مهارت ابراز وجود در نوجوانان، از مهمترین مواردی است که برای حضور در جامعه و زندگی روزمره پراهمیت به شمار می‌رود. در دوره نوجوانی، افراد در حال توسعه و شکل دادن هویت خود هستند و ابراز وجود در این فرآیند نقش مهمی ایفا می‌کند. این مهارت به نوجوانان کمک می‌کند تا احساسات، نیازها و افکار خود را به یکدیگر و به دیگران انتفال دهند. سپس با بیان انتظارات و خواسته‌های خود به بهبود روابط با دیگران بپردازند و به شکلی مؤثر خودشان را به دیگران معرفی کنند. این مهارت، به نوجوان اعتماد‌به‌نفس کافی برای ابراز خود به‌خصوص در مواقعی که با چالش‌ها و موقعیت‌های جدید روبرو است را می‌دهد.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم، به بررسی اهمیت مهارت ابراز وجود در نوجوانان و راهکارهایی جهت تقویت آن خواهیم پرداخت.
مهارت ابراز وجود چیست؟
جرات‌‌مندی يك رفتار بين‌فردي به حساب می‌آید كه شامل ابراز صادقانه و شفاف افكار و احساسات است. این یک رفتار مناسب اجتماعي است و در توانايي ابراز نظرات به شکل صادقانه، بیان احساسات و نگرش‌ها بدون استرس خلاصه می‌شود. ابراز وجود شامل دفاع فرد از حق خود است، به شكلي كه حق ديگران ضایع نشود.
افرادی که جرات مناسب و کافی دارند، افکار، نیازها، احساسات، خواستهها، موقعیتها و چالشهای مدنظر خود را به‌خوبی اظهار می‌کنند.
مزایای ابراز وجود در نوجوانان
- ارزشمند شماردن حق خود و دیگران
- به دست آوردن مهارت گوش دادن فعال و کارآمد
- اظهار محدودیت وانتطارات و جلوگیری از اتفاقات چالش‌برانگیز بعدی
- مراقب از احساسات دیگران
- برچسب نزدن به افراد و قضاوت نکردن دیگران
- واقع‌بینانه بودن انتظارات
- رفتار منصفانه و عادلانه
- حضور موثر در اجتماع
مشکلاتی که از ناتوانی در ابراز وجود نوجوانان ناشی می‌شود
عدم وجود مهارت ابراز وجود در نوجوانان ممکن است مشکلات زیادی برای آن‌ها و دیگران ایجاد کند که در ادامه به رایج‌ترین آن‌ها اشاره شده است:
خشم از خود، موجب بروز احساس درماندگی، ناامیدی و ناتوانی در کنترل احساسات در زندگی و در ادامه منجر به افسردگی می‌شود.
-
رنجش
خشم از دیگران و این‌که تحت کنترل آن‌ها قرار گرفته‌اید و یا از شما سوء استفاده می‌شود، موجب رنجیدن و دلخوری از دیگران خواهد شد.
-
احساس شکست
در مواقعی که فرد قادر به بیان نظرات خود نیست و حس می‌کند به خواسته‌های خود نمی‌رسد، احساس شکست و ناکامی می‌کند.
-
خشم شدید
عدم بروز دادن خشم و اظهار دلخوری به شیوه مناسب موجب می‌شود عصبانیت انباشته شود و در مواردی به صورت نامناسب و پرخاشگرانه‌ای خود را نشان دهد.
-
از دست رفتن فرصت‌ها
ناتوانی در مورد مهارت ابراز وجود در نوجوانان و نداشتن رفتار پرجرات موجب اضطراب و در ادامه اجتناب از افراد یا موقعیت‌های بعضا مفیدی است که سبب ناراحتی می‌شود و باعث می‌شود فرصتهای خوب زیادی را از دست بدهند.
-
روابط بین فردی نامناسب
ناتوانی در ابراز احساسات مثبت و منفی موجب می‌شود افراد مقابل از خواسته و احساسات نوجوان اطلاعی پیدا نکنند و نتوانند در جهت توجه و حصول آن کاری انجام دهند. این امر در ادامه باعث اختلال در ارتباط با دیگران خواهد شد.
چگونه مهارت ابراز وجود در نوجوانان را بهبود بخشیم؟
تقویت مهارت ابراز وجود در نوجوان از طریق مجموعه‌ای از راهکارها و فعالیت‌ها ممکن است. در ادامه مواردی برای کمک به نوجوانان جهت این‌که احساسات، نیازها و نظرات خود را به شیوه‌ای سالم و موثر به دیگران انتقال دهند ذکر شده است:
تشویق به بیان احساسات
باید به نوجوانان آموخته شود که احساسات خود را با اطمینان و باور به خود بیان کنند. والدین و مربیان می‌توانند با گوش دادن به صحبت‌ها و ارائه حمایت مناسب، آن‌ها را تشویق به بیان احساسات کنند.
تقویت مهارت‌های ارتباطی
آموزش مهارت‌های ارتباطی مانند گوش دادن فعال، برقراری ارتباط چشمی و استفاده از زبان بدن به نوجوانان کمک می‌کند تا پیام‌های خود را به طور موثر‌تری انتقال دهند.
آموزش مهارت‌های حل اختلاف
ارائه‌ی آموزش به نوجوانان، مهارت‌های مذاکره و حل اختلاف، از جمله توانایی‌های مهمی است که به آن‌ها کمک می‌کند تا در مواقعی که با اختلاف نظر مواجه می‌شوند عملکرد صحیحی نشان دهند.
تشویق به ارتباطات میان‌فردی سالم
تشویق نوجوانان به برقراری ارتباطات میان‌فردی سالم و مثبت با همسالان خود و افراد مختلف دیگر، این امکان را به آن‌ها می‌دهد تا مهارت‌های ابراز وجود را در مواقع مختلف به‌خوبی تمرین کنند.
ارائه الگوی مثبت
ارائه الگوهایی که به خوبی مهارت ابراز وجود را در دارند، می‌تواند به نوجوانان کمک کند که این مهارت را در خود تقویت کنند؛ برای مثال والدین خودشان این مهارت را به‌درستی به کار گیرند تا فرزندان شاهد و دنباله‌رو آن‌ها باشند.
کلام آخر
همان‌طور که در این مقاله گفته شد، مهارت ابراز وجود در نوجوانان بسیار حائز اهمیت است. به طور کلی، ایجاد محیط مناسب، تشویق به ارتباط با دیگران و ارائه فرصت‌هایی برای تمرین این مهارت‌ها، می‌تواند به بهبود خصوصیت ابراز وجود در نوجوانان کمک کند. همچنین در تمام مراحل می‌توانید از کمک و مشورت روانشناس متخصص بهره ببرید.