خجالت احساسی عمومی و شدید است که بیشتر در معرض و مواجهه با دیگران ایجاد می‌شود. این احساس که با ناراحتی و پشیمانی همراه است، بیشتر اوقات هنگامی دست می‌دهد که استانداردهای پذیرفته‌شده‌ی اجتماعی توسط فرد رعایت نشده است. خجالت حتی با یک فراموشی اسم یا زمین خوردن در جمع هم می‌تواند بروز کند. افرادی که تجربه‌های خجالت‌زدگی زیادی دارند، معمولا مشکل خودبیزاری هم دارند. این افراد بیشتر از دیگران، از خود انتقاد می‌کنند و برای اشتباهات خود، شرمنده می‌شوند.
شرم، خجالت و اجتماع
از فراموش کردن نام یک فرد، یا برملا کردن تصادفی یک راز خصوصی تا یک خراب‌کاری ساده می‌تواند باعث خجالت فرد شود. این شکست‌های اجتماعی می‌تواند منجر به خودارزیابی منفی در افراد شود یا اینکه آنها را به این باور برساند که به اندازه‌ی کافی خوب نیستند. خجالت گاهی می‌تواند با دست کم گرفتن خود اشتباه گرفته شود.
در ارتباط با خودآگاهی، خجالت نوعی احساس ناراحتی درونی تعریف می‌شود که می‌تواند در موقعیت‌های منفی و حتی مثبت ایجاد شود. به عنوان مثال: فردی که به او گفته می‌شود جذاب است، ممکن است از اینکه مورد توجه دیگران قرار گرفته است، شرمنده شود.
خجالت می‌تواند تأثیر نامطلوبی بر افکار و رفتار فرد داشته باشد. در موارد خجالت شدید، فرد ممکن است هنگام فکر کردن به موضوع دچار اضطراب یا وحشت شود. برخی از کارشناسان بر این باورند که خجالت به نظم اجتماعی کمک می‌کند، زیرا می‌تواند به عنوان نوعی پذیرش عمومی در جامعه باشد که فرد را از خطاهای اجتماعی آگاه کرده و از انجام اشتباه مشابه در آینده جلوگیری کند.
اگرچه برخی ممکن است شرم و خجالت را شبیه یکدیگر بدانند، اما احساس شرم اغلب شدیدتر است و معمولا با مسائل اخلاقی مرتبط است و در تنهایی هم تجربه می‌شود. درحالی که خجالت خارج از یک موقعیت اجتماعی تجربه نمی‌شود و اینکه خیلی راحت‌تر از شرم از بین می‌رود. همچنین تحقیقات نشان داده افرادی که سعی نمی‌کنند خجالت خود را پنهان کنند یا می‌توانند به اشتباهات خود بخندند، بیشتر مورد علاقه، اعتماد و پذیرش اجتماعی قرار می‌گیرند.
خجالت و سلامت روان
یک اتفاق شرم آور ممکن است از اعتماد به نفس و ارزش شخصی فرد بکاهد. برخی از افرادی که تحقیر عمومی را تجربه می‌کنند ممکن است آن این رویداد را در ذهن خود بارها و بارها تکرار کنند و هر بار احساس خجالت دوباره‌ای داشته باشند. اثر نورافکن (spotlight effect) یا برآورد بیش از حد از میزان توجه همگانی به خطاها، ممکن است احساس خجالت فرد را افزایش دهد یا از پایان یافتن این احساس جلوگیری کند.
کم‌رویی‌های مکرر و شرم پنهان، از عوامل مهم هیجانات خلقی منفی مانند اضطراب یا افسردگی هستند. الگوهای فکری منفی وقتی با کاهش احساس ارزشمندی همراه شود، مشکلات زیادی را به همراه می‌آورد: اختلال در خورد و خوراک، انزوای اجتماعی، خودزنی و تمایل به خودکشی.
انگ سلامت روان و خجالت
فردی که با چالش سلامت روانی مواجه است، یا بستگان فردی که با چالش سلامت روانی یکی از عزیزان‌شان مواجه هستند، ممکن است از این وضعیت خجالت‌زده شوند. متاسفانه شرمساری در این اشخاص ناشی از این است که افرادی که خود را قوی و قدرتمند می‌دانند، بر این باورند که آنها قادر به مراقبت از خود نیستند یا مقصر ایجاد این وضعیت هستند.
