دانش و راهبردهای محبوبیت
همه‌ی ما رهبران را در جلسات دیده‌ایم که چگونه مخاطبان را سر انگشتان خود می‌گردانند، می‌خندانند و می‌گریانند و در پایان مخاطب را به چالش می‌کشند و الهام‌بخش او هستند و پرانگیزه‌اش می‌کنند. آری آنها در حوزه‌های کاری خود متخصصند، ولی صرف تخصص را نمی‌توان توجیه برانگیختگی جمعیت مخاطب‌شان دانست.
چنین افراد تاثیرگذاری ویژگی حسرت‌آوری دارند: کاریزما. انگار بعضی با این خصوصیت به دنیا آمده‌اند. اما آیا می‌توان کاریزما را آموخت؟ می‌توان با تمرین ارادی محبوبیت را رشد داد؟ در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به تعریف علم از کاریزما و شیوه‌ی پرداخت این مهارت نیرومند مردمی می‌پردازیم.
کاریزما چیست و چرا باید ادای آن را در آورد؟
پژوهشگران ده‌هاست که در حال مطالعه‌ی آثار کاریزما هستند، اما مطالعات معدودی به ویژگی‌هایی اشاره کرده است که در نظر مردم شخصی را کاریزماتیک می‌کند. در مطالعه‌ای که در سال 2018 صورت گرفت دو ویژگی پررنگ شد: تاثیرگذاری و خوش‌آیندی.
پژوهشگران در این مطالعه خوش‌آیندی را خصوصیت «سهولت دسترسی احساسی» تعریف کردند. افراد خوش‌آیند معمولا لبخند بر لب دارند و با شخصیت‌های متفاوت به راحتی کنار می‌آیند و حس آرامش به دیگران می‌دهند.
پژوهشگران می‌گویند که تاثیرگذاری نوعی جاذبه است: توانایی جلب توجه در محیط. فرد تاثیرگذار احتمالا مسئولیت‌های رهبری را بر عهده می‌گیرد و فردی مجاب‌کننده محسوب می‌شود.
معمولا ویژگی‌های زیر در افراد کاریزماتیک مشترک است:
- حس گرمی و شایستگی در این افراد برجسته است
- مهارت‌های اجتماعی بسیار قوی دارند، و از طریق کلامی و غیرکلامی به‌خوبی ارتباط می‌گیرند
- معمولا رفتار اندکی غیرمتعارف از خود نشان می‌دهند
- محبوبند
خبر خوب این است که نیازی نیست برای کاریزماتیک بودن حتما فردی برون‌گرا و مجلس گرم‌کن باشید. حتی اگر خود را فردی ناهنجار، درون‌گرا و خجالتی می‌دانید می‌توانید به تدریج فرا بگیرید که چطور در تعاملات حرفه‌ای و اجتماعی کاریزماتیک‌تر شوید.
متخصصان حوزه‌ی علوم اجتماعی یکی از عوامل اصلی را در یافتن موقعیتی می‌دانند که بیشترین حس آرامش را به فرد می‌دهد. همه نمی‌توانند در مهمانی‌ها و اماکن شلوغ گرم و پرجوش عمل کنند. اگر در کافه یا کلاس آشپزی راحت‌تر می‌توانید خودتان باشید، این مکان‌ها را برای گفتگوها انتخاب کنید.
اجبار خود برای ادای کاریزما را درآوردن، در موقعیت‌هایی که به‌نفسه تنش‌زا هستند، احتمال محبوبیت شما را افزایش نمی‌دهد. بدین ترتیب شاید شخصیتی جعلی به نظر بیایید.
چطور کاریزماتیک تر باشیم؟
برخی دانشمندان رفتارشناس موروثی بودن کاریزما را افسانه می‌دانند. برای پررنگ‌کردن حضور و افزایش گرمای وجود و محبوبیت بیشتر، خصوصیت‌های زیر را در مهارت‌های سبک ارتباطی‌تان بگنجانید.
بیشتر لبخند بزنید
ممکن است این رهنمود مشکل‌زا به نظر برسد، ولی دانشمندان به وضوح می‌گویند که لبخند نشان از روی باز برای ارتباط دارد. بنابراین اگر می‌خواهید مردم حس خوش‌آیندی از حضور در کنار شما داشته باشند، لبخند بزنید.
در چشمان مردم نگاه کنید
در این مورد کمی توضیح لازم است. گاهی نگاه خیره در چشم افراد ممکن است تهدیدآمیز برداشت شود، مثلا وقتی در کوچه‌ای تاریک از کنار فردی غریبه می‌گذرید.
