چطور باورهای محدودکننده بر آینده تاثیرگذار است؟

باورهای محدودکننده شامل جملات و دیدگاه‌های منفی درمورد خود است. ممکن است این افکار ریشه در ترس و نگرانی‌های افراد داشته باشد و موجب از دست دادن انگیزه شود. دیدگاه‌‌های منفی اغلب از سنین پایین آغاز می‌شود و با گذشت زمان در ذهن جا می‌افتد.

این باورها به‌عنوان بخشی از رشد طبیعی فرد از دوران کودکی تا بزرگسالی در نظر گرفته می‌شود اما احتمال دارد در سنین بزرگسالی هم شکل بگیرد. در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به شرح باورهای‌ محدودکننده پرداخته‌ایم.

باورهای محدودکننده چیست؟

باور محدودکننده درواقع یک فکر یا حالت ذهنی است که تصور می‌شود حقیقت محض است. این امر فرد را از انجام بعضی کارها بازمی‌دارد. این باورها همیشه در مورد خود شخص نیست، بلکه گاهی ممکن است در مورد جهان، اعتقادات و نحوه تعامل با مردم باشد. محدود شدن ذهن و باورها زندگی را کاملا دستخوش تغییر می‌‌کند؛ اما نه جهت بهتر شدن، بلکه اثر منفی بر زندگی و اهداف شما می‌گذارد.

باورهای محدود با استدلال‌هایی که در ذهن ایجاد می‌‌کند، مانع حرکت و دنبال کردن اهداف و رویاها می‌شود. همچنین این دیدگاه نسبت به خود، از تغییر مثبت و پیشرفت جلوگیری می‌کند. داشتن باور‌های محدود‌کننده در وهله اول برای ذهن حد و مرز می‌گذارد و اغراد را مجبور به باقی ماندن در منطقه امن ذهنی می‌کند.

افکار محدودکننده گاهی یک مکانیزم دفاعی است

در برخی مواقع باورهای محدودکننده به‌عنوان مکانیسم دفاعی برای محافظت از خود ایجاد می‌شود. به‌گونه‌ای که ناخودآگاه ذهنی خاطرات تلخ و شکست‌های قبلی را به‌یاد می‌آورد و تلاش دارد از شکست و ضررهای احتمالی بعدی جلوگیری کند. چنین باورهایی در موارد شدیدتر منجر به ایجاد احساسات و عادات منفی مانند فریب‌ دادن دیگران، اضطراب و اهمال‌کاری خواهد شد.

باورهای محدودکننده در چه زمینه‌هایی وجود دارد؟

افکار محدودکننده در همه زمینه‌های زندگی حضور دارد. در زمینه تحصیل، روابط، شغل، رشته دانشگاهی و… . برای آشنایی بیشتر در ادامه مثال‌هایی بیان شده است:

• سن من برای ادامه تحصیل خیلی زیاد است و دیگر توان و فرصت یادگیری ندارم
• نمی‌توانم با کسی رابطه دوستی و عاطفی باکیفیت داشته باشم
• چون قبلا طلاق گرفته‌ام، کسی تمایل به ازدواج با من ندارد

عوامل ایجاد افکار محدودکننده

عوامل به‌وجود آمدن چنین باور‌هایی چیست؟ این افکار از کجا سرچشمه می‌گیرد؟ برای غلبه بر این افکار و عقاید باید ابتدا دلایل به‌وجود آمدن آن‌ها را مد نظر قرار داد:

• اعتقادات خانوادگی

والدین و اعضای خانواده از کودکی ارزش‌ها و اعتقادات خود را به فرزندان می‌آموزند. جهان‌بینی یک فرد از سنین پایین طبق باور‌های خانواده‌اش شکل می‌گیرد و گسترش پیدا می‌کند. ممکن است این باورها آگاهانه و با اهداف خاصی انتقال داده شود و یا ناخودآگاه باشد.

• تجربه

هر تجربه‌ای که در زندگی وجود داشته است، یک احساس و اثر ماندگار بر ذهن افراد بر جای می‌گذارد. این نتایج و تجربه‌های قبل، باورهای ذهنی فعلی را شکل می‌دهد و مشخص می‌کند لازم است چه کارهایی برای آینده انجام شود.

• دوران تحصیل

یکی دیگر از عوامل موثر در شکل‌گیری باورها مدرسه است. مدرسه و آموزگاران تاثیر زیادی بر دانش‌آموزان در سنین پایین می‌گذارند. انسان‌ها تمایل دارند آموزش‌های کسی که او را الگو قرار می‌دهند و احترام زیادی برای او قائل‌ هستند را در وجود خود نهادینه کنند.

راه تشخیص افکار و باورهای محدودکننده

ابتدا لازم است عادت‌های روزمره خود را بررسی کنید. از خود بپرسید چه دیدگاهی نسبت به خودتان دارید؟ البته راه‌های رایج برای شناسایی عقاید محدودکننده در ادامه آمده است:

بررسی رفتارهای خود

موقعیتی را تصور کنید که کسی به احساسات شما آسیب زده است و شما باید با شهامت با او حرف بزنید. در این مواقع چه واکنشی نشان می‌دهید؟

نوشتن افکار

همه افکار و باورهای جزئی و کلی خود را بنویسید. توصیه این است که آن‌ها را در دسته‌های مختلف طبقه‌بندی و مرور کنید.

چیزهایی که شما را به‌ چالش می‌کشد فهرست کنید

با فهرست کردن چیزهای دشوار و چالش‌برانگیز، باورهای محدودکننده به‌خوبی شناسایی می‌شود.

برخی مواقع آگاهیم که مشکلاتی وجود دارد و باید بر آن غلبه کنیم، اما آن‌ها را تشخیص نمی‌دهیم و نمی‌دانیم چه مشکلی در کار است. علاوه‌بر روش‌های ذکرشده، مشورت با کارشناس یا متخصص در شناسایی چنین باورهایی نقش موثری در تشخیص و مواجهه با آن دارد.

چطور بر باورهای محدودکننده غلبه کنیم؟

همانطور که گفته شد شناسایی افکار محدودکننده کاری دشوار است، زیرا به‌قدری برای فرد عادی و در میان عادت‌های روزمره گم می‌شود که برای او غیرعادی به‌شمار نمی‌رود. در ادامه چند مورد از راه‌های غلبه بر باور محدودکننده را بیان کرده‌ایم:

• از منطقه امن ذهنی خارج شوید
• خلاق باشید
• به چیزهای جدید فکر کنید
• در برابر باورهای جدید انعطاف‌پذیر باشید
• خود را ارتقا دهید
• موانع خارجی در محیط اطرافتان را حذف کنید

کلام آخر

در این مطلب درباره باورهای محدودکنند و نحوه‌ی تشخیص مناسب آن برای غلبه صحبت کردیم. حال که با این مفاهیم آشنا شده‌اید، توصیه این است که برای تشخیص و مواجهه‌ی هرچه سریع‌تر با عقاید و افکار محدود‌کننده به روانشناس مراجعه کنید تا در  سریع‌ترین زمان به نتیجه برسید.