دلایل استرس و راه های مقابله با آن

استرس نتیجه رویارویی ما با یک چالش و یا شرایط خاص است. در زمان بروز استرس هورمون کورتیزول در بدن شروع به ترشح می کند تا بدن بتواند با این شرایط مقابله کند. در ایجاد استرس عوامل مختلفی نقش دارند. برای مقابله با استرس هم راه های گوناگونی وجود دارد. در ادامه از نشانه ها، دلایل بروز استرس و چگونگی مبارزه با آنها را می‌خوانیم.

نشانه‌های استرس

استرس را می‌توان از روی نشانه‌های زیر تشخیص داد:

علائم فیزیکی

• سردرد
• درد عضلانی
• تعریق بیش از حد
• فشار خون بالا
• بی‌میلی جنسی
• بی‌خوابی
• پرخوابی
• بیماری‌های قلبی
• تضعیف سیستم ایمنی بدن

علائم رفتاری

• انزواطلبی
• مصرف دخانیات و الکل
• پرخوری و بی اشتهایی
• بی انگیزگی

علائم احساسی

• اهمال‌کاری
• فراموش‌کاری
• پرخاشگری
• خستگی
• ناامیدی

استرس از نظر طول عمر به چهار دسته تقسیم می‌شود

• استرس زودگذر

این استرس در مدت زمان کوتاهی ایجاد می‌شود و به راحتی هم رفع می‌شود. به عنوان مثال زمانی که وقت دکتر داریم و دیر کرده‌ایم، در طول مسیر به سمت مطب دکتر به این استرس دچار می‌شویم. بدن در چنین اضطراب‌هایی، با دل‌درد و سردرد واکنش نشان می‌دهد.

• استرس متداول

یکی دیگر از انواع استرس، استرس متداول است. این نوع اضطراب هم درست مانند استرس زودگذر به سرعت ایجاد و خیلی زود از بین می‌رود. اما متاسفانه متداول است. درست به این معنا که فرد در طول روز چندین و چند بار با آن مواجه می‌شود. متاسفانه چنین موضوعی می‌تواند بدن فرد را به استرس عادت بدهد و درنتیجه آن را دچار فشار خون بالا و بیماری‌های قلبی کند. توجه داشته باشید که چنین شرایطی می‌تواند باعث پرخاشگری مداوم فرد باشد. محیط‌های شغلی پرتنش از عمده دلایل بروز این گونه اضطراب هستند.

• استرس مزمن

این اضطراب مدت‌های زیادی با فرد همراه است و باعث ایجار مشکلات جدی قلبی و عروقی در فرد می‌شود. کسی که به این استرس دچار می‌شود آن را بخشی از زندگی خود می‌داند. به همین خاطر برای خلاص شدن از این اوضاع تلاشی نمی‌کند. یکی از مهم‌ترین دلایل این استرس مواجهه‌ی ناگهانی فرد با یک موقعیت وحشتناک است که به آن تروما (Trauma) می‌گویند.

• استرس حاد و وخیم

بدترین شکل اضطراب، استرس حاد است. متاسفانه افرادی که به این شکل از استرس مبتلا هستند، هیچ کنترلی بر اوضاع ندارند. سطح اضطراب آنها آنقدر بالاست که توانایی تصمیم‌گیری را از آنها می‌گیرد و به عبارتی زندگی آنها را مختل می‌کند. بیماری‌های صعب‌العلاج می‌تواند از دلایل مهم چنین استرسی باشد.

عوامل استرس زا

دلایل زیادی برای ایجاد استرس وجود دارند. در هر موقعیت و شرایطی که باشیم، امکان مواجهه با استرس وجود دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین عوامل استرس‌زا اشاره می‌کنیم:

• محیط کاری

تقریبا بیشتر بزرگسالان چند ساعت از روز را در محل کار خود سپری می‌کنند. بنابراین می‌توان گفت که عمده‌ی استرسی که تجربه می‌کنیم در همین محیط کاری ایجاد می‌شود. در سال 2012 انجمن روان‌شناسی ایالت متحده‌ی آمریکا پژوهشی در خصوص استرس انجام داد. نتیجه‌ی این پژوهش این بود که بیشتر از 70 درصد آمریکایی‌ها محیط کاری پرتنش و استرس‌زایی دارند. متاسفانه بخشی از  این اضطراب به‌خاطر شرایط کاری ویژه، قابل مدیریت نیست، اما با برنامه‌ریزی و تمرین می‌توان استرس را از خود دور کرد.

