آیا تا به حال به این موضوع فکر کرده‌اید که روش‌های تصمیم‌گیری شما براساس چه اصولی‌ست؟ همه‌ی ما، هر روز در زندگی‌مان تصمیم‌های مختلفی می‌گیریم. مطالعه‌ای در دانشگاه کلمبیا نشان می‌دهد که ما در طول روز بیش از هفتاد تصمیم آگاهانه می‌گیریم. البته باید به این عدد تعداد تصمیم‌های ناخودآگاه‌مان را هم اضافه کنیم؛ تصمیم‌هایی که شمردن‌شان به هیچ عنوان ساده نیست.
به عنوان مثال، در زندگی حرفه‌ای و در نقش رئیس یا رهبر یک سازمان، در موقعیت‌هایی قرار می‌گیرید که باید اولویت‌های تیم‌تان را در انتخاب پروژه‌های کوچک و بزرگ مشخص کنید و وظایف هر یک از اعضای تیم را تعیین کنید. شاید هم نیاز باشد برای گروه کاری‌تان، نیرویی جدید استخدام کنید. همچنین گاهی مجبور خواهید بود تا با تصمیم‌گیری و انتخاب یک راه‌حل از میان دو راه‌حل پیشنهادی، تعارضی را حل کنید.
سبک‌های تصمیم‌گیری شما به این موضوع بستگی دارد که در مواجهه با این نوع انتخاب‌ها چه می‌کنید. آیا تا حد امکان نظر خودتان را پیش می‌برید؟ به حرف دل‌تان گوش می‌دهید یا آن‌که براساس منطق خود تصمیم می‌گیرید؟ سبک تصمیم‌گیری شما براساس رویکردها و ناخودآگاه شماست که شکل می‌گیرد. به همین خاطر است که برای پردازش موقعیت‌ها و رسیدن به انتخابی درست، باید انواع سبک‌های تصمیم‌گیری را بشناسید.
چرا شناخت روش های تصمیم گیری اهمیت دارد؟
همان‌طور که می‌دانید، دانش با قدرت همراه است و کسی که اطلاعات بیشتری دارد، از قدرت بیشتری برخوردار خواهد بود. پس اگر میزان شناخت و دانشتان را درباره‌ی روش‌های تصمیم‌گیری بالا ببرید، از قدرت و اعتماد به نفس بالاتری برخوردار خواهید بود. درواقع، زمانی‌که چگونگی عملکرد و نحوه‌ی تصمیم‌گیری‌تان را درک کنید، اعتماد به نفس‌تان بیشتر خواهد شد و می‌توانید ضعف‌هایتان را در فرایند تصمیم‌گیری برطرف کنید.
شناخت سبک تصمیم‌گیری به شما کمک می‌کند نقاط ضعف‌تان را قبل از آن‌که مشکلی رخ دهد، شناسایی و رفع کنید. به همین ترتیب، زمانی‌که از شیوه‌ی تصمیم‌گیری دیگران مطلع باشید، قدرتمندتر خواهید بود و با اعضای تیم خود همکاری موثرتری خواهید داشت، زیرا می‌دانید در مواجهه با تصمیم و رویکرد دیگران چگونه تصمیمات بهتری بگیرید.
وقت آشنایی با چهار سبک تصمیم گیری رسیده است
به‌خاطر داشته باشید که وقتی از سبک‌های تصمیم‌گیری در مدیریت صحبت می‌کنیم، چیزی به نام تصمیم خوب یا تصمیم بد وجود ندارد. چهار سبک متمایزی که در ادامه می‌خوانید، هر کدام مزایا، معایب و موارد استفاده‌ی منحصر‌به‌فرد خود را دارند.
تصمیم گیری قاطع
اگر سبک تصمیم گرفتن شما نزدیک یا مشابه به «تصمیم‌گیری قاطع» باشد، بیشتر بر بینش و تجربیات خود تکیه می‌کنید. درواقع شما نیازی به جلب نظر یا دیدگاه موافق دیگران ندارید و ترجیح می‌دهید که خودتان، مزایا و معایب تصمیم نهایی‌تان را بسنجید، انتخابش کنید و سپس آن را به دیگران اعلام کنید و از آنها بخواهید مطابق با تصمیم شما، فعالیت کنند.
در گروه‌های کاری، تصمیم‌گیرانِ قاطع‌اند که مسئولیت کارها را بر عهده می‌گیرند. زیرا آنها می‌دانند چه می‌خواهند و دیگران را راهنمایی می‌کنند تا هر کاری را که لازم است برای به دست آوردن موفقیت انجام دهند. آنها وقتی به تنهایی تصمیم می‌گیرند، احساس کارآمدی بیشتری دارند. برای انتخاب‌های خود از رویه‌ها، قوانین و نتایج گذشته پیروی می‌کنند. آنها این توانایی را دارند که در شرایط سخت و اضطراری به سرعت تصمیم بگیرند. اغلب اوقات، در شرایط حساس و ناگهانی، قدرت تصمیم‌گیری آنهاست که گروه را نجات می‌دهد.
