معمولا موضوعات مرتبط با کسب و کار و خلاقیت در یک بحث نمی‌گنجند. بسیاری بر این باورند که کسب و کار صرفا به درآمدزایی و پولسازی محدود می‌شود و از آن سو خلاقیت با هنر و تخیل در ارتباط است. پس چطور این دو تفکر کاملا متفاوت در یک موضوع جای خواهند گرفت؟
خلاقیت در کسب و کار شیوه‌ای از تفکر است که در زمینه‌ی رسیدن به راه‌حل‌های مبتکرانه و تبدیل کردن مشکلات به فرصت الهام‌بخش و کمک‌رسان افراد است و آنها را در این زمینه به کشمکش می‌کشاند. به همین دلیل است که برخی از شرکت‌ها با ایده‌های شگفت‌آورشان دهان ما را از تعجب باز نگه می‌دارند و دیگران صرفا بر مسیر پاخورده‌ی دیگران گام برمی‌دارند. خلاقیت منبع ابتکار و الهام است.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به بررسی بیشتر خلاقیت در کسب و کار می‌پردازیم.
ارج خلاقیت بسیار بالاتر از ارزش هنری است
تفکر خلاقانه در لینکدین (Linkedin) با عنوان پرتقاضاترین مهارت در دنیای امروز ذکر شده است. همچنین تفکر خلاقانه (به همراه مهارت‌های تفکر نقادانه و توان حل مشکل) در بسیاری دیگر از پژوهش‌ها سه مهارت برتر مورد نیاز کارفرمایان خوانده می‌شود. افرادی که تفکر خلاقانه دارند چشم‌اندازهایی را در ذهن می‌پروراند که پیشران رشد و اقدامات ابتکاری در شرکت‌ها است.
در پژوهشی ده مهارت برتر سال‌های 2020 و 2015 به قیاس گذاشته شد و نتایج به قرار زیر اعلام شد:
سال 2015:
- حل مشکلات پیچیده
- همکاری با دیگران
- مدیریت افراد
- تفکر نقادانه
- مذاکره
- کنترل کیفیت
- خدمت‌گرایی
- قضاوت و تصمیم‌گیری
- گوش سپردن فعالانه
- خلاقیت
سال 2020:
- حل مشکلات پیچیده
- تفکر نقادانه
- خلاقیت
- مدیریت افراد
- همکاری با دیگران
- هوش عاطفی
- قضاوت و تصمیم‌گیری
- خدمت‌گرایی
- مذاکره
- انعطاف‌پذیری شناختی
به هر حال باید دید که خلاقیت چه چیزی را به فضای کسب و کار می‌افزاید.
- سبب رقابتی شدن شرکت‌ها می‌شود
- فرهنگ شرکتی را پرورش می‌دهد
- به بازده کمک می‌کند
- در حل مشکلات یاری می‌رساند
- جهان را تغییر می‌دهد
اگر به خوبی در این باره فکر کنیم در می‌یابیم که اگر انسان همواره از رویه‌ها و روش‌های قدیمی بهره می‌گرفت، هیچ چیز جدیدی در جهان به دست بشر ساخته نمی‌شد. محیط اقتصادی که با سرعت به پیش می‌رود صرفا برای شرکت‌هایی منفعت دارد که انعطاف‌پذیرند، فرایند فکری سریع دارند و با تغییرات به خوبی سازگار می‌شوند. هیچ یک از این ویژگی‌ها در شرکت‌هایی که به فرایندهای تاریخ مصرف گذشته پایبندند وجود ندارد.
همه‌ی کسب و کارها تلاش می‌کنند تا رشد کنند و گسترش یابند و در عین حال از رقبا پیشی بگیرند. برای رسیدن به این هدف ارائه‌ی تفکری جدید، متفاوت و کمک‌رسان به مشتریان ضروری است و تعالی شرکت را در بازارش تضمین می‌کند.
امکان ندارد که با الگوبرداری و کپی کردن رویه و محصولات و خدمات دیگر کسب و کارها بتوانید به برترین شرکت در صنعت خود بدل شوید. برای بهترین بودن، باید مبتکر و نوآور باشید و راه حل‌های درخشان پیدا کنید و پا فراتر از مرزها و محدوده‌های موجود بگذارید.
مزیت‌های رقابتی جدید
در دنیای امروزی کسب و کار، ابتکار و خلاقیت شانه به شانه‌ی یکدیگر حرکت می‌کنند. اگر راه حل‌های کهنه و ساده، خدمات عادی و محصولات نامطلوب داشته‌باشید در بازار کسب و کار به جایی نخواهیدرسید. باید از چارچوب گرم و نرم عادت‌های کاری خارج شوید و راه‌حل‌های تازه را کشف کنید و محرک خلاقیت باشید.
