روان‌شناسان تأکید دارند که کتاب خواندن می‌تواند بخشی از روند درمان و شفابخشی در زمینه‌ی جسمی و روانی را پوشش دهد. شاید تابه‌حال شنیده باشید که در خدمات روانشناسی و مشاوره، تکنیکی به نام کتاب‌درمانی وجود دارد. درواقع، خواندن برخی کتاب‌ها مانند جلسه تراپی عمل می‌کند. این فرآیند می‌تواند به همراه مشاوره روانشناسی، به بهبود وضعیت روانی و عاطفی افراد کمک کند.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به چند نمونه از این کتاب‌ها اشاره خواهیم کرد.
چرا کتاب‌های روانشناسی بخوانیم؟
«کتاب‌ها قادرند زندگی شما را تغییر دهند.» این جمله ساده، اما پر از مفهوم است. البته که همه‌ی کتاب‌ها قابلیت این را نخواهند داشت که زندگی‌مان را نجات دهند، اما با خواندن هر کتاب یک دریچه‌ی جدید و متفاوت به زندگی انسان گشوده خواهد شد.
هر کتاب بسته به موضوع و اهداف نویسنده مفاهیمی را به مخاطب منتقل می‌کند. با استفاده از این مفاهیم و در کنار هم قرار گرفتن چندین نظریه در کنار افکار خود می‌توانید در زندگی به قضایا نگاهی متفاوت داشته باشید. کتاب‌های روانشناسی، خودشناسی و خودیاری، کتاب‌هایی از جنس روان آدمی هستند که به بررسی لایه‌های زیرین شخصیت و روح شما مربوط است. اشتباه نکنید! خواندن کتاب‌های روانشناسی فقط برای حل مشکلات روانی نیستند، بلکه خط به خط این کتاب‌ها با هدف‌های بزرگ از قلم نویسندگان جاری شده‌اند، این کتاب‌ها قرار است «خودِ شما» را برایتان نمایان سازند. برای همین است که می‌گوییم مانند جلسه تراپی عمل می‌کنند. در ادامه با چند عنوان از این دست کتاب‌ها آشنا می‌شویم.
کتاب تولستوی و مبل بنفش
نینا سنکویچ، نویسنده‌ی این کتاب، پس از فوت خواهرش با فروپاشی احساسی مواجه شده است. نینا خود را در غم و اندوه فراوان می‌بیند و از فعالیتی به فعالیت دیگر می‌دود تا ذهنش را همواره مشغول نگه دارد اما چندان فایده‌ای برای او ندارد. با نزدیک شدن به چهل‌وششمین سال‌روز تولد خود، نینا تصمیم گرفت برای ارتباط مجدد با خواهر بزرگترش، یک ماجراجویی را آغاز کند. غم و اندوهی که نینا با سرگرم کردن خود به شکلی دیوانه‌وار کمرنگ کرده بود، سرانجام منجر به تصمیمی خوب و موثر شد. نینا تصمیم گرفت یک سال، هر روز یک کتاب عالی بخواند و آن را در وبلاگ شخصی خود معرفی و نقد کند.
درنهایت خاطرات این یک سال کتاب «تولستوی و مبل بنفش» را خلق کرد. وقایع‌نگاری او شرحی بر از دست دادن، امیدواری و رستگاری است. نینا به خواندن به شکل درمان نگاه می‌کند و در طول این سفر، قدرت کتاب‌ها را برای کمک به احیای زندگی به خواننده یادآور می‌شود.
کتاب انسان در جستجوی معنا
کتاب «انسان در جستجوی معنا»، نوشته‌ی ویکتور فرانکل اولین‌بار در سال 1946 به چاپ رسید. این وقایع‌نگار شرح حال تأثیرگذار فرانکل با توصیف زندگی در کمپ‌های مرگ متعلق به نازی‌ها و درس‌هایی معنوی از چگونگی جان به در بردن از شرایط غیرقابل تحمل است که مخاطبین را مسحور خود می‌سازد. فرانکل بین سال‌های 1942 تا 1945 در چهار کمپ مختلف از جمله آشویتز به کار گرفته شد، درحالیکه پدر، مادر، برادر و همسر حامله‌ا‌ش جان باخته بودند. فرانکل خودش روانپزشک است و براساس تجربیات خود و افرادی که بعدها درمان کرد، استدلال می‌کند که ما نمی‌توانیم از رنج اجتناب کنیم، بلکه می‌توانیم چگونگی مواجهه با آن را انتخاب کنیم، در آن معنا بیابیم و با هدفی از نو زنده شده به مسیر زندگی ادامه دهیم. این تئوری فرانکل لوگوتراپی یا معنادرمانی نام دارد و بیان می‌کند نیروی محرکه‌ی اصلی در انسان‌ها، نه رسیدن به لذت بلکه کشف و پیگیری مسائلی است که در ذهن‌مان آن‌ها را معنادار می‌دانیم. در این کتاب شما در جلسه تراپی فرانکل شرکت می‌کنید.
