مشاوره کودک و نوجوان چیست؟

کودکان و نوجوانان هم مانند بزرگسالان به مشاوره و روان‌درمانگر نیاز دارند. مشاوره به آنها کمک می‌کند تا یاد بگیرند علت ناراحتی خود را شناسایی کنند، بیاموزند که چگونه کمک بخواهند، احساسات‌شان را بروز دهند یا درصورت نیاز آن را کنترل کنند. رشد فردی یکی از مبانی مشاوره کودک و نوجوان است. هر کودک یا نوجوان منحصر به فرد است. بنابراین مشاوره به آنها می‌آموزد که مهارت‌ها و استعدادهای خود را تقویت کنند. آنها یاد می‌گیرند که چگونه برای حل تعارضات و مشکلات‌‌شان از توانایی ‌های خود استفاده کنند. به علاوه مشاهده‌ی برخی از رفتارهای آنها به ما هشدار می‌دهد که به کمک نیاز دارند.

مشاوران کودک چه کسانی هستند؟

آنها متخصصینی هستند که توانایی تشخیص بیماری‌های روحی را دارند. این افراد دوره و آموزش‌های لازم را دیده‌اند که شرایط روحی مراجعین را تحلیل کنند و اطلاعات مفیدی را در مورد شرایط اجتماعی، عاطفی و سلامت روانی کودک و نوجوان ارائه دهند. این مشاوران از علم و تخصص کافی برای تشخیص، شناسایی، تحلیل و درمان انواع اختلافات کودکان و نوجوانان برخوردارند.

دلایل مراجعه به مشاور کودک و نوجوان

یکی از مهم‌ترین مسائل در مراجعه به مشاوره این است که دیر اقدام نکنیم. بهتر است با دیدن اولین نشانه‌ها رفتار آنها را بررسی کنیم تا درصورت نیاز، جلسات مشاوره‌ی آنها را آغاز کنیم. والدین می‌توانند برای موارد و شرایط زیر از مشاوره‌ی کودک و  نوجوان کمک بگیرند:

• طلاق، مرگ اعضای خانواده یا یکی از نزدیکان او
• تروما یا شوک روانی
• سوءاستفاده‌ی جنسی و آزار عاطفی
• ترس‌های افراطی و غیرواقعی
• جابه‌جایی محل زندگی خانواده یا کودک
• سوءمصرف مواد یا اعتیاد در خانواده
• انواع اختلالات اعم از بیش‌فعالی – نقص توجه، افسردگی، اضطراب و وسواس فکری
• خودزنی و ابراز افکار خودکشی
• انواع اختلالات خورد‌و‌خوراک
• اختلال خواب و تجربه کابوس‌های مکرر
• افت تحصیلی
• پرخاشگری یا تمایل به تنهایی یا فرار از جمع و خانواده
• شنیدن صداهایی که واقعیت ندارد
• انجام کارهای روزمره با وسواس زیاد

چگونه فرزندان خود را پیش از مراجعه به مشاور آماده کنیم؟

ممکن است پیش از اینکه با فرزندتان به مشاوره مراجعه کنید، با مقاومت‌هایی از سمت آنها مواجه شوید. معمولا هم این مقاومت‌ها از سوی نوجوانان است. به همین خاطر لازم است که اقداماتی را برای آماده کردن آنها انجام دهید:

• زمان مناسبی را برای صحبت درباره‌ی این مسئله انتخاب کنید و ضمن شنیدن صحبت‌های آنها، این اطمینان را به آنان بدهید که مراجعه به درمانگر می‌تواند مشکلات‌شان را حل کند.
• به نگرانی‌ها، تجربیات و احساسات فرزندان خود توجه داشته باشید و آنها را درک کنید.
• این اطمینان را به آنها بدهید که بسیاری از کودکان و نوجوانان هم سن و سال آنها هم با مشکلات مشابهی درگیرند و برای حل آن به مشاور مراجعه می‌کنند.
• سعی کنید باور درستی درباره مشاور در ذهن او ایجاد نمایید.
• خیال آنها را بابت اینکه مشاور رازدار است و قرار نیست کسی از صحبت‌های بین آنها باخبر شود، راحت کنید.

