سیگار کشیدن یکی از موذیانه‌ترین عادات مرگباری‌ست که هم به افراد سیگاری و هم به افرادی که در معرض دود سیگار هستند آسیب می‌رساند. بیماری‌های مزمن مانند: بیماری انسدادی ریه و سرطان‌های شایع ریه در افراد سیگاری و کسانی که دود آن را استنشاق می‌کنند بسیار بیشتر از سایر افراد است. متاسفانه اغلب افراد سیگاری بزرگسال، این عادت را از نوجوانی دنبال می‌کنند. عوارض سیگار کشیدن نواجوانان خیلی بیشتر از بزرگسالان است. علاوه بر این، هرچه سیگار کشیدن در سنین پایین‌تری شروع شود، احتمال اینکه در بزرگسالی هم ادامه‌دار باشد بیشتر است.
مشکلات سیگار کشیدن نوجوانان
همه‌ی نوجوانان در وضعیت خطر یکسانی نیستند. داده‌های مقطعی از مطالعات روی سیگار کشیدن نوجوانان نشان می‌دهد انواع محرومیت مالی یا عاطفی، آنها را در معرض خطر بیشتری برای جذب سیگار قرار می‌دهد. در بین نوجوانانی که به سیگار کشیدن معتاد می‌شوند، آنهایی که در وضعیت اجتماعی ـ اقتصادی پایین‌تری قرار دارند، بیماری‌های ناشی از مصرف سیگار بیشتر آزارشان می‌دهد زیرا از امکانات بهداشتی و درمانی کمتری بهره‌مندند.
داده‌های مطالعات درباره‌ی سن شروع سیگار تکان‌دهنده است. اغلب نوجوانانی که شروع به سیگار کشیدن می‌کنند، حدودا 14 ساله هستند و بیشتر آنها والدین سیگاری داشتند. درواقع سنین جذب سیگار در بین نوجوانان، سال‌های بین 14 تا 17 سال است. کسانی که به طور منظم سیگار می‌کشند، به عنوان معتاد به سیگار تعریف می‌شوند. نوجوانانی که در هفته حداقل سه نخ سیگار می‌کشند، جزو همین دسته به حساب می‌آیند.
استعمال سیگار در سنین بحرانی نوجوانی با طیف وسیعی از آسیب‌های فردی و اجتماعی همراه است که باید توسط خانواده‌ها مورد توجه قرار گیرد. پس دقت داشته باشید، نوجوانی که طی دو هفته روزی حتی یک نخ سیگار بکشد، یک معتاد به سیگار است. زیرا اعتیاد به نیکوتین (Nicotine) بسیار آسان است و ترک آن به شدت سخت است.
برای اکثر سیگاری‌ها علاوه بر اعتیاد به نیکوتین، سیگار جنبه‌ی روانی هم دارد. این موضوع برای هر فردی متفاوت است. علاوه بر این که بدن یک فرد سیگاری به نیکوتین عادت می‌کند، ذهن او نیز با استعمال سیگار احساس آرامش و رضایت دارد. احساس آرامش‌بخش و آشنای سیگار به دست گرفتن، تماشای دود پیچ‌خورده‌ی آن، تنفس عمیق و آرامش‌بخش همراه با دم و بازدم و طعم آن همگی جزو عادت‌های روانشناختی ناشی از استعمال سیگار هستند که باید برای ترک آن به درمانگر مراجعه کرد.
ترک سیگار
نوجوانان به دلایل مختلف شروع به کشیدن سیگار می‌کنند. برخی فکر می‌کنند باحال به نظر می‌رسد. برخی دیگر به این دلیل شروع می‌کنند که اعضای خانواده یا دوستان‌شان سیگار می‌کشند. اما تقریباً تمام سیگاری‌های بزرگسال قبل از 18 سالگی شروع کردند. اکثر آنها هرگز فکر نمی‌کردند معتاد می‌شوند. هنگام ترک سیگار، ضمیر خودآگاه یک فرد سیگاری می‌گوید: «مشکلی نیست. سیگار را ترک می‌کنم».
اما ضمیر ناخودآگاه شرطی شده است که سیگار لذت‌بخش است و این تنها چیز‌ی‌ست که می‌تواند روی آن تمرکز کند. ضمیر ناخودآگاه معتاد می‌گوید: «حالا یک سیگار به من بده!» ذهن بدون در نظر گرفتن درست یا نادرست سیگار می‌طلبد و علیه تصمیم ضمیر خودآگاه برای نکشیدن عصیان می‌کند. با این حال در طول فرآیند ترک، یک عادت جدید به «غیر سیگاری بودن» شکل می‌گیرد. ضمیر ناخودآگاه به تدریج به سیگار نکشیدن عادت می‌کند و میل به سیگار از بین می‌رود. تقریباً همه‌ی افراد سیگاری به محض اینکه معتاد می‌شوند، چندین بار سعی می‌کنند سیگار را ترک کنند.
