بخشیدن همیشه آسان نیست، حتی اگر واقعاً بخواهیم. به گفته روانشناسان اصلی‌ترین قسمت بخشش به شما مربوط می‌شود، نه شخص دیگر. مزایای بخشش خود و دیگران بسیار بیشتر از کینه توزی است که بر سلامت روحی و جسمی تاثیر عمیقی می‌گذارد. در حالی که بخشش حتی اگر کاملا غیرممکن به نظر رسد، قابل یادگیری و آموختن است.
بخشش خود و دیگران چیست؟
فردریک لوسکین (Frederic Luskin) مدیر پروژه‌های تحقیقاتی درخصوص بخشش در دانشگاه استنفورد(Stanford) ، توضیح می‌دهد که اغلب مردم از بخشش صحبت می‌کنند و بیشتر آنها تعریف واعی آن را نمی‌دانند. دکتر لوسکین ادامه می‌دهد: بخشش دو ویژگی دارد. یکی اینکه هنگام یادآوری موضوع، دیگر ناراحت نمی‌شوید و احساس عصبانیت نمی‌کنید و دیگر اینکه احساس آرامش از دست رفته را دوباره تجربه خواهید کرد.
یکی دیگر از متخصصان برجسته در این پژوهش، دکتر رابرت انرایت(Robert Enright)، استاد روانشناسی تربیتی در دانشگاه ویسکانسین-مدیسون (Wisconsin-Madison) و پیشگام در مطالعه‌ی علمی بخشش، این عمل را به سه عامل گره می‌زند. او می‌گوید: «فضیلت‌های اخلاقی با نیکی نسبت به دیگران سروکار دارد. پس اگر خیلی اهل خوبی کردن به دیگران نباشید، نمی‌توان انتظار بخشش از شما داشت. دوم اینکه بخشش به این معناست که نسبت به طرف مقابل یا خودتان کینه‌توز نباشید و سومین عامل، این است که بتوانید به کسی که به شما صدمه زده، خوبی کنید.»
قبل از اینکه یاد بگیریم چطور ببخشیم، باید بدانیم که بخشش چیست و چه معنایی دارد. بخشیدن توجیه کاری نیست که طرف مقابل انجام داده است. مسلما آنچه اتفاق افتاده ناعادلانه بوده و همیشه هم ناعادلانه خواهد بود. درواقع بخشش به این معنی نیست، اتفاقی که افتاده خوب است. به علاوه به معنای فراموش کردن اتفاقات هم نیست. بخشش همیشه با آشتی همراه نیست. شما می‌توانید در عین فاصله‌گیری، ببخشید.
بخشیدن تنها شامل حال دیگران نمی‌شود. ما هم در طول زندگی اشتباهاتی می‌کنیم که همیشه برای آنها خود را سرزنش می‌کنیم. اگر بخواهیم خودمان را ببخشیم لازم است که با مزایای بخشش آشنا شویم.
مزایای بخشش چیست؟
حتی اگر بخشش را یک فضیلت اخلاقی یا کار درست نمی‌دانید، دلایل زیادی برای بخشیدن پیدا خواهید کرد. مطالعات علمی نشان داده‌اند که تمرین بخشش می‌تواند برای سلامت جسم و روح مفید باشد.
فواید ذهنی بخشیدن خود و دیگران
اضطراب کمتری را تجربه می‌کنید
نبخشیدن می‌تواند از نظر ذهنی برای‌تان مضر باشد. هر زمان به آنچه که اتفاق افتاده و کسی که نبخشیده‌اید فکر کنید، بدن‌تان استرس را تجربه خواهد کرد. برعکس وقتی که می‌بخشید، بدن خود را از شر استرس رها می‌کنید. مطالعات علمی این موضوع را تایید می‌کند و نشان می‌دهند که سطح آدرنالین و کورتیزول (هورمون‌های استرس) هنگام بخشش، تا سطح بسیار زیادی کاهش پیدا می‌کند.
افسرده نمی‌شوید
بخشش عامل زندگی شادتر است. مطالعات اخیر درباره‌ی قدرت بخشش، نشان داده‌اند کسانی که نمی‌بخشند، افسردگی بیشتری را نسبت به دیگران تجربه می‌کنند. در حالی که داشتن مشکل در بخشش لزوماً به معنای ابتلا به افسردگی نیست، خود بخشش با کاهش خطر افسردگی، رضایت بیشتر از زندگی و حمایت اجتماعی بیشتر مرتبط است.
