر برخی از افراد از همسالان خود پیرتر و برخی بسیار جوانتر به نظر می‌رسند و این امر از تفاوت در سرعت گذر سن زیستی آنها در قیاس با سن شناسنامه‌ایشان دارد.
سن شناسنامه‌ای چیست؟
سن شناسنامه‌ای تعداد سال‌هایی است که از زمان تولد تا به اکنون گذرانده‌اید، همان عددی که در پاسخ «چند سال دارید؟» می‌گوییم.
سن زیستی چیست؟
سن زیستی رشد جسمانی شما را بر پایه‌ی الگوهای نشانه‌ی زیستی در بدن تشریح می‌کند. الگوهای نشانه‌ی زیستی، فرایندهای سلولی و مولکولی قابل ثبت در بدن است. این عدد همچنین با طول تلومرها (telomeres length) که پایانه‌های خطی کروموزمی انتهای دی‌ان‌ای (DNA) هستند نشان داده می‌شود. تلومرها بر چگونگی سالخوردگی سلول‌ها اثر می‌گذارند.
بنابراین، افرادی که سن زیستی جوانتر دارند صرفا ظاهری جوانتر ندارند، بلکه از همه نظر (زیست‌شناختی) جوان‌ترند.
وقتی می‌گویند «سن تنها یک عدد است» در مورد سن زیستی درست است.
آیا می‌توان گذر سن زیستی را کندتر کرد؟
با انتخاب‌هایی که در سبک زندگی‌مان داریم می‌توانیم فرایند سالخوردگی را کند یا تند کنیم. باید در نظر داشته باشیم که عوامل موثر در سالخوردگی هستند که توان تغییر آنها را نداریم، مثلا آلودگی هوا، عوامل ژنتیکی و زمان… ولی، بسیاری از عوامل دیگر موثر بر سالخوردگی را می‌توانیم مدیریت کنیم.
5 مورد از عوامل مهم در سالخوردگی زیستی
-
بی‌تحرکی
تناسب اندام اثری فراوان بر فرایند سالخوردگی دارد. چرا؟ ورزش فواید فراوانی دارد. حرکت گردش خون را منظم می‌کند، محرک هضم غذاست، قلب را قوی می‌سازد و به دفع سموم بدن کمک می‌کند و بسیاری فواید دیگر دارد که سبب کاهش التهاب در بدن می‌شود. التهاب عاملی موثر در سالخوردگی و بیماری است.
بی‌تحرکی به انباشته شدن سموم در بدن می‌انجامد و باعث التهاب می‌شود. این مشکلات به اختلالات در سیستم ایمنی و دیگر بیماری‌ها منجر خواهد شد.
در مطالعات مشخص شده است که حدود 30 دقیقه ورزش حداقل سه یا چهار مرتبه در هفته باعث تناسب اندام می‌شود.
-
سیگار کشیدن
یکی از بدترین عادت‌هایی که به بدن آسیب فراوان می‌رساند سیگار کشیدن است. سیگار کشیدن سالخوردگی پوست را شدیدا افزایش می‌دهد. دود سیگار حاوی منواکسید کربن (سمی خطرناک) و حدود 4,000 عامل سرطان‌زاست. گزارش داده شده است که سیگار سبب 30% از مرگ‌ها بر اثر سرطان، و خصوصا 87% از مرگ‌ها بر اثر سرطان ریه، است.
سیگار عامل خطرزا در بسیاری از بیماری‌هاست که می‌توان آن را از میان برداشت و این کار با تغییر این عادت صورت می‌گیرد.
از عوارض بد سیگار می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- یکی از آثار منفی سیگار چروک و لکه‌های پیری بر پوست است که بر اثر عروق خونی تنگ‌شده و کاهش جریان خون به سوی سلول‌های پوستی رخ می‌دهد.
- تخلیه‌ی اکسیژن داخل استخوان‌ها که سبب پوکی استخوان می‌شود نیز از عوارض منفی دیگر سیگار کشیدن است.
- کشیدن سیگار سبب ریزش مو، بیماری پوستی، آب مروارید، مشکلات دندان و دهان، افتادگی پوست، آسم و بسیاری مشکلات دیگر سلامت می‌شود.