محیط کسب و کار پیوسته در حال تغییر و تحول است. در گذشته شکستن قیمت بازار و پایین آوردن بهای کالا و خدمات برای پیشی گرفتن از رقبا کفایت می‌کرد، اما شرایط کسب و کار و اقتصاد امروزی تغییر کرده است و بازارهای اشباع شده هیچ فرصتی را به راحتی در اختیار فعالان و رقبا نمی‌گذارند. امروزه شرکت‌ها باید راه‌هایی هوشمندانه‌تر برای جلب و حفظ شوق و علاقه‌ی مشتریان خود پیدا کنند.
با بهره گرفتن از خلاقیت می‌توانید مشکلات را بسیار سریع‌تر و راحت‌تر از گذشته حل کنید. با استفاده از این ویژگی می‌توانید مشتریان را جلب و مشتاق کنید و آنها را در کنار خود نگهدارید و این امر برای حیات و موفقیت کسب و کارتان بسیار ضروری است.
شما می‌توانید از طریق کشف نیاز مشتریان پیش از آن که خودشان هم به آن پی ببرند از دیگر رقبا پیشی بگیرید. می‌توانید از محدوده‌های موجود پا فراتر بگذارید و در عین حال سبک و جلوه‌ی کاری خود را حفظ کنید.
هیچ یک از موارد بالا بدون بهره‌گیری از تفکر خلاقانه ممکن نخواهد شد. خلاقیت علاوه بر آن که به حل مشکلات موجود کمک می‌کند، بلکه فرصت‌های تازه را نیز به مردم می‌نمایاند.
مهم‌ترین عامل مردم است
اگر عامل مشارکت مردمی نباشد خلاقیت در کسب و کار هیچ فایده و کارکردی ندارد. افراد فاضل ایده‌ها و تفکرات شگفت‌انگیز را تولید می‌کنند و این ایده‌ها را به نتایج ملموس بدل می‌سازند. هیچ کسب و کاری بدون حضور افراد شایسته موفق نخواهد بود.
شرکت‌هایی که اهمیت رشد و پرورش استعدادهای خلاق و تفکر خلاقانه را درک کرده و به اهمیت این عنصر حیاتی برای فرهنگ شرکتی رسیده باشند موفق خواهند شد. مهارت تفکر خلاقانه را می‌توان پرورش داد، ولی این مهارت تحمیلی نیست.
ایجاد بستر و فضای مناسب به رشد و ترقی خلاقیت در محیط کار کمک می‌کند و سبب شیوه‌های غیرسنتی برای رفع مشکل می‌شود. البته صرف ایجاد بستر و فضا و عوامل فیزیکی مناسب یا به عبارت دیگر امکانات سخت‌افزاری برای پرورش تفکر خلاقانه کفایت نمی‌کند. خلاقیت در بستر محیط‌هایی ترقی می‌یابد که همه‌ی افراد را به یکسان مشارکت می‌دهد و در برابر تغییرات سازگار است و امنیت دارد و بر پایه‌ی اعتماد استوار است. همچنین فضاهایی که از تجربه‌گرایی استقبال می‌کنند و مشوق افراد در زمینه‌ی کنجکاوی و مکاشفه‌اند به رشد تفکر خلاقانه کمک شایانی می‌کنند.
تقویت خارق‌العاده‌ی بازده کاری
یکی دیگر از فواید بی‌نظیر خلاقیت در کسب و کار آن است که بازده کاری افراد را ارتقا می‌دهد. از طریق خلاقیت افراد به حوزه‌های ناشناخته پا می‌گذارند و این امر مشوق همه‌ی اعضای گروه در پیشبرد توانمندی‌هایشان است. همچنین به این ترتیب افزایش بازدهی در فضایی مشوق و مثبت اتفاق می‌افتد و این فضای پرروحیه و پرانرژی خود پاداشی برای اعضای گروه محسوب می‌شود.
از آن گذشته خلاقیت در کسب و کار حس قدرشناسی را به اعضای گروه می‌دهد. شنیدن ایده‌های نو کارکنان و قدرشناسی از آنها به رشد شخصی و حرفه‌ای ایشان کمک می‌کند. توجه به ایده‌های تازه و هیجان‌انگیز اعضای گروه چشم‌انداز پیشرفت در فضای کسب و کار را در نظرشان مشهود می‌کند و انگیزه‌شان را برای تلاش بیشتر افزایش می‌دهد.
