برای بسیاری از ما پیش آمده که از حضور در سخنرانی یا امتحان، احساس اضطراب و نگرانی کنیم و کمی واکنش فیزیکی و جسمی مثل تپش قلب، عرق کردن دستان یا سایر علائم را تجربه کرده باشیم.
این اضطراب کوتاه‌مدت مشکلی ایجاد نمی‌کند و بر توانایی و عملکردهای ما تاثیر چشم‌گیری ندارد، اما زمانی که اضطراب، واکنش‌های شدید فیزیکی و روانی به همراه داشته باشد، همه چیز متفاوت می‌شود.
ترس غیرمنطقی و شدید از اشیا یا موقعیت‌هایی که خطر کمی دارند، اما اضطراب و اجتناب شدیدی را در فرد برمی‌انگیزند، فوبیا(Phobia) یا هراس نام دارد.
اختلالات هراس به دو نوع ساده و پیچیده تقسیم‌بندی می‌شوند. آگورافوبیا (Agoraphobia) ترس از فضاهای باز و از نوع فوبیای پیچیده است.
در این مقاله از سایت همراهتم با آگورافوبیا، علائم آن، روش‌های درمانی پیشنهادی و راه‌های کاهش اثرات آگورافوبیا، روی زندگی فردی و اجتماعی آشنا می‌شوید.
علائم آگورافوبیا
فرد مبتلا به آگورافوبیا از حضور در موقعیت‌ها و مکان‌های خاص اجتناب می‌کند و چنان ترس از ورود به دنیای بیرون، وجود او را فرا می‌گیرد که انگار در دام افتاده و نمی‌تواند از کسی کمک بگیرد.
این حس به قدری قوی است که در مواردی فرد مبتلا دچار حمله‌های ناگهانی یا حمله‌های پانیک (Panic attacks)می‌شود. حمله‌های پانیک به این شکل هستند که فرد ترس شدیدی را همراه علائمی مانند تپش قلب، عرق کردن، احساس تنگی نفس، فشردگی در قفسه سینه و عدم تعادل به همراه گیجی تجربه می‌کند.
افراد مبتلا به آگورافوبیا با ترس از موقعیت‌های زیر مواجه هستند:
- ترس از فضاهای باز و بزرگ مانند پارکینگ طبقاتی و پل‌های عریض
- ترس از حمل ونقل عمومی مانند اتوبوس، قطار، کشتی یا هواپیما
- ترس از شلوغی‌ها و جمعیت‌های زیاد مثل بازار و…
- ترس از ایستادن در صف‌های طویل و چندتایی
- ترس از فضاهای بسته مثل فروشگاه‌ها، سالن‌های همایش و سینماها (این ترس با تنگناهراسی (Claustrophobia) تفاوت دارد)
علت‌های ابتلا به آگورافوبیا
فوبیاها یا هراس‌ها عموما از تجربه‌های بسیار آسیب‌زا و ناراحت‌کننده نشات می‌گیرند.
فردی را در نظر بگیرید که با دیدن حادثه غرق شدن، ترس از آب پیدا می‌کند. این نوع از فوبیاها که در اثر حضور در موقعیت خاص یا وجود چیز خاصی ایجاد می‌شود و معمولا با افزایش سن، از شدت آن کاسته می‌شود، فوبیای ساده نام دارد. مانند ترس از حیوانات، ترس از خون و یا ترس از محیط‌هایی مانند دندانپزشکی.
در طرف مقابل فوبیای پیچیده، با ترسی ریشه‌ای در مورد موقعیتی خاص رو‌به‌رو هستیم که در بزرگسالی ایجاد می‌شوند و تاثیرات مختل کننده‌ای روی زندگی اجتماعی فرد مبتلا به اختلالات هراس پیچیده دارند.
