اولین بار واژه والدین هلیکوپتری در یکی از کتاب‌های روانشناسی دکتر هایم گینوت آورده شده بود. این واژه به پدر و مادرهایی نسبت داده شد که مانند هلیکوپتر بالای سر فرزندان خود پرواز کرده و همه تصمیمات آن‌ها را بررسی می‌کنند.
گاهی والدین بر اساس علاقه و نگرانی‌هایی که برای فرزند خود دارند، او را از تجربه کردن باز خواهند داشت. همین عمل آن‌ها موجب می‌شود، کودک مهارت‌های خودآموز را یاد نگرفته و برای انجام کوچک‌ترین فعالیتی نیازمند نظر و تایید والدین خود باشد. چنین کودکانی هرگز بزرگ نخواهند شد.
اگر با خواندن همین چند خط احساس کردید، ممکن است شما یکی از والدین هلیکوپتری یا بیش محافظ باشید، ادامه این مطلب را مطالعه فرمایید. در این مقاله به علائم کودکان دارای پدر و مادر هلیکوپتری و نحوه مقابله با این موضوع خواهیم پرداخت.
پدر و مادرهای هلیکوپتری ایرانی و فرهنگ متفاوت‌شان
در کشورهای دیگر، اعمال نظر در زندگی شخصی فرزندان نوعی مشکل رفتاری_اجتماعی تلقی خواهد شد. به این معنا که اگر والدینی پس از هجده سالگی، قصد دخالت در زندگی فرزند خود را داشته باشند، باید به مشاور مراجعه کنند.
همچنین در فرهنگ‌های پیشرفته، نوجوانی که برای تصمیم‌گیری نیاز به کمک و تایید والدین خود داشته باشد، به بلوغ اجتماعی نرسیده و نیازمند کمک برای رهایی از تاثیرات والدین هلیکوپتری است.
اگر با دقت به جملات بالا بیندیشید، متوجه می‌شوید در جامعه ما، این موارد نشانه‌ی فرزندی سالم و صالح است. در واقع نوجوانی که طبق خواسته‌های خود پیش رود، شخصی خودسر و هنجارشکن به نظر می‌رسد و مدام در حال سرکوب شدن است. اما چرا؟
چرا والدین ایرانی نیاز به حمایت‌گری دائمی فرزندان خود دارند
در فرهنگ ما، اطاعت از پدر و مادر در هر سنی، واجب و لازم است. چرا خود پدر و مادر به چنین اطاعتی احتیاج دارند؟ آیا تمام تصمیمات شما در جایگاه والد، همیشه صحیح بوده است؟
در دوران کودکی نگرانی‌های بیش از حد و محافظه‌کاری والدین، آن‌ها و فرزندان‌شان را در چرخه باطل پذیرش بی‌چون و چرا خواهد انداخت.
وقتی والدین هلیکوپتری، به جای آموزش نحوه تصمیم‌گیری، به جای کودک خود تصمیم می‌گیرند، این مهارت را برای همیشه از آن‌ها دریغ خواهند کرد. در ادامه به دلیل اینکه مهارت تصمیم‌گیری صحیح را به فرزند خود نیاموخته‌اند، نمی‌توانند به او اعتماد کنند.
از نگاهی دیگر می‌توان گفت عدم اعتماد این والدین به فرزندشان نیست، بلکه به نحوه تربیتی خودشان است.
آیا شما یک پدر یا مادر هلیکوپتری هستید
برای اینکه مطمئن شوید که آیا نگرانی‌های شما برای فرزند دلبندتان منجر به آسیب رساندن به او خواهند شد یا خیر به نکات زیر توجه فرمایید. علائم والدین هلیکوپتری را روی یک کاغذ بنویسید و در یک بازه زمانی مشخص آن‌ها را بررسی کرده و علامت بزنید.
- اجازه تصمیم‌گیری مستقل به فرزند خود نمی‌دهید. برای مثال اگر احساس کنید کفشی که انتخاب کرده است برای او مناسب نیست، به طور مستقیم مداخله می‌کنید و کفش مد نظر خود را می‌خرید.
- با انتظارات خود، او را وادار می‌کنید بزرگتر و بالغ‌تر از سنی که دارد تصمیم‌گیری کند.
- هیچ مسئولیت مشخصی را به او نمی‌سپارید.