اما بهترین نکته درباره‌ی خلاقیت در کسب و کار آن است که سبب افزایش بیان و شنود بازخورد سالم می‌شود. در کسب و کاری که در آن بازخورد سالم رد و بدل نمی‌شود، تشخیص رویه‌های درست و غلط بسیار دشوار خواهد بود.
مسلما افراد خلاق اشتباه خواهند کرد و این امر درک و پذیرش بازخوردهای سالم را برایشان ساده‌تر خواهد کرد و به رشد و تعالی منتهی خواهد شد. اگر رد و بدل کردن بازخورد به درستی و به‌صورت سالم اتفاق بیفتد، اخلاق کاری در فضای کسب و کار افزایش خواهد یافت و ذهن و تفکر به سوی چشم‌اندازهای تازه سوق داده خواهد شد.
هیچ مشکلی بزرگ‌تر از توان افراد خلاق نیست
تفکر خلاقانه همچون مهارت حل مشکل به یافتن فرصت‌های تازه و مواجهه با کشمکش‌های تازه به‌منزله‌ی فرصت بهبود شرایط موجود خواهد انجامید. حل مشکل خلاقانه فرایندی واضح است که به شما در تشریح مشکل و یافتن و اعمال راه حل مناسب کمک می‌کند. این رویه از تخیل، ابتکارعمل و نوآوری ذهن خلاق کمک می‌گیرد. تفکر خلاقانه کمک می‌کند تا از زاویه‌ای تازه به کشمکش‌ها نگاه و گاهی خود مشکل را به راه حل تبدیل کنیم.
البته این گفته به معنای آن نیست که چنین فرایندی به راحتی رخ می‌دهد. رسیدن به تفکر خلاق و اعمال آن به تلاش، زمان و میزان بالای همکاری در رسیدن به ایده‌های نوی اصیل و منحصر به فرد نیاز دارد که در عین حال مفید و پایدار باشند.
تاثیرگذاری جهانی
عرضه متناسب با تقاضا و نیازمندی مشتریان یگانه هدف کسب و کارها نیست. شرکت‌ها روز به روز بیشتر به تاثیری که می‌توانند در جهان بگذارند پی می‌برند. افزایش کسب و کارهای هدف‌گرا نشان از تغییر جهانی در اقتصاد دارد.
بسیاری از کشورها، دولت‌ها، سازمان‌ها و کارآفرینان برای حل مشکلات جهانی دست به دست هم داده‌اند. اما ما نمی‌توانیم با استفاده از رویه‌های قدیمی و منسوخ به جنگ مشکلات جدید برویم. در این مورد است که جایگاه خلاقیت و تفکر خلاقانه مشخص می‌شود.
بهره‌گیری از ابتکار عمل و تفکر خلاقانه برای اقدامات عام‌المنفعه به‌طور روزافزون گسترش می‌یابد. برخی از افراد از سازمان‌های غیرانتفاعی و ابداع فناوری‌های جدید حمایت می‌کنند. برخی دیگر حامی بهبود خدمات و نظام‌های اقتصادی هستند و دیگران در پی ایجاد و پرورش انجمن‌های خلاق و پشتیبانی از ابتکار آزادند.
کلام آخر
آیا خلاقیت برای رسیدن به موفقیت حیاتی است؟ پاسخ این پرسش به تعریف شخصی شما از موفقیت بستگی دارد، اما به هر صورت، در بیشتر موارد خلاقیت در کسب و کار احتمال رسیدن به اهداف را بسیار افزایش می‌دهد، حال این اهداف هر چه قدر هم بلندپروازانه یا پیچیده باشد.
در برخی صنایع و کسب و کارها، ایجاد فضا برای تفکر خلاقانه دشوارتر است. مثلا در حسابداری باید از قواعد و قوانین وضع شده پیروی کرد. اما مهم آن است که متوجه شویم که تفکر خلاقانه همیشه به معنای شیوه‌ی اقدام متفاوت و جدید نیست، بلکه در بسیاری از موارد خلاقیت در کسب و کار به مفهوم مشاهده‌ی فرصت‌ها و بهره‌گیری از آنها خواهد بود. ممکن است شرکت‌ها بدون استفاده از تفکر خلاقانه به بقای خود ادامه دهند. تفکر خلاقانه ابزار محوری و اساسی در ابتکار و نوآوری است. مسلما ممکن است در حوزه‌ی تفکر خلاقانه اشتباهاتی پیش بیاید، اما به یاد داشته باشید که شما در قلمرویی ناشناخته هستید. اگر از مکاشفه‌ی این قلمروی ناشناخته سربلند بیرون بیایید، دیگر رقیبی در آن حوزه نخواهید داشت.