کتاب عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست
مگان دیواین در این کتاب رویکردی جدید و عمیق به تجربه‌ی اندوه و نحوه‌ی تلاش برای کمک به افرادی که مصیبت دیده‌اند ارائه می‌دهد. مگان تجربه‌ی اندوه از هر دو جنبه را دارد؛ هم به‌عنوان درمانگر و هم به‌عنوان زنی که شاهد غرق شدن همسرش بوده است. او با بینشی عمیق از حقایق ناگفته‌ی فقدان، عشق و التیام می‌نویسد. مگان راهی که ما را دعوت می‌کند زندگی را در کنار اندوه بسازیم، به جای این‌که تلاش کنیم بر آن غلبه کنیم را به خواننده نشان می‌دهد. او این‌طور می‌نویسد: «غم‌واندوه درست مثل عشق نیازی به راه‌حل ندارد.»
این کتاب با داستان‌ها، تحقیقات، نکات و شیوه‌های عملی خلاقانه و مبتنی بر آگاهی و تجارب نویسنده، راهنمای مناسبی برای اتفاقات ناگواری است که سر راه همه‌ی ما قرار می‌گیرد. «عیبی ندارد اگر حالت خوش نیست» کتاب افرادی است که اندوهگین‌اند و برای همه‌ی کسانی که به دنبال دوست داشتن بهتر و بیشتر خود و دیگران‌اند کمک‌کننده است.
کتاب چرا تابه‌حال کسی به من این‌ها را نگفته بود؟
این کتاب با تکیه بر تجربیات نویسنده در حوزه‌ی روانشناسی بالینی، یعنی خانم جولی اسمیت، مهارت‌های مناسب برای عبور از فراز و نشیب‌های زندگی را به مخاطب آموزش می‌دهد. این کتاب مانند یک جلسه تراپی مفید و راهنمایی ضروری برای بهبود و ارتقای سلامت روان عمل می‌کند. توصیه‌های ساده اما تخصصی دکتر اسمیت در این کتاب و تکنیک‌هایی که برای مقابله با هرج و مرج احساسات مطرح می‌کند، کمک خواهد کرد تا در زندگی انعطاف‌پذیری بیشتری از خود نشان دهیم.
مدیریت اضطراب، شیوه‌ی مواجهه با انتقاد، مقابله با بدخلقی، ایجاد اعتماد‌به‌نفس، یافتن انگیزه، پرورش احساس خودارزشمندی، بخشیدن و پذیرش خود و موارد بسیاری مانند این‌ها، کشمکش‌هایی هستند که بسیاری از ما درگیرشان هستیم. کتاب «چرا تا به حال کسی این ها را به من نگفته بود» راهکارهای عملی مناسب و روش‌های اثبات‌شده برای حل‌و‌فصل این مسائل به ما ارائه می‌کند. این کتاب مرجعی ارزشمند برای اشخاصی است که به سلامت روان اهمیت می‌دهند.
کتاب همه‌چیز به فنا رفته
مارک منسن در کتاب «همه‌چیز به فنا رفته» درباره‌ی امید می‌نویسد. او به مواردی می‌پردازد که در حال نابودی هستند و از اضطراب‌ها و نگرانی‌هایی صحبت می‌کند که در لایه لایه‌ی زندگی در عصر حاضر نفوذ کردهاند و ما هیچ راه گریزی از آن نداریم. مارک با رویکردی متفاوت در مورد موضوعاتی همچون درد، امید، شادی و موفقیت صحبت می‌کند و تعریف متفاوت‌تر و چالش‌برانگیزتری از آن‌ها ارائه می‌دهد. زبان طنز و شوخ‌طبعی مارک منسون در ارائه‌ی اطلاعات و شرح موضوعی، از دیگر ویژگی‌های آثار اوست.
منسن در کتاب «همه‌چیز به فنا رفته» به بیان نظرات و افکار خودش بسنده نمی‌کند و به تفکرات افراد بزرگ و صاحب‌اندیشه همچون نیچه، کانت، افلاطون و… هم توجه دارد. او در تلاش است به‌جای پاسخ دادن به سوال‌هایی که مدت‌هاست در ذهن انسان معاصر وجود دارد و برای آن پاسخی نیافته است، پرسش‌های بهتری مطرح کند تا دست‌آخر، خودمان پاسخ مناسب را بیابیم.
کلام آخر
از آن جایی که می‌توان ذهن را به هر نحوی تربیت کرد، کافی است بعد از خواندن کتاب‌های مناسب و شناسایی نکات آن‌ها، تمرین‌هایی برای خود در نظر بگیرید و افکار خود را سامان دهید. بعد از این جلسه تراپی جذاب، سعی کنید ذهن خود را به سمتی ببرید که کتاب‌ها به شما نشان می‌دهند. در ابتدای راه ممکن است کمی مقاومت از ذهن خود ببینید، اما بدانید با ممارست می‌توان این نکات را ملکه‌ی ذهن خود ساخت.