مشاوره‌های تلفنی

برخی از مراکز درمانی مشاوره‌های تلفنی ارائه می‌دهند. اگر فرزند شما به هیچ عنوان تمایلی به حضور در جلسه‌ی درمانی را ندارد، می‌توانید از مشاوره‌ی تلفنی استفاده کنید. خوبی این نوع خدمت در این است که فرد می‌تواند راحتی بیشتری در بیان و ابراز افکار و احساسات خود داشته باشد. اما نبود ارتباط چشمی بین درمانگر و مراجع، می‌تواند تشخیص و درمان را کمی سخت کند. با این حال مشاوره‌ی تلفنی می‌تواند آغازگر این باشد که فرزند شما بتواند به درمانگر خود اعتماد و ارتباطی موثر برقرار کند.

آیا والدین هم در جلسات درمانی شرکت می‌کنند؟

این موضوع به نوع مشکل کودک یا نوجوان شما بستگی دارد. ممکن است که درمانگر تشخیص دهد که بهتر است اعضای خانواده هم در فرآیند درمان شرکت داشته باشند. به همین خاطر مشارکت شما در جلسات درمانی به نوع مساله‌ای که فرزندتان درگیر آن است، بستگی دارد. بسیاری از والدین در مورد روند درمانی و پیشرفت کودک یا نوجوان‌شان سؤالاتی دارند. به همین دلیل مراکز مشاوره معمولا چند دقیقه‌ی آخر هر جلسه را برای صحبت با والدین تنظیم می‌کنند.

اگر هم مشکلی در کار نباشد و تنها برای کشف استعدادها و پرورش مهارت‌های فرزندتان به مشاوره کودک و نوجوان مراجعه کردید، جلسات مشاوره‌ی خانوادگی می‌تواند بسیار مهم باشد.

استعدادیابی توسط روانشناس کودک

از آن جایی که پدر و مادر بیشترین زمان را با کودک سپری می‌کنند، آنها بهتر از هرکسی فرزند خود را می‌شناسند و از توانمندی‌های او مطلع هستند. به همین خاطر  حضور والدین در این جلسات به مشاور کمک می‌کند که متوجه شود، کودک در چه زمینه‌هایی تمایل بیشتری از خود نشان می‌دهد. این موضوع با نوع بازی‌هایی که فرزند میل بیشتری به انجام آنها دارد بهتر مشخص می‌شود. به این موضوع توجه داشته باشید که هرچه سن فرزند شما بیشتر باشد، استعدادیابی او راحت‌تر است، اما این را هم در نظر بگیرید که تشخیص زودتر استعداد او و برنامه‌ریزی اصولی می‌تواند پیشرفت بیشتری را به همراه داشته باشد.

مشاوران غیر از مصاحبه و گفت‌و‌گو با فرزند شما، از طریق انجام تست‌ها و آزمون‌های گوناگون می‌توانند به نتیجه‌ی درستی از علاقه‌مندی و استعدادهای او برسند. آزمون هوش و خلاقیت یکی از آزمون‌هایی‌ست که در این مراکز از فرزند شما گرفته می‌شود.

 چگونه بهترین نتیجه را از جلسات مشاوره برای فرزندان‌مان بگیریم؟

با رعایت این موارد شما می‌توانید نتیجه‌ی خوبی به‌دست بیاورید:

• متخصصی را انتخاب کنید که نه‌تنها شما، بلکه فرزندتان هم بتوانند با او ارتباط برقرار کنند.
• جلسات مشاوره باید با جدیت پیگیری شود و تا نتیجه‌گیری مطلوب ادامه پیدا کند. فراموش نکنید که تغییر، نیاز به زمان دارد.
• بدون حضور فرزندتان با روانشناسش ملاقات کنید و درباره‌ی روند جلسات صحبت کنید.
• برای فرزندان خود وقت بگذارید. با یکدیگر بازی کنید، آشپزی کنید، بخوانید و بخندید. انجام این کارها می‌تواند به صورت روزانه و حتی در مدت زمان بسیار اندک باشد.
• در تربیت فرزندان خود عشق و صبوری را فراموش نکنید. دقت داشته باشید که شما باید تذکرات خود را با عشق و محبت به آنها بدهید. این ابراز عشق می‌تواند در روحیه‌ی فرزند شما بسیار تأثیرگذار باشد.