حفظ امید در مواقع سختی و درگیری فرد با مشکلات گوناگون، کار راحتی به نظر نمی‌رسد. مطالعات نشان می‌دهند که داشتن امید به آینده موجب تقویت انعطاف‌پذیری ما می‌شود. توانایی عبور از روزهای سخت و بهبود سریعتر از رنجی که شکست‌ها به ما داده‌اند، همان انعطاف‌پذیری است. امید همچنین می‌تواند به دفع یا کاهش اضطراب و افسردگی کمک کند. اگر ذاتاً فرد امیدواری نباشید چه؟ اشکالی ندارد. همه‌ی ما این توانایی را داریم که «عضله‌ی امید» خود را تقویت کنیم و مثبت‌اندیشی و انعطاف‌پذیری را حتی در شرایط بسیار سخت افزایش دهیم و بر ناامیدی غلبه کنیم.
تاثیر امید در سلامت روان
دقیقا چه چیزی امید را تعریف می‌کند؟ بر اساس «نظریه‌ی امید» که توسط روانشناس مثبت گرا چارلز اسنایدر (Charles Snyder) و همکارانش تدوین شده است، امید به افراد اراده، عزم و احساس توانمندی می‌دهد که باعث می‌شود آن‌ها به اهداف خود برسند. حجم وسیعی از تحقیقات در مورد امید، قدرت آن را در حمایت از رفاه، حتی بیشتر از خوش‌بینی یا خودکارآمدی (اعتقاد ما به توانمندی‌های‌مان) نشان می‌دهد:
- احتمال دستیابی به اهداف‌شان بیشتر است
- از نظر تحصیلی بهتر عمل می‌کنند
- سبک زندگی سالم‌تری را انتخاب می‌کنند
- با بیماری کنار بیایند و زودتر بهبود پیدا کنند
- رضایت بیشتری از زندگی را تجربه کنند
- حس معنا و هدفمندی قوی‌تری داشته باشند
چگونه امید بر سلامت روان در جوانان تأثیر می‌گذارد؟
بنا بر پژوهشی اخیرا در آمریکا انجام شده و مربوط به دانشجویانی است که از میزان بالای افسردگی، اضطراب و پریشانی رنج می‌بردند، پنج موضوع اصلی در رابطه با نقش امید در سلامت روان جوانان مشاهده می‌شود:
- داشتن امید باعث می‌شود که فرد با مشکلات زندگی بیشتر و بهتر مقابله کند
- بهبود رفاه نیز با امید همراه است
- افسردگی و رویدادهای منفی زندگی برای کسانی که امیدوارتر هستند، شدت کمتری دارد
- داشتن امید یک عامل بازدارنده در برابر خودکشی، افکار منفی و خود تحقیری است
- یک فرد امیدوار تمایل بیشتری به رفتارهای سالم از خود نشان می‌دهد
تأثیر امید بر اضطراب و تروما
داشتن امید علاوه بر بهبود سلامت روان، موجب اصلاح اختلالات مربوط به اضطراب و تروما است. یک مطالعه در سال 2020 به رهبری متیو گالاگر (Matthew Gallagher) دانشیار روانشناسی بالینی در دانشگاه هیوستون، به ارتباط بین امید و درمان سلامت روان برای اضطراب پرداخته است.
گالاگر و تیمش بررسی کردند که چگونه این احساس بر بهبودی 223 بزرگسالی که تحت درمان اختلال اضطراب اجتماعی، اختلال هراس، اختلال اضطراب فراگیر و اختلال وسواس فکری-اجباری با استفاده از درمان شناختی رفتاری (CBT) بودند، تأثیر دارد. گالاگر می‌گوید: «امید یک عنصر مشترک و یک راه حل قوی برای بهبودی حال روحی افراد است.»
امید به تعدیل تأثیر تروماهای ناشی از تجارب نظامی، تجاوز جنسی، یا سایر رویدادهای آسیب زا کمک می‌کند. همچنین امید همراه با خوش‌بینی و حمایت اجتماعی، با کاهش علائم آسیب پس از قرار گرفتن در شرایط بحران همراه است.