اما اکثر آنها به طور مکرر در ترک سیگار شکست می‌خورند و بسیاری هرگز نمی‌توانند سیگار را ترک کنند. از هر 100 ترک سیگار، 85 نفر با استفاده از چسب نیکوتین یا آدامس، ظرف یک سال بعد دوباره به سیگار کشیدن بازمی‌گردند. به محض اینکه گرفتار سیگار شدید، باید بدانید راه سختی را برای ترک آن دارید، راهی بسیار سخت.برای سیگاری‌هایی که بدون برنامه و روان‌درمانی سیگار را ترک می‌کنند، اوضاع بدتر است. از هر 100 نفر آنها 95 نفرشان در همان سال اول به عادت خود برمی‌گردند. آنهایی که بدون برنامه تصمیم به ترک می‌گیرند، فقط 5 درصد شانس موفقیت دارند.
سیگار الکترونیکی و قلیان چطور؟
فقط سیگار نیست که اعتیادآور است. مراقب سیگارهای الکترونیکی هم باشید. سیگارهای الکترونیکی هم همراه با اسانس موجود در آنها، حاوی مقادیر قابل توجهی نیکوتین هستند.
برخی از مردم فکر می‌کنند که سیگارهای الکترونیکی از سیگارهای معمولی ایمن‌تر هستند زیرا حاوی تنباکو نیستند. اما سایر مواد موجود در آنها نیز خطرناک هستند. در واقع، گزارش‌هایی از آسیب جدی به ریه و حتی مرگ در میان افرادی که از سیگارهای الکترونیکی استفاده می‌کنند وجود دارد. بنابراین کارشناسان بهداشت در سراسر دنیا نسبت به استفاده از آنها به شدت هشدار می‌دهند.
یک نخ سیگار حدود 500 سی‌سی دود و یک بار قلیان کشیدن حدود 20 لیتر دود تولید می‌کند. به علاوه سیگار به صورت انفرادی مصرف می‌شود، اما قلیان‌ها اغلب به صورت دسته‌جمعی و مشترک استفاده می‌شود. حتی اگر فردی با لوله یا سری جداگانه‌ای از قلیان فرد دیگری استفاده کند، هیچ تاثیری روی عدم انتقال بیماری‌های دهان و ریه نخواهد داشت.
سیگار چه بلایی بر سر نوجوانان می‌آورد؟
به طور کلی هر ماده یا فرآوری که حاوی توتون، تنباکو یا مشتقات آن باشد، به عنوان دخانیات تعریف می‌شود. بنابراین قلیان، پیپ و انواع سیگارهای الکترونیکی می‌توانند همچون سیگار یا خیلی بیشتر از آن به بيماري‌هاي قلبی، ريوي، سرطان‌هاي دهان، سر، گردن، حنجره، مري و ريه منجر شوند. اینها بیماری‌هایی‌ست که در پی کشیدن سیگار می‌توانند سلامت فرد را به خطر بیاندازند. اما نوجوانانی که در بازه‌ی سنی 13 تا 20 سال سیگار می‌کشند، با خطرات بیشتری در ارتباط هستند.
اولین بلایی که می‌تواند سر یک نوجوان بیاید، تداخل در پمپاژ خون و خونرسانی‌ست. وزن ایده‌آل هر دوره‌ی سنی مانند قد متفاوت است. زمانی که خونرسانی بدن، آن هم در زمانی که هورمون‌های رشد منتظر عملکرد درست بدن هستند، دچار اختلال باشد، کوتاهی قد اولین پیامد آشکار سیگار کشیدن نوجوانان خواهد بود. درواقع سیگار می‌تواند جلوی پتانسیل‌های ژنی در افزایش قد نوجوان را بگیرد. علاوه بر این کسالت، بی‌حوصلگی، پرخاشگری و درنتیجه افسردگی از ویژگی‌های اصلی روانشناختی در نوجوانان سیگاری‌ست.
اینکه چه سن‌و‌سالی دارید مهم نیست، مهم این است که بدانید هر زمان سیگار را ترک کنید، یک سال طول می‌کشد، تا ریه‌های‌تان پاک شود، اما این پاکی نمی‌تواند جلوی ریسک ابتلا به سرطان را از بین ببرد. در نهایت بهتر است بگوییم اصلا سیگار نکشیدن خیلی آسان‌تر از ترک سیگار است.