علت اصلی ابتلا به فوبیای پیچیده‌‌ای همچون آگورافوبیا و نرخ دو تا سه برابری ابتلای زنان نسبت به مردان، همچنان ناشناخته است. با تمام این اوصاف ریسک ابتلا به آگورافوبیا، در افرادی با خصوصیات زیر افزایش می‌یابد:
- ابتلای فرد به یکی از اختلالات هراس و عدم درمان
- ابتلای یکی از اعضای خانواده به آگورافوبیا
- تجربه حوادث و رویدادهای استرس‌زا مانند تجربه تجاوز جنسی، مرگ یکی از والدین یا هر دو و حضور در مناطق جنگی
- داشتن خلقوخوی مضطرب یا عصبی
- تولید بیش از اندازه آدرنالین در بدن
عوارض آگورافوبیا
آگورافوبیا بسیاری از فعالیت‌های زندگی فرد مبتلا را محدود می‌کند و گاهی کار به جایی می‌رسد که فرد قادر به ترک خانه خود نیست و اگر تحت درمان قرار نگیرد، تا سال‌ها خانه‌نشین و در نهایت برای ادامه زندگی به کمک دیگران وابسته می‌شود. بیماری‌های زیر از عوارض ابتلا به آن هستند:
- افسردگی
- مصرف مواد مخدر و الکل
- ابتلا به سایر اختلالات از جمله اختلالات اضطرابی و شخصیتی
بنابراین نادیده نگرفتن و درمان به موقع این بیماری، در بهبود و تخفیف علائم بسیار اثرگذار است.
راه‌های کاهش اثرات آگورافوبیا در زندگی اجتماعی
خبر نه چندان خوشایند اینکه غلبه بر فوبیاهای پیچیده، سال‌ها طول می‌کشد. گیر افتادن در دام ترس سخت است و این فکر که ماندن در خانه و حبس کردن خود در محیط امن، تنها راه نجات و جلوگیری از حمله‌های پانیک است، نه تنها اوضاع را بهتر نمی‌کند بلکه ما را از رسیدن به خوشبختی، موفقیت و آزادی فرسنگ‌ها دور می‌کند.
بنابراین قدم اول را شما بردارید. خودتان به خودتان کمک کنید، بر آگورافوبیای خود غلبه و راهکارهای زیر را در زندگی‌تان پیاده کنید:
حملات هراس خود را بپذیرید
یافته‌های دانشمندان نشان می‌دهند، ترس زیاد از حمله‌های پانیک خود، منجر به طولانی شدن مدت حملات هراس می‌شود. بنابراین تحمل کردن و پذیرش حملات را در اول راهکارهای تمرینی خود قرار دهید.
هر اندازه که شما آرام‌تر و با آگاهی بیشتر برخورد کنید، هراس کمتری ذهن شما را محاصره می‌کند.
با همتایان خود رفت‌و‌آمد داشته باشید
با افرادی که آگورافوبیا دارند، تماس داشته باشید. یادگیری نحوه برخورد آنها با بیماریشان کلید بزرگی برای کمک به بهبودی شما است. شما تنها نیستید و می‌توانید با به اشتراک گذاشتن تجربیات خود با دیگران، نه تنها به خود کمک کنید بلکه در بهبودی دیگران نیز موثر واقع شوید.
با خودتان کتاب، مجله یا هدفون همراه داشته باشید
کتاب خوب و موسیقی خوب دنیاهای زیبایی هستند که با ورود به آنها، از ترس‌تان در مقابل دنیای بیرون کاسته می‌شود. با ورود شما به دنیای جدیدتان، تمرکز شما معطوف به دنیای جدید شده و دیگر گمان نمی‌کنید که مردم به شما خیره شده‌اند یا در حوالی شما قرار است فاجعه‌ای رخ دهد!
اقدامات کوچک اما متفاوت را فراموش نکنید
اقدامات کوچک شجاعانه روزانه، می‌تواند با گذشت زمان، تفاوت بزرگی ایجاد کند. دوش گرفتن به ظاهر ساده می‌تواند احساس متفاوتی در شما پدید آورد
5 دقیقه ورزش در روز باعث می‌شود شادتر و کم‌استرس‌تر شوید.
چند دقیقه‌ای را به خندیدن اختصاص دهید. دیدن فیلم یا برنامه طنز شروع خوبی است.
درمان دارویی آگورافوبیا
در درمان دارویی آگورافوبیا از داروهای مهارکننده انتخابی باز جذب سروتونین (SSRIs) یا مهارکننده‌های باز جذب سروتونین-نوراپی نفرین برای درمان استفاده می‌شود، که البته این داروها افسردگی و اختلالات اضطرابی را نیز درمان می‌کنند.
داروهای رایج افسردگی در تعادل سروتونین و حال خوب مغز موثرند و حداقل 6 ماه تا یک سال تجویز می‌شوند. زمانی‌که ترس فرد مبتلا از مکان‌هایی که از حضور در آنها وحشت دارد، کاهش یابد، پزشک شروع به کاهش میزان داروها می‌کند.
داروهای ضد اضطراب که به نام بنزودیازپین‌ها به تسکین موقت علائم اضطراب کمک می‌کنند، برای کوتاه مدت تجویز می‌شوند، چرا که می‌توانند اعتیادآور باشند!