مقاومت
تاب آوری کلید ارتباط بین این احساس و سلامت روان است. تاب آوری به توانایی بازگشت سریعتر پس از تجربه‌های نامطلوب و آموختن از آن تجربیات اشاره دارد. افراد انعطاف پذیر احساسات تلخ خود را نادیده نمی‌گیرند یا آن را سرکوب نمی‌کنند. آن‌ها احساسات تلخ خود را پردازش می‌کنند، از آن یاد می‌گیرند و این درس‌ها را وارد مرحله‌ی بعدی زندگی خود می‌کنند. امید و خوش‌بینی ارتباط تنگاتنگی با تاب آوری دارند.
انعطاف‌پذیرترین افراد، کسانی هستند که می‌توانند به سرعت از تجربه‌های تلخ خود درس بگیرند و بهبود یابند و به سمت عمل منطقی حرکت کنند . آن‌ها روزانه به طور فعال خوش‌بینی را تمرین می‌کنند.
5 راه برای پرورش امید و کاهش اضطراب
روی نقاط قوت خود تمرکز کنید. استفاده از نقاط قوت، باعث می‌شود حس امید و انعطاف‌پذیری ما بیشتر شود. به عنوان مثال: اگر به طور طبیعی خلاق هستید، به این فکر کنید که چگونه می‌توانید از این قدرت برای غلبه بر مشکلات در زندگی و حرکت رو به جلو استفاده کنید. اگر ارتباط با دیگران یکی از نقاط قوت شماست، با دوستان و عزیزان‌تان تماس بگیرید تا امید و احساسات مثبت ایجاد کنید. تکیه کردن به نقاط قوت شخصی، این اطمینان را به ما می‌دهد که بتوانیم از هر چیزی که سر راهمان قرار می‌گیرد عبور کنیم.
شکرگزاری را تمرین کنید. تحقیقات در مورد شکرگزاری نشان می‌دهد که صبوری بیشتر یا بخشش خود و دیگران در ایجاد امید به آینده، مؤثرتر است . از یک دفترچه استفاده کنید و در آن چیزهای کوچک و بزرگی را که هر روز به خاطر آن‌ها سپاسگزار هستید فهرست کنید. همچنین در پایان هر روز به سه موردی که به خاطرشان شکرگزار هستید، فکر کنید.
افکار منفی را از خود دور کنید. وقتی احساس ترس یا ناامیدی می‌کنید، سعی کنید آنچه را که شما را می‌ترساند در نظر بگیرید و به گونه‌ای دیگر به آن نگاه کنید. به عنوان مثال، اگر فکر می‌کنید، «من هرگز نمی‌توانم به دانشگاه بروم یا در طول یک بیماری همه گیر کار پیدا کنم»، بهتر است دیدگاه خود را تغییر دهید. به این فکر کنید که کار پیدا کردن در روزهای همه‌‌گیری یک بیماری خیلی سخت است، اما شدنی است یا اینکه دانشگاه رفتن غیرممکن نیست. فقط تلاش بسیار زیادی می‌خواهد. روی نقاط قوت خود تمرکز و افکار منفی را به سمت توانمندی‌های‌تان هدایت کنید.
قرار گرفتن در معرض رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی را محدود کنید. هم پوشش خبری و هم رسانه‌های اجتماعی می‌توانند تأثیرات منفی بر امید و سلامت روان ما داشته باشند. اخبار تمایل دارند بر ترسناک‌ترین و هیجان‌انگیزترین جنبه‌های اتفاقی که می‌افتد تمرکز کنند و می‌توانند ما را آسیب‌پذیرتر کنند. رسانه‌های اجتماعی کمک زیادی به برقرای ارتباط بین افاد می‌کنند. همچنین این شبکه‌ها ممکن بر افزایش احساس اضطراب و پریشانی ما اثرگزار باشد.
سعی کنید بیشتر با افراد امیدوار و خوش‌بین وقت بگذرانید. با توجه به نظریه‌ی «سرایت عاطفی» وقتی اطراف خود را با افرادی که امیدوار و مثبت هستند احاطه می‌کنیم، به احتمال زیاد خودمان هم چنین احساسی خواهیم داشت. تحقیقات نشان می‌دهند که ما می‌توانیم احساسات مثبت و منفی دیگران را جذب کنیم، پس دوستان خود را عاقلانه انتخاب کنید.
به طور خلاصه، امید و سلامت روان پیوندی ناگسستنی دارند و ما می‌توانیم هر دو را با انجام اقدامات کوچک و روزانه تقویت کنیم. تقویت هردو گزینه فوق کمک می‌کند که با آسودگی بیشتری در مسیرهای پر فراز و نشیب حرکت و پیشرفت کنیم.