البته در کنار تمام این مزیت‌ها، ممکن است این افراد به نظر دیگران خود رأی و مستبد باشند. بنابراین بهتر است که این افراد یاد بگیرند گاهی‌اوقات بقیه‌ی افراد تیم را هم در روند تصمیم‌گیری‌شان مشارکت دهند.
تصمیم گیری تحلیلی
هیچ‌گاه نباید از کسی که اهل «تصمیم‌گیری تحلیلی» است، انتظار تصمیمی شتاب‌زده و سریع را داشته باشید. اگر خودتان اهل تصمیم‌گیری تحلیلی هستید؛ حتما می‌دانید که قبل از انتخاب، به زمان نیاز دارید تا اطلاعات لازم را جمع‌آوری کنید و همه‌ی احتمالات ممکن را بسنجید. برای شما فرآیند تصمیم‌گیری در جمع‌آوریِ هر چه بیشتر اطلاعات خلاصه می‌شود تا به درکی بهتر از شرایط و موقعیت و چالش‌ها برسید.
شما می‌خواهید تمام اطلاعات مربوط و نامربوط مانند داده‌ها، مشاهدات، حقایق، تجربیات و نظرات دیگران را بدانید. درست است که چنین کاری کمی وقت‌گیر است، اما احساس می‌کنید که هرچه اطلاعات‌تان عمیق‌تر و جامع‌تر باشد، بهتر می‌توانید تصمیم بگیرید؛ تصمیمی که بر پایه‌ی منطق و واقعیت است و امکان اجرایی کردنش نیز وجود دارد. تصمیم‌گیرندگان تحلیلی در تیم شما کسانی هستند که بر اساس داده‌ها حرکت می‌کنند.
به همین دلیل، اگر کسی نیاز به دانستن اعداد دقیق یا جزئیات هر موقعیتی داشته باشد، به سمت این افراد جذب می‌شود. این افراد، تصمیم‌شان را براساس مشورت و گفت‌و‌گو انتخاب می‌کنند. آنها معتقدند که قوی‌ترین و بهترین تصمیم‌ها درنتیجه‌ی مشاهده‌ی دقیق و جمع‌آوری اطلاعات، نهایی می‌شوند. اما باید بدانید تصمیم‌گیری تحلیلی می‌تواند کمی چالش برانگیز باشد، به‌خصوص در زمان‌هایی که زمان محدودی برای تصمیم‌گیری در اختیار داریم یا آن‌که اطلاعات زیادی درباره‌ی آن موضوع به‌خصوص در دسترس نیست.
تصمیم گیری توافقی
اگر شما از گروه تصمیم‌گیرانِ توافقی باشید، حتما برای واکنش و احساسات دیگران اهمیت زیادی قائل هستید. همچنین، روابط انسانی برای شما از اهمیت بالایی برخوردار است. به عبارت دقیق‌تر، روابط باارزش‌ترین دارایی شما در محل کارتان است. به همین دلیل است که هنگام تصمیم‌گیری و انتخاب، احساسات و نیازهای دیگران را هم در نظر می‌گیرید.
پس بهترین تصمیم برای شما تصمیمی‌ست که به نفع همه باشد. چرا که دوست دارید اعضای تیم‌تان به تصمیماتی که می‌گیرید واکنش مثبت نشان دهند. در تصمیم‌گیری توافقی، مدیر تیم قبل از تصمیم‌گیری در مورد انتخاب نهایی خود با دیگران مشورت می‌کند و بهترین تصمیم را با مشارکت و رضایت بقیه‌ی اعضا مشخص می‌کند. اغلب اوقات، اگر امکان بروز اختلاف و درگیری در یک موقعیت کم باشد، بهترین راهکار تصمیم‌گیری توافقی یا مشورتی خواهد بود.
تصمیم گیری مفهومی
یکی از روش‌های تصمیم‌گیری، انتخاب کل‌نگر است. افرادی که بر اساس این مدل تصمیم می‌گیرند، خارج از چارچوب فکر می‌کنند. آنها بر همکاری تاکید دارند و اعضای تیم‌شان را تشویق می‌کنند که بدون محدودیت فکر کنند. فرایند تصمیم‌گیری برایشان استرس‌آور نیست؛ بلکه آن را فرصتی برای ارائه‌ی راه‌حل‌های نوآورانه می‌دانند و تمرکزشان روی آینده است.
آنها در انتخاب‌هایشان تاثیر فوری تصمیم‌شان را بررسی نمی‌کنند، بلکه به دنبال اثرات آن تصمیم در بازه‌های زمانی بلندمدت‌اند. این افراد، خلاق و الهام‌بخش‌اند و ایده‌های بزرگی در سر دارند. در هنگام تصمیم‌گیری به جای آن‌که فقط به انتخاب پیش روی‌شان نگاه کنند، تصویر کلی شرایط را بررسی می‌کنند و آزمون و خطا می‌کنند.
مهم‌ترین نقطه ضعف این افراد آن است که ریسک‌پذیر و شجاع‌اند و به همین دلیل از خطرها و شکست‌های احتمالی نمی‌ترسند و همین موضوع، می‌تواند تیم و پروژه را در موقعیت‌های خطرناکی قرار دهد.