وقتی از خیانت صحبت میکنیم، منظور فقط برقراری ارتباط با نفر سوم یا رابطه جنسی خارج از چارچوب نیست؛ بلکه شکستن اعتماد میان دو نفر است که بنیاد رابطه را تهدید میکند.
خیانت نه فقط یک خطای رفتاری بلکه یک زخم عمیق روانی است که میتواند پایههای امنیت، صمیمیت و تعهد را در زندگی مشترک به لرزه درآورد.
اگرچه خیانت میان زوجها یکی از شناختهشدهترین انواع خیانت است اما تنها شکل آن نیست. با اینحال از آنجا که خیانت در زندگی مشترک، مستقیما به هویت فردی و امنیت روانی افراد گره خورده، اهمیت بیشتر و پیامدهای عمیقتری دارد.
در این نوشتار با نگاهی علمی و روانشناختی به تعریف خیانت در روابط عاطفی میپردازیم که ابتدا بدانیم خیانت چیست و سپس انواع آن را بررسی کنیم. همچنین نقش مشاوره خیانت را تحلیل خواهیم کرد؛ این متن یک راهنمای کامل است برای شناخت تعریف خیانت، درک بهتر خیانت، دلایل خیانت، پشیمانی بعد از خیانت، شناخت پیامدهای آن و یافتن مسیرهای بازسازی و یا تصمیمگیری آگاهانه.
خیانت در اغلب فرهنگهای فارسی، مفهومی مشابه دارد و همواره با بیوفایی و ناراستی همراه بوده است؛ در فرهنگ فارسی عمید، خیانت به معنی انجام عملی برخلاف اعتماد دیگران آمده و فرهنگ معین، معنی خیانت را شامل غدر، نقض عهد و نادرستی میداند. در لغتنامه دهخدا نیز خیانت، با مفاهیمی چون نقض پیمان، بیدیانتی و بیوفایی تعریف شده است.
از دید روانشناسی تعریف خیانت مفهومی چند بعدی دارد اما اساس آن تفاوت چندانی با معنای لغویاش ندارد. خیانت در علم روانشناسی، شکستن تعهد شریک عاطفی و عدم پایبندی به توافقات نانوشته و یا رسمی میان دو نفر است که موجب آسیب روانی، بیاعتمادی و احساس فریبخوردگی میشود.
به بیان دیگر هر رفتاری که باعث تضعیف حس اعتماد در رابطهی عاطفی شود را میتوان خیانت نامید؛ از رابطهی پنهانی با فردی دیگر گرفته تا دروغگویی یا حتی بیتوجهی مزمن و آگاهانه به شریک زندگی.
در گذشته خیانت را صرفا برقراری رابطه جنسی با فردی خارج از رابطه زناشویی میدانستند، اما امروز تعریف خیانت گستردهتر شده و تنها به رابطه جسمی محدود نمیشود.
در واقع خیانت سه بخش اصلی دارد: رابطه پنهانی، که بنای اولیه خیانت با آن شکل می گیرد؛ رابطه عاطفی که به رابطه مفهوم میدهد و رابطه جنسی که آن را خاص و ماندگار می کند.
با این حال برخی از خیانتها ممکن است در یکی از این مراحل بمانند؛ گاهی فرد بدون آن که بداند خیانت چیست، وارد این بحران میشود. آشنایی با انواع خیانت کمک میکند تا بطور ناخواسته دچار یکی از انواع خیانت نشویم. برخی از انواع خیانت عبارتند از:
در این نوع خیانت، فرد وارد رابطه جسمی با شخصی خارج از چارچوب رابطه عاطفی یا ازدواج میشود.
این خیانت، ممکن است در حالی اتفاق بیفتد که فرد هنوز از نظر عاطفی به همسر خود وابسته است و البته گاهی رابطه جنسی به جسم محدود نمیماند و فرد به مرور از نظر احساسی هم درگیر میشود که به آن خیانت عاطفی جنسی هم میگویند.