• ظاهر

نارضایتی از بدن و ظاهر موضوعی‌ست که می‌تواند موجب استرس همه بشود. نارضایتی از ظاهر نه سن و سال می‌شناسد و نه جنسیت. رنگ پوست، قد، وزن، رنگ مو، جزئیات چهره و غیره می‌توانند موجب نارضایتی و درنتیجه استرس در فرد بشود.

• اجتماع

پذیرش اجتماعی از مهم‌ترین عوامل استرس‌زایی‌ست که همه‌ی ما در طول زندگی آن را به اشکال مختلف تجربه کرده‌ایم. در سنین نوجوانی این استرس بیشتر از دیگر سنین است. متاسفانه تبلیغات دنیای مد و فشن می‌توانند به سرعت ایده‌آل‌های ذهنی افراد را تغییر بدهند. به همین خاطر بعضی از اشخاص از اینکه با این ایده‌آل‌ها هماهنگ نیستند رضایت ندارند. بنابراین این موضوع به عنوان یک عامل مهم در ایجاد استرس و اضطراب به دلیل دیده نشدن عمل می‌کند.

در کنار همه‌ی اینها گروه‌های اقلیت در جامعه از تبعیض، رنج زیادی می‌برند. اگر این تبعیض‌ها و انزوای اجتماعی که از سوی جامعه به فرد تحمیل می‌شود، ادامه پیدا کند می‌تواند شخص را به دام اضطرابی همیشگی بیندازد.

• رقابت

برخی از استرس‌ها آنقدر‌ها هم برای بدن ضرر ندارند. استرس مفید می‌تواند یک عامل تحریک‌کننده برای دستیابی فرد به موفقیت باشد. عاملی که باعث تلاش و خودشکوفایی افراد می‌شود، اما باید آن را کنترل و مدیریت کرد. به یاد داشته باشید زمانی که احساس رقابت بی حد و مرز باشد، می‌تواند زندگی شخص را مختل کند.

• سلامت

نگرانی درباره‌ی وضعیت جسمانی می‌تواند موجب اضطراب شود. بیماری‌هایی که سلامت جسمی ما یا عزیزان‌مان را تهدید می‌کند از دلایل بروز استرس هستند. در روز‌هایی که پاندمی‌ها وارد جامعه می‌شوند این استرس در بین مردم بیشتر می‌شود.

• تغییرات

تغییرات بزرگ در زندگی احتمال استرس را بالا می‌برند. دلیل این موضوع این است که موقعیت جدید برای شخص، ناشناخته است. اساسا هر اتفاق جدیدی اضطراب زیادی به همراه دارد. گاهی این تغییرات پیش‌بینی شده هستند، مانند جابه‌جایی منزل و یا خرید یک ماشین. این که این تصمیم به سود ما هست و یا خیر می‌تواند موجب نگرانی ما بشود. بعضی از تغییرات هم پیش‌بینی نشده است، مانند بارداری ناخواسته. در این صورت چون ما و شریک زندگی‌مان هیچ برنامه‌ای برای بچه‌دار شدن نداشته‌ایم، دچار استرس خواهیم شد.

• مسائل مالی

افراد با شرایط مالی مختلف، نگرانی‌های مالی متفاوتی دارند. تقریبا تمام امور زندگی به مسائل مالی مربوط می‌شوند. همین امر باعث می‌شود که مساعد نبود اوضاع مالی یک فرد، باعث نگرانی و اضطراب او باشد. البته نگرانی‌های مالی برای هر کسی با هر شرایط مالی وجود دارد، اما مقدار و میزان آنها با هم تفاوت دارد. بعضی از افراد با تنش‌های مالی‌ای که تجربه می‌کنند استرس زیادی را تحمل می‌کنند که می‌تواند برای سلامتی‌شان خطرآفرین باشد.