احساس امیدواری و قدرت بیشتری می‌کنید
بیشتر کسانی که با بخشش مشکل دارند، این کار را نشانه‌ی ضعف می‌دانند زیرا معتقدند بخشیدن به معنای واگذاری قدرت به کسی است که به آنها ظلم کرده است، درحالی که چشم انداز بلندمدت این کار واقع برعکس است. نبخشیدن انرژی، اشتیاق و امید را از بین می‌برد. وقتی کسی تصمیم می‌گیرد ببخشد، حتی وقتی خودش را می‌بخشد نسبت به زندگی امیدوارتر و قدرتمندتر می‌شود. وقتی نمی‌بخشید، به طرف مقابل اجازه می‌دهید بر شما و آنچه که درون‌تان احساس می‌کنید، مسلط باشد اما وقتی می بخشید، این قدرت را از او پس می‌گیرید.
دشمن نمی‌سازید
کینه‌توزی باعث می‌شود که شما انتقام بگیرید. وقتی بدی کسی را تلافی کنید او هم ممکن است این کار شما را تلافی کند. بنابراین در یک دایره‌ی ظلم، کینه‌توزی و تلافی کردن گیر می‌کنید. همین موضوع می‌تواند ساده‌ترین مشکلات را به یک کلاف سردرگم دشمنی تبدیل کند.
فواید فیزیکی بخشیدن خود و دیگران
بخشش برای قلب خوب است
یک مطالعه‌ی علمی در سال 2007 نشان داد که بخشش با کاهش سطح فشار خون مرتبط است. علاوه بر این طبق یک مطالعه در سال 2009 مشخص شد که بخشیدن ممکن است در کاهش ابتلا به بیماری عروق کرونری (Coronary) هم موثر باشد. پزشکی که بر این مطالعه نظارت می‌کرد گفت که در واقع بخشش به مردم کمک می‌کند تا از مرگ ناگهانی و بر اثر ایست قلبی در امان بماند.
بخشیدن خواب بهتری را برای‌تان فراهم می‌کند
مطالعات نشان می‌دهد که تمرین بخشش (بخشش خود و دیگران) با خواب بهتر مرتبط است. دکتر لوسکین توضیح می‌دهد که شاید این موضوع به این دلیل باشد که احساسات نابخشودنی می‌توانند سطح کورتیزول را در مغز افزایش دهند، که واکنش جنگ و گریز روانی را فعال خواهد کرد. کینه‌توزی شما را همیشه در حالت جنگ و دفاع قرار می‌دهد، بنابراین باعث می‌شود سطح استرس بالا و درنتیجه خواب بدی داشته باشید.
بخشیدن از سیستم ایمنی حمایت می‌کند
دکتر انرایت توضیح می دهد که نگه داشتن کینه در قلب‌تان به بدن استرس زیادی وارد می‌کند. طبق یک مطالعه در سال 2014، بخشیدن و شفقت به خود و دیگران موجب می‌شود سیستم ایمنی سالم‌تری داشته باشید. زیرا هرچه استرس یشتری تجربه کنید، به همان اندازه سیستم ایمنی خود را وارد جنگ بیشتری خواهید کرد.
چند تمرین بخشش خود و دیگران
بخشیدن فواید بسیار زیادی دارد. اما انجام آن همیشه هم آسان نیست. خوشبختانه، دکتر انرایت و دکتر لوسکین هر دو به افراد بی‌شماری، نحوه‌ی بخشش اصولی را آموزش داده‌اند و از نزدیک دیده‌اند که می‌توان بخشید و حال بهتری داشت.
شکرگزاری را تمرین کنید
به گفته‌ی دکتر لوسکین، شکرگزاری نقطه‌ی مقابل کینه‌توزی‌ست. او ادامه می‌دهد، وقتی فعالانه و با آگاهی روی همه‌ی چیزهایی تمرکز می‌کنید که باید در زندگی‌تان بابت آن شکرگزار باشید، باعث تغییر جهان بینی شما خواهد شد. به جای تمرکز بر کسانی که به شما ظلم کرده‌اند، توجه شما به هر چیزی که درست پیش رفته است و موجب خوشحالی شما شده، معطوف می‌شود. بنابراین شخصی که چنین طرز فکری دارد، بخشیدن برایش بسیار راحت‌تر است.