-
تغذیه نامناسب
بسیاری نقش تعیین‌کننده‌ی تغذیه را بر ظاهر و سلامتشان نادیده می‌گیرند. عادت‌های تغذیه‌ای نامناسب فرایند سالخوردگی را سرعت می‌بخشد. غذا سوخت بدن است و کیفیت و مقاومت همه‌ی سلول‌های بدن و اعضا و دستگکاه‌های بدن را معین می‌کند.
در ضمن در نظر داشته باشید که ذائقه تربیت شدنی است، اگر به نظر شما غذاهای تنوری و آب‌پز و سبزیجات تنوری مزه دلچسبی ندارند، دلیلش آن است که احتمالا به طعم سرخ‌کردنی عادت کرده‌اید و این عادت نیز مانند بسیاری از عادت‌های دیگر همان‌طور که به تدریج شکل گرفته است، به تدریج نیز می‌تواند تغییر کند.
خوراکی‌هایی مانند مرغ سوخاری، هات داگ، چیپس، شیرینی، همبرگر و سیب‌زمینی سرخ‌شده، سوسیس و کالباس، نوشابه، آب‌نبات، پیتزا و بسیاری موارد دیگر که غذاهای آماده یا نیمه‌آماده و تنقلات ناسالم را شکل می‌دهد برای سلامتی مضر است و به جای آنها می‌توان از خوراکی‌های سالم استفاده کرد، مثلا:
گوشت کبابی یا تنوری بدون چربی، میوه‌ها، سبزیجات، آجیل، تخم مرغ، دانه‌های خوراکی، آب، سیب‌زمینی پخته، روغن‌های سالم مثل روغن زیتون، ماست و غیره.
-
تابش بیش از حد آفتاب بر پوست
اشتباه نکنید، کمی آفتاب برای سلامت مفید و منبع اصلی ویتامین D است. با این حال تابش بیش از حد آفتاب به سلول‌های پوست آسیب می‌رساند و سبب سالخوردگی زودرس پوست و نامناسب شدن ظاهر آن می‌شود.
-
کم‌آبی
آشامیدن روزانه 6 تا 8 لیوان آب به راحتی به طراوت و شادابی و زیبابی ظاهر و سلامت بدن کمک می‌کند. آب مایع حیات‌بخش و مایه‌ی حیات است. زمین بی‌آب کویر است و در آن هیچ رشد نمی‌کند. حالا بدن خود را زمین فرض کنیم و این استعاره را در یاد داشته باشیم. بدن برای کارکرد مناسب به میزان متناسب آب نیاز دارد. آب سازوکار بدن و واکنش‌های شیمیایی را تنظیم و دمای بدن را حفظ می‌کند. همچنین آب در انتقال مواد ضروری به سلول‌های بدن و خروج مواد زاید از بدن نقش دارد.
جمع‌بندی
شرایط سلامت بدن و مخصوصا ارتباط آن با میزان سلامت مغز و استخوان‌ها و بافت‌های پیوندی را آن چه می‌خوریم و می‌نوشیم و رفتاری که با بدن داریم، تعیین می‌کند. شرایط بدن سرعت سالخوردگی سلول‌ها و اندام و دستگاه‌های بدن را افزایش می‌دهد و نهایتا از درون به رو می‌آید و سبب پیری زودرس ظاهر نیز می‌شود.
برنامه‌ی غذایی سلامت منظم (حداقل در بیشتر ایام هفته)، اجتناب از دخانیات، ورزش کردن و نوشیدن میزان کافی آب و مراقبت از پوست در برابر تابش آفتای به سلامت شما کمک می‌کند و ظاهرا شما را نیز جوانتر نگه می‌دارد.
یکی دیگر از عوامل موثر در سالخوردگی زودرس عوامل روانی مانند افسردگی، تنش، پریشانی و یاس است. کیفیت نامناسب خواب و خواب نامنظم نیز در فرایند سالخوردگی تاثیرگذار است.
این‌ها بخشی از مواردی است که بر سالخوردگی زودرس تاثیر می‌گذارد. عوامل دیگری نیز وجود دارد انسان توان تغییر در آنها را نیافته است. اما با اعمال همین شیوه‌های ذکرشده و اعمال تغییرات در سبک زندگی می‌توان بر سرعت سالخوردگی اندام و ظاهر تاثیر فراوانی گذاشت. پس با ایجاد عادت‌های مناسب سفر زندگی را راحت‌تر و دلپذیرتر کنید.