این نوع خیانت، آسیب روانی عمیقی به طرف مقابل وارد میکند هرچند اثر آن برای زنان و مردان متفاوت است
به این صورت که خیانت زن به شوهر، برای مردان غیر قابل بخشش محسوب میشود، اما زنها وقتی متوجه شوند در این خیانت عواطف همسرشان درگیر نشده و همسرشان دچار پشیمانی بعد از خیانت شده، خیانت مرد را به عنوان یک غفلت و فریب به شمار میآورند.
این خیانت، گاهی با یک دوستی و پیام ساده شروع میشود اما به مرور فرد احساسات ، افکار و رویاهای درونی خود را با شخصی غیر از شریک زندگیاش درمیان میگذارد.
این نوع خیانت گرچه همیشه به خیانت فیزیکی و جنسی منجر نمیشود، اما بهشدت بر رابطه عاطفی با همسر و شریک زندگی تاثیر مخرب گذاشته و گاه به فروپاشی زندگی عاطفی منجر میشود.
بهطور معمول زنها به این نوع خیانت حساسیت بیشتری دارند. شاید به این دلیل که بسیاری ازخیانتهای عاطفی به ارتباط جنسی میانجامد.
رایجترین نوع خیانت در سالهای اخیر، خیانت مجازی است؛ در این نوع خیانت، فرد روابط عاطفی و حتی جنسی خود را با شخصی غیر از شریک زندگی خود در فضای مجازی دنبال میکند.
این خیانت معمولا در پلتفرمهای آنلاین چت، سایتهای دوستیابی و رسانههای اجتماعی شکل میگیرد و ممکن است از صمیمیت ساده به ردوبدل کردن عکس، ارتباط تصویری، سکس چت و یا حتی قرار حضوری برسد.
ناشناس و شخصی بودن تلفن همراه، این نوع خیانت را آسانتر کرده و به یکی از مشکلات رایج بین زوجین تبدیل شده است.
در این نوع خیانت، فرد به قصد تلافی و انتقام از همسر یا شریک زندگی خود، وارد رابطه موازی میشود و چون برخلاف میل باطنیاش دست به خیانت زده، تحت فشار روانی زیادی قرار میگیرد. خیانت انتقامی معمولا ریشه در خشمهای درماننشده و فروخورده دارد. نوع خیانت زن به شوهر، اغلب انتقامی است.
وقتی فرد در ذهنش با فردی غیر از شریک زندگیش رابطه صمیمی دارد و احساساتش را با او در میان میگذارد در حال خیانت ذهنی است. این نوع خیانت، زمینهساز بیتوجهی و سردی در رابطه و یا حتی تمایل واقعی به روابط بیرونی میشود.
خیانت احساسی، معمولا با گفتوگوهای ساده و بیخطر آغاز میشود، اما به نیازهای عاطفی فرد در این مکالمات پاسخ داده میشود. این نوع خیانت بیشتر از آن که فکر کنید رایج است و بسیاری از مردان وارد این نوع رابطه میشوند در حالی که فکر میکنند خیانتی صورت نگرفته است چون نمیدانند خیانت چیست. در جلسات مشاوره درباره خیانت، به وفور این نوع از خیانت دیده میشود.
وقتی یکی از زوجین به دلایل مختلف به سفر رفته و از همسر و یا شریک زندگی خود دور میشود احتمال شکلگیری رابطه موازی در شهر جدید محل زندگی او وجود دارد.
پنهان کردن این نوع خیانت، به دلیل دوری مسافت، سادهتر بوده و گاه اصلا فاش نمیشود.
در این حالت فرد با شخصی ناشناس و بدون دلبستگی برای یک شب، رابطه جنسی برقرار میکند و اغلب هدف از این رابطه هیجان و رفع نیاز جنسی است و نه دلبستگی.
با این حال پیامدهای آن مانند احساس گناه، افسردگی و یا حتی ابتلا به بیماریهای مقاربتی میتواند فرد را وارد بحران کند. روند درمان خیانت و افسردگی در این نوع افراد زمانبر است و ممکن است نیاز به تجویز دارو داشته باشد.
در برخی موارد خیانت، نتیجه مستقیم اختلالات شدید روانی یا شخصیتی است؛ برای مثال: «خیانت باز» که در آن زن و مرد با توافق و اطلاع هم، دست به خیانت میزنند و یا «خیانت معاملهمحور» که افراد درگیر آن، برای تامین نیاز مالی خود با افراد مسن و ثروتمند ارتباط برقرار کرده و مشکلات مالی خود را رفع میکنند.