• روابط

وجود تفاوت‌های بین فردی موجب ایجاد تنش می‌شوند که البته امری بسیار طبیعی‌ست. فرقی نمی‌کند که روابط به چه شکل باشد. چه رابطه‌ی کاری باشد، خانوادگی و یا حتی همسایگی می‌تواند اختلافاتی به همراه داشته باشد که برای افراد استرس‌زا‌ باشد.

• فقدان و حرمان

وقتی کسی را دوست داریم اما در کنار خود نداریم هیجانات منفی به سراغ‌مان می‌آید. از دست دادن یک دوست برای ما خلأ عاطفی ایجاد می‌کند. دوری از عزیزان و  وابستگان هم یکی دیگر از دلایل بروز اضطراب است.

• رویدادهای گذشته

گاهی اوقات گذشته آنچنان تلخ است که تا مدت‌ها در خاطر و ذهن ما می‌ماند. حوادث تلخی که هیچ وقت از خاطر ما نمی‌روند، زمینه ساز بروز استرس هستند. اگر به موقع از این تلخی‌ها عبور نکنیم، می‌تواند در آینده زندگی ما را مختل کنند.

چگونه با عوامل استرس‌زا مقابله کنیم؟

• تلاش کنید با شرایط جدید کنار بیایید

برای شناخت موقعیت جدید به زمان احتیاج دارید. اگر فکر می‌کنید لازم است، با کسی صحبت کنید. شاید از منظر دیگران آنقدرها هم که شما فکر می‌کنید شرایط سخت نباشد. درباره‌ی شرایط جدید هرچه بیشتر بدانید بهتر است. آموزش و مطالعه می‌تواند از استرس شما کم کند. از آنجایی که نگرانی‌های موجود، ناشی از عدم شناخت موضوع مربوطه است، آموختن درباره‌ی موقعیتی که با آن رو‌به‌رو هستید، به مقابله بهتر با این حس کمک می‌کند.

• همیشه مثبت‌نگر باشید

نگرش مثبت به شما کمک می‌کند تا تحت تأثیر احساسات و هیجانات ناخوشایند قرار نگیرید. سعی کنید بر مسائل منفی تمرکز نکنید. نگرش مثبت این قدرت را به شما می‌دهد که در موقعیت‌ های استرس‌زا با عوامل آن به درستی مقابله کنید.

• تصمیم بگیرید و آن را عملی کنید

پشت گوش انداختن و اهمال‌کاری موجب ایجاد نگرانی می‌شود. بنابراین باید برای آسایش فکر خود برنامه داشته باشید. برنامه‌ای که بتوانید آن را عملی کنید. به اهداف‌تان پایبند باشید و با موفقیت‌های هرچند کوچک احساس شادمانی و آرامش کنید.

• ورزش کنید

مهم‌ترین موردی که می‌توان برای مقابله با استرس بیان کرد، ورزش کردن و انجام انواع فعالیت‌های بدنی است، چراکه با کمک ورزش می‌توانید با اثرات منفی استرس در بدن‌تان مبارزه کنید و تاثیرات مثبتی بر سلامت جسم و روان خود بگذارید. از سوی دیگر ورزش منظم، خلق و خوی شما را بهبود می‌بخشد و به‌طور طبیعی، علائم استرس را در بدن‌تان کاهش می‌دهد. همچنین با افزایش اعتماد به نفس، در آینده به شما در مواجهه با استرس کمک خواهد کرد.

در آخر توجه داشته باشید که کسی که می‌تواند بهترین کمک را به شمابکند، خود شما هستید. مشکلات خود را انکار نکنید. با خودتان صادق باشید و برای حل مشکلات تلاش کنید. مراجعه به یک درمانگر و شرکت در جلسات روان‌درمانی می‌تواند یک راه میانبر برای مقابله با استرس شما باشد.