- اگر فرزند شما، در زندگی دچار شکست شود، بار شکست را از روی دوش او برداشته و به گردن خود می‌اندازید.
- از ورود او به فعالیت‌ها و رقابت‌هایی که فکر می‌کنید منجر به شکست یا آسیب او می‌شوند، جلوگیری خواهید کرد.
- تمامی مسائل اجتماعی فرزند خود، مانند: دایره دوستان، نحوه پوشش، امور تحصیلی، درگیری‌های اجتماعی و … را مورد بررسی قرار می‌دهید.
- اگر احساس کنید خطری هرچند کوچک فرزند شما را تهدید می‌کند، مستقیما خود را وارد میدان می‌کنید.
- توقع دارید فرزند شما، آرزوهای از دست رفته والدین را دنبال کند.
- در محیط‌های آموزشی می‌خواهید به اعمال آموزگاران تسلط داشته باشید.
- برای فرزند خود، در منزل یا در اجتماع حریم شخصی قائل نمی‌شوید.
تنها داشتن 5 مورد از موارد بالا می‌تواند از نشانه‌های والدین هلیکوپتری باشد.
آینده فرزندانی با پدر و مادرهای هلیکوپتری
اولین و مهم‌ترین آسیبی که به فرزندان چنین والدینی می‌رسد، عدم اعتماد به نفس است. کودکی که هرگز نتوانسته نظر خود را اعمال کند، در بلندمدت اعتماد به خود و افکارش را از دست خواهد داد.
عزت نفس پایین، دست‌آورد پدر و مادرهای هلیکوپتری خواهد بود. این کودکان در آینده مدام و به هر قیمتی نیاز به تایید دیگران دارند. همین موضوع باعث می‌شود تا برای تایید گرفتن از هر کسی، هر کاری انجام دهند.
وقتی در کودکی، از شکست خوردن فرزندتان جلوگیری کنید، در آینده هر اتفاق ناگواری می‌تواند مسیر فرزند شما را منحرف سازد.
والدین هلیکوپتری، فرزندان خود را به بی‌مسئولیتی عادت می‌دهند. در آینده این افراد از همه توقع دارند، مسئولیت‌های آن‌ها را انجام دهند. عدم دریافت این پاسخ از جامعه، آن‌ها را به سمت انزوا، افسردگی و پرخاش‌گری سوق خواهد داد.
راه کارهایی برای ترک اعتیاد سلطه‌گری بر فرزندان
تمامی این رفتارها به علت ترس‌های نهادینه شده در والد است. ابتدا باید راه‌های غلبه بر استرس را بیاموزید و آن‌ها را انجام دهید.
بیش از حد از فرزندتان سوالات شخصی نپرسید. به او نشان دهید همیشه آماده شنیدن صحبت‌های او هستید اما اصرار نکنید.
به تفاوت‌های عقیده او احترام بگذارید تا بتواند در مورد همه موارد با شما صحبت کند.
هرگز راه معینی را برای او تعریف نکنید. به او بگویید راه درست یا غلط از نظر شما چیست و در نهایت انتخاب را به عهده او بگذارید.
اجازه دهید با نتیجه اشتباهاتش رو به رو شود. در دوره نقاهت پس از شکست، کنارش باشید و سرزنشش نکنید. بر عکس او را برای کسب تجربیات دیگر تشویق فرمایید.
حریم شخصی خود را به کودک نشان دهید. برای مثال در حضور فرزندتان، از همسر خود خواهش کنید نیم ساعت وارد اتاق نشود. در این حالت کودک احترام به حریم شخصی را خواهد آموخت.
در تمامی امور نظر فرزندتان را بپرسید. از او بپرسید برای صبحانه شیر می‌خورد یا چای یا گزینه دیگری در ذهن دارد؟ در این صورت به قدرت تصمیم‌گیری او احترام گذاشته‌اید.
سخن آخر
اگر کودک شما خردسال است، لحظه‌های ارزشمند یادگیری او را هدر ندهید و رفتار خود را اصلاح بفرمایید. اگر بخواهید از تمام آسیب‌ها جلوگیری کنید، آسیب‌های شدیدتری به او خواهید زد. فرزند وابسته خود را در دنیای بدون خود تصور کنید. آیا توان ادامه دادن دارد؟
گاهی برای ترک کردن برخی عادات اشتباه، نیاز به کمک متخصصین داریم. سلامت روان فرزند شما، در گرو سلامت روحی شماست.