خیانت معمولا در روابطی اتفاق میافتد که در آن پایههای تعهد، رضایت و صمیمیت ضعیف شدهاند؛ عوامل مختلفی مانند ویژگیهای فردی، روانی، شرایط محیطی و اجتماعی و کیفیت رابطه بین زوجین، میتواند زمینهساز خیانت شود.
در ادامه برخی از دلایل خیانت را مرور میکنیم:
1- وجود مشکل در روابط زناشویی
تحقیقات نشان میدهد بیتوجهی به نیازهای عاطفی و جنسی همسر، آزار کلامی، فیزیکی و نبود گفتوگوی سالم از دلایل رایج خیانت بعد از ازدواج هستند وقتی زوجها نیازهای یکدیگر را نشناسند احتمال ورود نفر سوم افزایش مییابد.
2-مشکلات روانی و شخصیتی
برخی افراد دچار اختلالات شخصیتی مثل خودشیفتگی، عدم کنترل هیجان یا ضعف در همدلی و برخی اختلالات دیگر روانی، مستعد خیانت هستند. این افراد دچار ضعف شخصیت هستند و گاه ناآگاهانه خیانت کرده و اغلب پشیمانی بعد از خیانت را تجربه میکنند.
3- برآورده نشدن نیازهای جنسی
نیازهای جنسی از نیازهای طبیعی بشر است که اگر در ازدواج نادیده گرفته شود ممکن است یکی از زوجین به جای درمان آن با مشاوره خیانت و زوجدرمانی، به رابطهای خارج از چارچوب روی بیاورد.
4-مسائل مربوط به دوران کودکی
تجربه آزارهای جسمی و جنسی، بیتوجهی یا بیثباتی خانواده در کودکی، میتواند الگوی رابطه فرد را در آینده مخدوش کند. افرادی با این پیشینه، درکی از تعهد ندارند و بیشتر در معرض خیانت هستند.
5- رسانههای اجتماعی
فضای مجازی، برقرای رابطه پنهانی را تسهیل کرده است. بسیاری از خیانتها از همین تعاملات بیضرر در فضای مجازی آغاز میشود که گاه به قرار ملاقات حضوری و روابط جنسی میانجامد. مقایسه زندگی واقعی با تصاویر اغراق شده شبکههای اجتماعی، نارضایتی عاطفی و احتمال بروز خیانت را تشدید میکند.
6-اعتیاد
سوءمصرف مواد اعم از الکل، مواد مخدر و قمار از عواملی هستند که منجر به بیثباتی در رابطه و کاهش کنترل رفتار میشوند. در این شرایط، هم فرد معتاد (اغلب به دلیل عدم هوشیاری در حالت خماری) و هم شریک زندگی او به دلایل مختلف به خیانت روی میآورند. اعتیاد یکی از دلایل خیانت بعد از ازدواج است.
7- فروکش کردن هیجان ازدواج
فروکش کردن هیجان اولیهی ازدواج، طبیعی است اما درک نکردن این موضوع، میتواند منجر به سردی عاطفی و خیانت شود. افرادی که عشق را با هیجان موقتی زودگذر اشتباه میگیرند، به دنبال تازگی و تنوع خارج از رابطه میروند.
8- هوش هیجانی
به اعتقاد کارشناسان روانشناسی افرادی با هوش هیجانی پایین، در درک و تنظیم احساسات خود و همسرشان ضعیف هستند و در مواجهه با بحرانها و اختلافات مقطعی به جای ترمیم رابطه، مسیر خیانت را پیش میگیرند.
9-عدم تلاش برای ترمیم روابط عاطفی
قهرهای طولانی و نادیده گرفتن نیازهای عاطفی میتواند به فاصله گرفتن زوجین منجر شود زمانی که برای بهبود رابطه، تلاش موثری نشود ممکن است یکی از زوجین، رابطه جایگزین را انتخاب کند.
