وابستگی کودک به مادر تا کجا مشکل‌ساز نیست؟

احتمالا تا حد زیادی به مقوله وابستگی آشنایی دارید و در طول زندگی خود آن را تجربه کرده‌اید. همه ما در طول زندگی به افراد، حیوانات یا حتی اشیاء اطراف خود وابستگی پیدا کرده‌ایم. بعضی اوقات وابستگی مقوله‌ای طبیعی است و یک اختلال روان‌شناختی شمرده نمی‌شود، اما در بعضی از افراد وابستگی به شکل افراطی دیده می‌شود. وابستگی کودک به مادر نوعی وابستگی بسیار رایج است که در آن کودک به‌طور افراطی به مادر خود وابسته است. وابستگی شدید عواقب نامطلوبی در پی دارد که می‌تواند آثار بدی در زندگی آینده کودک بگذارد. در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به بررسی دلایل وابستگی کودک به والدین و طرز صحیح برخورد با آن‌ها پرداخته‌ایم.

انواع وابستگی کودک به مادر

• دلبستگی ایمن
• دلبستگی اجتنابی
• دلبستگی آشفته

بهترین نوع وابستگی کودک به مادر: دلبستگی ایمن

بهترین حالت دلبستگی، نوع ایمن است. در این نوع وابستگی، مادر فرزند خود را فرد اضافه در زندگی نمی‌داند و نسبت به او محبت خاص دارد. بیشتر زمان مادر در کنار فرزند می‌گذرد و دلبستگی ایمن برای فرزند شکل می‌گیرد. کودک دارای دلبستگی ایمن در صورت نبودن مادر ممکن است گریه کند و ناراحت شود، اما با بازگشت مادر آرامش به او برمی‌گردد. این کودکان در بزرگسالی به افرادی اجتماعی و مهربان تبدیل می‌شوند و روابط عاطفی متعهدانه و صمیمی‌تری خواهند داشت.

علل وابستگی

• هدایت نادرست دلبستگی در کودک

کودک برای کسب احساس امنیت مایل به برقراری ارتباط صمیمی با دیگران است. شاید وابستگی از همین‌جا منشا می‌گیرد. اگر دلبستگی کودک به شکل صحیح هدایت نشود، تبدیل به وابستگی می‌شود. اگر کودک در سالیان ابتدایی دلبستگی با امنیت را تجربه نکند، در دوران بزرگسالی رابطه سالم عاطفی برقرار نخواهد کرد.

• عدم رفع نیازهای عاطفی

اگر نیازهای عاطفی کودک به‌درستی برطرف نشود و او احساس امنیت نکند، به درماندگی و نوعی حالت وابستگی مبتلا می‌شود. شخصیت‌های وابسته تا سن سه سالگی طردشدگی را تجربه می‌کنند.

• محبت افراطی

رفتار والدین بسیار روی کودک اثرگذار است، برای مثال مادری که خودش با وابستگی درگیر است، کودک دچار وابستگی خواهد داشت. به‌خصوص با محبت افراطی برای از دست ندادن کودک او را بسیار به خود وابسته می‌کند تا کودک از او جدا نشود.

• مشکلات خانوادگی

بسیاری از مشکلات بین زن و شوهر عاملی در ایجاد ترس و عدم امنیت برای کودک است. این موضوع ممکن است در بزرگسالی باعث وابستگی شدید کودک شود. اگر این موضوع ادامه پیدا کند، فرد به اختلال شخصیت وابسته دچار می‌شود. افرادی که دچار این نوع اختلال هستند، در انجام فعالیت‎های روزانه به دیگران نیاز دارند، همیشه از دیگران متوقع هستند و می‌خواهند مسئولیت‌های مهم زندگی‌شان را به دیگران محول کنند.

• شیوه‌ تربیت نادرست

کودکی که در محیط سالم و امن تربیت نشده باشد و احساس تنهایی کند، در معرض وابستگی قرار می‌گیرد. همچنین کودکی که مادرش تمام کارهای او را انجام دهد، از استقلال می‌ترسد و از پذیرش مسئولیت فرار می‌کند. در ادامه این فرد فاقد اعتمادبه‌نفس دچار وابستگی خواهد شد.

پیشگیری از وابستگی کودک به مادر

• گاهی کودک را تنها بگذارید

لازم است کودک متوجه شود همیشه در کنار او نیستید. بهترین راه برای فهماندن این موضوع به او این است که از کودکی و حساب‌شده برای زمان‌های کوتاهی کودک را نزد شخص مطمئن تنها بگذارید. به کودک خود توضیح دهید که برای چه کاری از خانه خارج می‌شوید و لازم است او مدت‌زمانی را تنها بگذراند. اگر بدون اطلاع قبلی خانه را برای مدت‌زمان طولانی ترک کنید، ممکن است کودک فکر کند که این کار در آینده هم تکرار خواهد شد. در این شرایط او به شما بی‌اعتماد می‌شود.

• با کودک بازی‌های مناسب با نکات تربیتی انجام دهید

با انجام بازی‌های ساده اما مناسب مانند قایم‌باشک به کودک اطمینان دهید که می‌تواند دوباره افرادی که دوست‌شان دارد را ببیند.

• کودک را برای آینده آماده کنید

به کودک‌تان بگویید در نبود شما قرار نیست اتفاق بدی برای او بیفتد و می‌تواند کارهای سرگرم‌کننده انجام دهد و منتظر شما بماند.

• برای مخالفت ابتدایی کودک آماده باشید

ممکن است در ابتدا کودک جیغ و داد بزند و گریه کند، اما رفته‌رفته وقتی متوجه شود که در زمان نبودن شما هم به‌خوبی به زندگی ادامه می‌دهد، گریه و شکایت او کم می‌شود. او اطمینان دارد مادرش بازمی‌گردد و همه‌چیز به شکل نرمال ادامه خواهد یافت.

وابستگی کودک به مادر تا چه سنی طبیعی است؟

سن شش ماهگی تا سه سالگی بسیار حساس است، زیرا زمان شکل‌گیری وابستگی است. تا شش ماهگی وابستگی شدید کاملا طبیعی است ولی از این سن به بعد باید به‌مرور و با روش‌های تربیتی صحیح برای جلوگیری از مشکلات بعدی در آینده آن را کم کرد. توجه کنید به هیچ عنوان این سن مهم را دست کم نگیرید زیرا به هر نسبت که کوتاهی کنید، کارتان در آینده دشوارتر می‌شود. برای مثال وابستگی کودک چندماهه به مادر یک وابستگی شکل‌گرفته و محکم است و رفع آن به مراتب دشوارتر از وابستگی کودک دو ساله به مادر است.

کلام آخر

وابستگی کودک به مادر طبیعی است. پیوند بین مادر و فرزند پیوندی ارزشمند است. فارغ از وابستگی‌های عاطفی، کودکان برای نیازهای اولیه‌ی خود هم به مادر وابسته‌اند. با این حال انتظار داریم با افزایش سن کودک این وابستگی‌ها به مرور کاهش یابد. بهتر است این روند را با کمک یک مشاور روانشناس به‌درستی پیش ببرید تا با چالش‌های کمتری مواجه شوید.