اندوه‌تان را بپذیرید
توانایی بخشیدن را یک شبه به دست نمی‌آورید، به خصوص اگر آنچه برای شما اتفاق افتاده همراه بی‌عدالتی عمیقی باشد. دکتر لوسکین توصیه می‌کند قبل از اینکه ببخشید، باید غصه بخورید ولی بدانید همه‌چیز موقتی‌ست و می‌توانید با اندوه‌تان کنار بیایید.
روی ظلم تمرکز نکنید
به‌جای تمرکز صرف بر بی‌عدالتی که در حق‌تان شده، تلاش کنید در آن اتفاق به دنبال یک معنا باشید. دکتر لوسکین می‌گوید: اغلب اتفاقات و تصمیمات بسیار خوب می‌تواند از یک موقعیت بد ناشی شود. حتی اگر بخشیدن باعث درست کردن همه‌چیز نشود، درس‌های زیادی از این تجربه‌ی تلخ به شما خواهد داد.
چند نفس عمیق بکشید
از آنجایی که کینه‌توزی حالات تدافعی در ذهن شما ایجاد می‌کند، بهتر است که قبل از تلافی کردن چند نفس عمیق بکشید و کمی صبر کنید. شاید نظرتان عوض شد.
به عواقب کینه‌توزی خوب فکر کنید
اگر در بخشیدن مردد هستید، دکتر انرایت تشویق می‌کند این سوال‌ها را از خود بپرسید: «نبخشیدن خود و دیگران بر زندگی‌تان چه تاثیری گذاشته است؟ آیا مشکل خواب دارید؟ آیا باعث اضطراب یا افسردگی شما شده است؟ آیا همیشه احساس عصبانیت یا خشم می‌کنید؟» با در نظر گرفتن این جواب‌ها، می‌توانید تصمیم بگیرید که ببخشید و رها شوید یا اینکه کینه داشته باشید و عذاب بکشید.
ویژگی‌های خوب طرف مقابل را به یاد آورید
برای اینکه بتوانیم کسی را ببخشیم، باید بدانیم همه‌ی ما اشتباه می‌کنیم. هیچ کس بد مطلق یا خوب مطلق نیست. بنابراین می‌توانید با یادآوری خصوصیات خوب او کمی از احساس بدتان را کم کنید. این تمرین درباره‌ی خود شما هم صدق می‌کند. اگر کار اشتباهی کرده‌اید و با بخشش خود دست و پنجه نرم می‌کنید، حتما این روش را روی خودتان امتحان کنید. بپذیرید که شما فرشته نیستید و مثل هرکس دیگری اشتباه می‌کنید. به خودتان سخت نگیرید و به جای مجازات خود، تلاش کنید اشتباه‌تان را جبران کنید.
برای کسی که به شما کرده است کار خوبی انجام دهید
انجام یک کار خوب برای شخصی که زمانی با تلخی یا عصبانیت قصد تلافی کارش را داشته‌اید، دل بزرگی می‌خواهد. این کار خوب را در حق اوانجام دهید و ببینید چقدر بخشش دیگر افراد زندگی‌تان ساده و شیرین خواهد شد. در این روش این خود شما هستید که می‌توانید تصمیم بگیرید، با انجام کار خوب در حق آن شخص، کار اشتباه آن فرد دوباره در حق شما یا حتی کس دیگری تکرار نخواهد شد.
وقته از کسی ناراحتیم، دلخوریم یا حتی کینه به دل داریم، عذرخواهی کمترین کاری‌ست که از شخص خطاکار انتظار داریم. اما توجه داشته باشید که اگر همیشه چشم‌تان به عذرخواهی دیگران است تا آنها را ببخشید، قدرت اداره‌ی احساسات خود را به دست او داده‌اید. خیلی سخت است که دیگران را ببخشیم، بدون آنکه خودشان درخواست بخشش داشته باشند. اما اگر منتظر عذرخواهی کردن آنها باشیم روح‌مان همیشه در عذاب خواهد بود. تلاش کنید بی‌طلب و منت ببخشید تا زودتر قفل کینه را از دل‌تان باز کنید.