10- ازدواجهای اجباری
ازدواجهایی که به اجبار خانواده و بدون علاقه شکل میگیرند مستعد آسیب هستند. در این روابط، عدم پیوند عاطفی واقعی، احتمال خیانت را افزایش میدهد. در حالی که خانوادههای سنتی معتقدند علاقه بعد از ازدواج و به مرور شکل میگیرد.
11-رنجش و انتقام
گاهی زن و مرد برای تلافی دلخوریها، بیمهریها و فشارهای روحی و روانی خیانت میکنند. ممکن است باورکردنی نباشد اما جلسههای مشاوره خیانت نشان میدهد بسیاری از خیانتها، به همین دلیل رخ داده است. این نوع خیانت که ریشه در خشم سرکوبشده دارد، در زنان بیشتر رایج است.
12- تنوع طلبی و هیجان
برخی افراد به منظور تجربهی هیجان، پنهانکاری و یا تنوعطلبی وارد رابطه خارج از ازدواج میشوند با این تصور اشتباه، که این ارتباط پنهانی و موقتی است و آسیبی به زندگی مشترک وارد نمیکند.
13-سرخوردگی و نیاز به تایید
بسیاری از میانسالان برای اطمینان از اینکه هنوز برای دیگران جذاب هستند وارد رابطههای خارج از چارچوب میشوند.
این نوع خیانت ممکن است در اثر نادیده گرفتن از سوی همسر و یا حتی سرخوردگیها و تجربههای ناکام قبل از ازدواج رخ دهد و یکی از دلایل خیانت در میانسالان تبدیل شود.
بعد از افشای خیانت، ممکن است فرد خیلی سریع پشیمان شود، اما چقدر میتوان پشیمانی بعد از خیانت را باور کرد؟ پاسخ این پرسش بسیار دشوار است.
شاید آن فرد هیچوقت تصور نکرده که ممکن است با چنین موقعیتی روبرو شود، حالا چطور باور کند که این اتفاق دوباره تکرار نخواهد شد؟
اما این کابوس باید تمام شود، چون بلاتکلیفی روح و روان انسان را آزرده میکند. از این دو راهی باید یکی را انتخاب کرد:
1- بخشش؛ با این نگاه که انسان گاهی ممکن است خطا کند.
2- عدم بخشش و تصمیمگیری برای جدایی.
پشیمانی بعد از خیانت نشانههایی دارد و افراد در این شرایط رفتارهایی را از خود بروز میدهند؛ از جمله اینکه:
1-صادقانه به اشتباه خود اعتراف میکند.
2- بدون توجیه، عذرخواهی میکند.
3- تمام روابط خود را با طرف مقابل قطع کرده و او را از زندگی خود خارج میکند.
4-سعی میکند نیازهای همسر و شریک زندگی خود را برآورده کند و اعتماد را بازسازی نماید.
5-روابط و تماسهای خود را شفاف در معرض دید همسر خود قرار میدهد.
6- ممکن است پیشنهاد کمک گرفتن از مشاور را بدهد تا رابطه را بهتر بازسازی کند.
این مهمترین پرسش بعد از افشای یک خیانت است: آیا اگر خیانت افشا نمیشد باز هم پشیمان میشد؟
روانشناسی خیانت مرد به زن نشان میدهد پاسخ این پرسش نسبی است و بستگی به نوع خیانت، شخصیت فرد و دلیل خیانت دارد.
برخی از مردان این حق را برای خود قائلند که توسط افراد زیادی دوست داشته شوند؛ این نوع افراد معمولا پشیمان نمیشوند و تغییر هم نخواهند کرد.
اما در مقابل مردهای دیگری هستند که حتی پیش از افشای خیانت، دچار عذاب وجدان و فشار روانی میشوند. و پس از افشای خیانت، تغییرات ملموس در نگرش و رفتار و روابط خود با همسر نشان میدهند. پشیمانی بعد از خیانت در این افراد نمود بیرونی دارد.
بسیاری افراد خیانت جنسی را بدترین نوع خیانت میدانند و این نوع خیانت را نماد بیوفایی میدانند اما واقعیت پیچیدهتر از این است.
گرچه خیانت جنسی میتواند ضربه سنگینی به رابطه وارد کند، اما گاه تجربهای گذرا و از روی تنوعطلبی است و موجب پشیمانی بعد از خیانت میشود؛ در حالی که خیانت عاطفی معمولا آگاهانه، تدریجی و با وابستگیهای عمیقتری شکل میگیرد.