متاسفانه در مطالعه‌ای جهانی که در سال 2013 صورت گرفت، مشخص شد که خانواده‌ها بیشتر از چالش‌های سلامت روانی خویشاوندان‌شان شرمنده می‌شوند تا مشکلات سلامت جسمانی آنها. بنابراین حمایت اجتماعی از افراد با چالش‌های سلامت روان، برای روند بهبودی آنها حیاتی‌ست. حتی ممکن است این حمایت در میان اعضای خانواده‌ی آنها وجود نداشته باشد.
خجالت این قدرت را دارد که به مانعی برای درمان سلامت روان تبدیل شود. افراد مبتلا به چالش‌های سلامت روان ممکن است به دلیل ترس از خجالت، از نظر اجتماعی منزوی شوند تا دیگران از حال و احوال‌شان سر درنیاورند. کمرویی و ترس از قضاوت شدن ممکن است باعث شود که برای درمان و مراجعه به درمانگر دست‌دست کنند.
درمان خجالت‌زدگی
افرادی که ترس شدید از شرمندگی دارند یا مدام حوادث شرم‌آور گذشته را در ذهن‌شان مرور می‌کنند، در فعالیت‌های روزمره و عملکرد عادی‌شان دچار مشکل می‌شوند. به همین خاطر لازم است که برای رفع این مشکل به درمانگر مراجعه کنند تا بتوانند با قدرت ترس خود از خجالت را پشت سر بگذارند.
درمان شناختی رفتاری می‌تواند روشی موثر برای کشف الگوهای فکری و رفتاری و همچنین اصلاح مجدد آنها باشد. با شروع درمان، فرد کم‌کم با شرم خود کنار می‌آید و می‌تواند در آینده هم با این احساس مقابله کند. درواقع جلسات درمانی به فرد کمک می‌کند تا واکنش‌های خود را نسبت به موقعیت‌های شرم‌آور اصلاح کند. آموزش مهارت‌های اجتماعی و تمرین که طی درمان ارائه می‌شود، باعث می‌شود فرد با خجالت و اثرات آن راحت‌تر کنار بیاید.
اگرچه ممکن است عبور از شرمساری و خجالت‌زدگی برای برخی افراد دشوار باشد، اما فهمیدن اینکه هرکسی ممکن است در زمان‌های مختلفی در جمع مرتکب اشتباه شود، می‌تواند کمی تسکین‌دهنده باشد. به علاوه اینکه شخص متوجه شود که اتفاقی که برایش افتاده است و او را شرمسار کرده، آنقدرها هم که فکر می‌کند، مهم نبوده است باعث می‌شود تا بر هر خجالتی که پس از یک اشتباه در اجتماع احساس می‌کند غلبه کند. طرز نگاه شما به یک موضوع هم بسیار مهم است. اگر به موضوع خاصی که موجب خجالت شما می‌شود نگاهی طنزآلود داشته باشید، مسلما احساسات منفی و خجالت‌زدگی شما هم کمتر خواهد شد.
تحقیقات اخیر درک ما را از جنبه‌ی اجتماعی خجالت گسترش داده است. افرادی که تمایل دارند هنگام توصیف لحظات خجالت‌آور زندگی خود، مانند زمین خوردن، علائم ظاهری بیشتری از خجالت‌زدگی را ابراز کنند، بیشتر تمایل دارند که محبت‌پذیر، مهربان و بخشنده‌تر باشند. در واقع، افرادی که به راحتی شرمنده می‌شوند، در ابراز محبت خود سخاوتمندتر هستند. از جنبه‌ی دیگری، نشان دادن خجالت می‌تواند یک مزیت اجتماعی نیز داشته باشد. فردی که ابراز شرمندگی بیشتری نسبت به غرور داشته باشد، در بین عموم قابل اعتمادتر است و مردم بیشتر تمایل دارند که با او ارتباط برقرار کنند.
خجالت آنقدرها هم بد نیست. جامعه‌ای را تصور کنید که افراد آن بدون شرمندگی هر کاری را که دوست دارند انجام می‌دهند. حتی تصور آن هم ترسناک است. اگر مدام با این احساس روبه‌رو هستید، کمی به اطراف خود بیشتر دقت کنید و از وجود این نعمت در اجتماع لذت ببرید.
همچنین، اگر احساس می‌کنید که خجالت شما در روابط اجتماعی‌تان تأثیر منفی می‌گذارد، مشاوره و تراپیست آنلاین می‌تواند به شما کمک کند. با کمک یک متخصص، می‌توانید روش‌هایی برای مدیریت احساسات خود پیدا کنید و به بهبود روابط اجتماعی‌تان کمک کنید. این فرآیند به شما امکان می‌دهد تا از خجالت به عنوان ابزاری برای ارتباط عمیق‌تر و مؤثرتر با دیگران بهره ببرید.