در هر حال، به طور کلی در میانه‌ی گفتگو نگاه در چشم طرف مکالمه نشان از توجه شما به صحبت‌های او دارد. در مطالعه‌ای مشخص شده است که نگاه مستقیم در چشم طرف گفتگو بخشی از مغز را که با حس پاداش و مقبولیت اجتماعی در ارتباط است، فعال می‌کند.
همچنین در مطالعات مشخص شد که نگاه مستقیم در چشم دیگران احتمال القای جذابیت، شایستگی و محبوبیت شما را افزایش خواهد داد.
دست‌ها را در معرض دید قرار دهید و از آنها در گفتگو استفاده کنید
حرکت‌های دست صرفا بال‌بال‌زدن ناآگاهانه نیست. آنها به خودی خود استراتژی ارتباطی بسیار کارآمدی هستند. اعمال دست به‌ویژه در هنگام تاکید یا ارائه‌ی ایده‌هایی که انتقال می‌دهید بسیار کارآمدند.
حرکات دست از نظر بصری مسحورکننده است و هنگامی که برای تاکید بر مفهومی به کار گرفته می‌شود، عمق درک را افزایش می‌دهد. در واقع همان بخش از مغز که مسئول تفسیر سخن است حرکات دست را نیز معنا می‌کند. احتمالا دلیل این امر آن است که بنی بشر بسیار پیش از آن که از واژه‌ها برای بیان ایده‌هایش استفاده کند، از دست‌ها استفاده می‌کرده است.
بنابراین وقتی در جلسه هستید، چه مجازی و چه حضوری، فکر خوبی است که دست‌ها را باز بگذارید و آنها را در معرض دید قرار دهید تا حس اطمینان و صداقت را منتقل کنید. همچنین بهتر است که در طی گفتگو بیان بسیاری از حرف‌ها را به عهده‌ی دست‌ها بگذارید!
خصوصت‌های عجیب خود را بپذیرید
در دورانی که الگوهای رفتاری، جمعی و تکراری شده است و سلفی‌ها مشابه همند، هویت فردی و منحصر به فرد بسیار طراوت‌بخش است. وقتی در موقعیتی بودید که خطر افتادن به دام گپ و گفت‌های مرسوم و تکراری فراوان بود، پرسش‌هایی بپرسید که مردم را شگفت‌زده کند. ونسا ون ادواردز (Vanessa Van Edwards) دانشمند علوم اجتماعی در کتابش با عنوان «فریفتن» (Captivate) پرسش‌های پیشنهادی زیر را برای خلق گفتگوهای جذاب مطرح می‌کند:
- الان مشغول کار بر چه پروژه‌ی مورد علاقه‌تان هستید؟
- بهترین اتفاق امروزتان چه بوده است؟
- آیا خبر خوبی در زندگی در راه دارید؟
پژوهشگران دریافتند که وقتی مردم منتظر رفتارهای تکراری هستند، با وقوع رخدادی غیرمترقبه بخش آموزش و حافظه‌ی مغز بیدار خواهد شد. عنصر شیمی «حس خوب» دوپامین (dopamine) ترشح می‌شود، و دو اتفاق متعاقب می‌افتد: مغز دستور ثبت رخداد جدید را در بخش حافظه صادر می‌کند و بخش پاداش مغز شما را تشویق می‌کند که دنبال اتفاقات مشابه آن بگردید.
اگر می‌خواهید در یاد مردم بمانید، با رفتار غیرتکراری آنها را جذب کنید.
آسیب‌پذیری خود را بپذیرید
اقرار به آسیب‌پذیری، هرچند کمی هم شرم‌آور به نظر برسد، تمایل مردم را برای ارتباط با شما افزایش خواهد داد. اقرار به آسیب‌پذیری نشان از ضعف ندارد، بلکه نشان‌دهنده‌ی تمایل شما برای به اشتراک گذاشتن درون‌تان با دیگران و انسانیت شماست.
پژوهشگران دریافتند که وقتی رهبران به نقاط ضعف خود اقرار می‌کنند، شفقت و پیوند را در گروه خود ارتقا می‌دهند و مردم چنین رهبرانی را کاریزماتیک می‌دانند.
با تمام وجود گوش کنید
گاهی مردم کاریزما را توانایی انتقال بینش یا هدفی الهام‌بخش به دسته‌ای از مردم می‌دانند. ولی کاریزمای همیشگی لزوما جاده‌ای یک‌طرفه یا از بالا به پایین نیست. کاریزما حضور همه‌جانبه و پاسخگویی در گفتگویی دوطرفه است.