در خیانت عاطفی، فرد از همان ابتدا از روند شکلگیری رابطه، آگاه است. میداند خیانت چیست و با وجود تردیدهای گاهبهگاه در نهایت پیوند عاطفی با نفر سوم رابطه، شکل میگیرد و موجب فاصله گرفتن از شریک زندگیاش میشود. این نوع دلبستگی، انرژی عاطفی فرد را از رابطه اصلی خارج کرده و موجب سردی، بیتوجهی و بحران در زندگی مشترک میشود.
برخی یافتههای روانشناسی نشان میدهد که زنان در هنگام انتخاب همسر، بیشتر به پیوند عاطفی توجه دارند، در حالی که مردان به جنبههای فیزیکی و جنسی اهمیت میدهند از همین رو اغلب، خیانت عاطفی برای زنان و خیانت جنسی برای مردان ضربههای عمیقتری به همراه دارد.
هیچکسی برای مواجهه با خیانت آماده نیست؛ این تجربه درون انسان را به هم میریزد در چنین شرایطی امکان بروز رفتارهای هیجانی و تصمیمهای عجولانه زیاد است.
اگر در چنین شرایطی قرار گرفتید برای حفظ سلامت روان و گرفتن تصمیم درست، بهتر است این مراحل را طی کنید:
خیانت زخمی عمیق بر رابطه است؛ انتخاب، چه بخشش باشد چه جدایی، تفاوتی ندارد؛ آثار منفی خیانت باید درمان شود. بهترین راه درمان خیانت، مراجعه به روانشناس و دریافت مشاوره خیانت تخصصی در رابطه با خیانت و دریافت مشاوره خیانت مرد به زن و یا خیانت زن به شوهر است.
البته اگر نیاز به مشاور داشتید، پیش از مراجعه به مشاور، میتوانید از برخی تمرینها و راهکارهای خانگی برای بازگرداندن آرامش نسبی خود بهره بگیرید این تمرینها کمک میکنند در مسیر درمان روحیه خود را حفظ کنید و تصمیم درستی بگیرید:
اگر با خیانت مواجه شدید مراجعه به روانشناس و مشاور، بهترین راه برای مدیریت احساسات و تصمیمگیری عاقلانه است در جلسه مشاوره خیانت ، با کمک یک فرد متخصص مرحله به مرحله تا رسیدن به آرامش و انتخاب آگاهانه پیش میروید:
مشاوره خیانت به دو شکل حضوری و غیرحضوری انجام میشود.
مشاوره خیانت حضوری: روش رایج و سنتی درمان مشکلات روانشناختی و همچنین خیانت است.
مشاوره خیانت غیرحضوری: از روشهای تقریبا جدید مشاوره است که در دوران کرونا به شدت رایج شد و همچنان پرطرفدار است. مشاوره خیانت غیرحضوری، به دو شیوه مشاوره تلفنی خیانت و مشاوره آنلاین تقسیم میشود:
این نوع مشاوره، ساده و سریع و در دسترس است؛ بدون نیاز به اینترنت و یا جابجایی امکان گفتوگو با مشاور متخصص وجود دارد.
مشاوره خیانت تلفنی بهخصوص برای افرادی که فرصت یا امکان مشاوره خیانت حضوری ندارند بسیار مناسب است.
در دنیای امروز انواع مشاوره آنلاین بسیار پرطرفدار است. در مشاوره روانشناسی آنلاین از طریق چت یا تماس تصویری در هر پلتفرمی میتوان با مشاور گفتوگو کرد. مشاوره خیانت آنلاین میتواند شامل مشاوره خیانت مرد به زن و یا خیانت زن به شوهر باشد و با حضور آنلاین همسر یا شریک زندگی برگزار شود.
درمان خیانت، فرآیند پیچیده و طولانی دارد که برای هر فرد متفاوت طی میشود در این شرایط معمولا افراد، احساساتی مانند شوک و انکار، خشم و نفرت، غم و اندوه، بخشش و یا حتی فکر انتقام را تجربه میکنند و باید بین ترمیم رابطه و یا قطع آن، یک مورد را انتخاب کنند.