اگر می‌خواهید در یاد مردم بمانید به حرف‌هاشان گوش بدهید. واقعا گوش دهید و در میان کلامشان نپرید و حواس‌تان را به تلفن‌تان ندهید یا سعی نکنید رشته‌ی کلام را از دست آنها پس بگیرید. طرف گفتگوی شما هر که باشد با زبان بدن و حالات چهره و لحن صدا و کلمات صحبت می‌کند.
درباره‌ی مغز حرف‌شان کنجکاو باشید. اگر ترس یا خشم در کلامشان بود با پرسش به اصل ماجرا برسید. پژوهشگران متوجه شده‌اند که وقتی با دقت و آرامش و بدون قضاوت به گفته‌ی طرف گفتگو گوش می‌کنید در او حس اهمیت و احترام و ارزش ایجاد می‌کنید.
با اسم خطاب‌شان کنید
در یکی از پرفروش‌ترین کتاب‌های کمک به خود در تاریخ، «چطور دوست پیدا کنیم و بر مردم تاثیر بگذاریم» (How to Win Friends and Influence People) دیل کارنگی (Dale Carnegie) به خوانندگانش یادآور می‌شود که مردم عاشق شنیدن نام‌شان هستند. علم عصب‌شناسی هم حرف کارنگی را تایید می‌کند.
وقتی محققان از برای رصد کردن واکنش مغز مردم مشاهده کردند که بخش‌های متعددی از مغز افراد با شنیدن نام‌شان فعال می‌شود.
وقتی گفتگو می‌کنید حواس‌تان باشد که نام طرف گفتگو را خصوصا در هنگام خداحافظی بگویید. اگر کسی را معرفی می‌کنید در ذهن داشته باشید که نامش را بگویید و بگویید چه دست‌آوردهای مهمی داشته است.
نقطه‌ی اشتراک پیدا کنید
کاریزما همان قدر که به تاثیر بر دیگران مربوط است به رابطه هم پیوند دارد. وقتی با مردم تعامل دارید، در پی تجربیات، ایده‌ها و روابط مشترک بگردید. شاید هر دو یک خودرو دارید، یا هوادار یک تیم هستید یا ترسی مشترک دارید.
وقتی موضوعی مشترک پیدا کردید بدون نگرانی پرسش‌های بیشتر بپرسید و در گفتگو عمیق‌تر شوید. ارتباط درست به تدریج شکل می‌گیرد.
آیا کاریزما جنبه‌ی منفی هم دارد؟
پاسخ کوتاه «آری» است. در تاریخ رهبران کاریزماتیک بیشماری بودند که مردم را به بیراهه کشاندند. کاریزما صرفا مجموعه‌ای از مهارت‌هایی است که برای دوست‌یابی، یافتن متحد جذب پول یا رسیدن به اهداف استفاده می‌شود. حال ممکن است این اهداف شرافتمندانه یا اهریمنی باشد.
کلام آخر
کاریزما شاید موهبت یا خصوصیتی موروثی به نظر برسد، ولی بسیاری از دانشمندان رفتارشناس بر این باورند که این ویژگی آموختنی است. برخی از پژوهشگران کاریزما را در خصوصیات «خوش‌آیند بودن» و «تاثیرگذاری» خلاصه می‌کنند.
در نظر برخی دیگر از مردم لبخند همیشگی، نگاه در چشم طرف گفتگو، استفاده مناسب از دست‌ها در برقراری ارتباط و ذکر نام افراد نشان از کاریزما دارد. همچنین وقتی با دقت به حرف مردم گوش می‌دهید و به خصوصیت‌های عجیب و آسیب‌ها و ترس‌های خود اذعان دارید و در پی یافتن نقاط مشترک با آنها هستید، شما را محبوب‌تر می‌بینند.
در عین حال که خصوصیت کاریزماتیک خود را شکل می‌دهید، در یاد داشته باشید که خودتان باشید حتی اگر این امر به مفهوم آن باشد که از وقایع و اجتماعات تنش‌زا دوری کنید و به گروه کوچکتری از مردم قناعت کنید یا در جمع‌های خودمانی‌تر شرکت کنید. کاریزما بدون صراحت و اصالت شکل نمی‌گیرد. باید حقیقتا کنجکاو باشید و به افرادی که جلب می‌کنید علاقه نشان دهید.