از آنجایی که خیانت تاثیر عمیق و آسیبزایی بر همه اعضای خانواده دارد مشاوره درباره خیانت ، نقش حیاتی در درمان این آسیب دارد مشاوره خیانت مرد به زن و یا خیانت زن به شوهر به افراد کمک میکند تا:
در صورتی که با خیانت شوهرتان روبهرو شدید در مرحله اول احساسات خود را کنترل کنید اگر قادر به کنترل خشم و اندوه خود نیستید به روانشناس خیانت مراجعه کنید و مشاوره خیانت بگیرید.
مشاوره خیانت مرد به زن، یک فرآیند تخصصی است که به شما کمک میکند با نگاهی واقعبینانهتر شرایط را ارزیابی کرده و تصمیم درستی بگیرید؛ بهخصوص اگر شریک شما به پشیمانی بعد از خیانت دچار شده است. مشاوره خیانت با نگاه تخصصی که به روانشناسی خیانت مرد به زن دارد؛ در همهی مراحل، از پذیرش واقعیت گرفته تا مرحله درمان زخمهای عاطفی، حمایتتان میکند.
اگر به هر دلیلی احساس کردید در معرض خیانت قرار دارید، بهتر است بدون پیشداوری و تصمیمگیری عجولانه از مشاور متخصص کمک بگیرید. چه به صورت مشاوره خیانت تلفنی و یا به صورت آنلاین، مشاوره خیانت زن به مرد به شما کمک میکند روان خود را در اولویت قرار داده و با آرامش، احساساتتان را بررسی و مدیریت کنید.
مراجعه برای خیانت زن به مرد، به شما کمک میکند تصمیم منطقی بگیرید.
در مواجهه با خیانت، هر دو نفر نیاز به مشاوره تخصصی دارند.
رواندرمانگر ممکن است جلسات را به شکل فردی آغاز کند و به صورت تخصصی به مشاوره خیانت مرد به زن و یا خیانت زن به شوهر بپردازد و سپس جلسات زوجدرمانی را پیشنهاد دهد؛ در این جلسات معمولا:
جلسات زوجدرمانی برای افرادی که میخواهند زندگی مشترک خود را ادامه دهند مفید است.
بهترین مشاور در زمینه خیانت، معمولا روانشناسانی هستند که روی این زمینه به صورت تخصصی فعالیت کردهاند و تجربه برخورد با زوجهای درگیر با خیانت را دارند و گاه به عنوان روانشناس خیانت از آنها یاد میشود.
همچنین برخی افراد در فرآیند درمان خیانت، به جلسات گروهدرمانی دعوت میشوند؛ مزیت این جلسات، حس تنها نبودن در بحران است که فرد متوجه میشود تنها نیست و با آشنایی با افراد دیگری که دچار بحران خیانت شدهاند، بار روانی کمتری را احساس میکند و از تجربیات و راهکارهای دیگران بهره میبرد.
جمعبندی
خیانت از سختترین بحرانهای عاطفی زندگی مشترک است که گاهی فرد خیانتدیده را در حالتی شبیه سوگ قرار میدهد؛ عبور از این مسیر، بدون همراهی و حمایت حرفهای کاری بسیار دشوار است.
اگر شما قربانی خیانت شدهاید و یا در آستانه انجام آن هستید، کمک گرفتن از مشاوره خیانت تخصصی میتواند، به شما در تصمیمگیری درست کمک کند.
رواندرمانگران با استفاده از روشهایی نظیر
رمان شناختی رفتاری با تاکید بر تغییر الگوهای رفتاری (CBT)، درمان متمرکز بر هیجان (EFT) با تمرکز بر احساسات و چگونگی تاثیر بر رفتار فرد، تکنیک زوجدرمانی گاتمن با تاکید بر ایجاد دوستی قوی و بازسازی اعتماد،
درمان راهحل محور برای یافتن راهحل هایی برای مشکلات خاص و روایت درمانی برای بازگشت به ریشههای رابطه به شما کمک میکنند تا با حداقل آسیب، از این بحران عبور کرده و تصمیم آگاهانهای برای آینده زندگیتان بگیرید.