مشکل در به خاطر سپردن، به یاد آوردن و تمرکز، پدیده‌ای است که با عناوین مه مغزی، هوشیاری ابری، ابری‌شدن هوشیاری یا مه‌آلودگی ذهنی شناخته می‌شود. علت اصلی مه مغزی تجربه‌ی استرس یا اندوه، التهاب، گذراندن دوره‌ی پیش از یائسگی و خستگی است، اما علل دیگری چون تغذیه نیز در بروز این عارضه دخیل است.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به اختلال مه مغزی پرداخته‌ایم.
مه مغزی چیست؟
مه مغزی این حس را به فرد می‌دهد که انگار فرایند تفکر، درک، فهم و به‌خاطرسپردن آن‌طور که باید و شاید عمل نمی‌کند. علمکردهای گوناگونی از مغز که ممکن است تحت تاثیر مه مغزی قرار بگیرند، شامل موارد زیر است:
- حافظه که اجازه می‌دهد اطلاعات ذخیره و بازخوانی شوند
- توانایی درک و استفاده از زبان
- پردازش اطلاعات که به تمرکز کمک می‌کند
- مهارت‌های بصری و فضایی در طراحی، شناخت اشکال و جهت‌یابی
- توانایی محاسبه کردن
- توانایی‌های عملکردی برای سازماندهی، شناسایی، حل مسئله و برنامه‌ریزی
اگر یک یا چند عملکرد با اختلال همراه شود، ممکن است فرد در درک و فهم دچار مشکل شود و نتواند به خوبی تمرکز کند. در کنار آن ممکن است هم چیزهایی را فراموش کند و هم دچار خستگی ذهنی شود.
علل بروز مه مغزی
-
بارداری
بسیاری از زنان باردار به سختی مطالب را به حافظه می‌سپارند. حمل نوزاد ممکن است بدن را به روش‌های مختلف تغییر دهد و مواد شیمیایی آزادشده برای محافظت و تغذیه‌ی کودک ممکن است مشکلات حافظه را برای مادر به همراه داشته باشد.
-
مالتیپل اسکلروزیس (MS)
این بیماری بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد و ممکن است نحوه‌ی «تعامل» مغز با بقیه بدن را تغییر دهد. حدود نیمی از افرادی که مبتلا به MS می‌شوند با حافظه، توجه، برنامه‌ریزی یا زبان مشکل دارند. تمرینات یادگیری و حافظه گاهی کمک‌کننده است و یک درمانگر می‌تواند راه‌های جدید را برای انجام وظایفی که با آن‌ها مشکل دارید به شما ارائه دهد.
-
دارو
بعضی از انواع داروهای بدون نسخه ممکن است باعث مه مغزی شوند. اگر دارو مصرف می‌کنید و متوجه شده‌اید که تفکرات شما آن‌طور که باید روشن نیست یا ناگهان چیزهایی را به یاد نمی‌آورید، با پزشک خود در ارتباط باشید و تمام داروهایی که مصرف می‌کنید را به او اطلاع دهید.
-
سرطان و درمان سرطان
شیمی‌درمانی یکی از روش‌های درمان سرطان است که در آن از داروهای قوی برای از بین بردن سلول‌های سرطانی استفاده می‌شود. گاهی اوقات این اتفاق منجر به «شیمی‌درمانی مغز» می‌شود. ممکن است در به‌خاطرسپردن جزئیات مانند نام یا تاریخ و در انجام کارهای خاصی به مشکل بربخورید و انجام کارهای شما زمان بیشتری نیاز داشته باشد. این علائم به سرعت از بین می‌رود، اما برخی از افراد تا مدت‌ها بعد از درمان نیز آن را حس می‌کنند. همچنین سرطان به خودی خود گاهی باعث «مه مغزی» می‌شود.
-
یائسگی
وقتی زنان به این مرحله از زندگی برسند، یادگیری و به‌خاطرسپاری مطالب برای آن‌ها دشوارتر می‌شود. این اتفاق یک سال بعد از آخرین قاعدگی آن‌ها رخ می‌دهد، معمولا در حدود سن 50 سالگی. همراه با مه مغزی، ممکن است فرد دچار گرگرفتگی، تعریق زیاد و ناگهانی، افزایش ضربان قلب، افزایش دمای بدن و سایر تغییرات شود. مکمل‌های هورمونی و سایر انواع داروها ممکن است به این امر کمک کند.
-
سندرم خستگی مزمن (CFS)
ممکن است بدن و ذهن شما برای مدت طولانی خسته باشد. ممکن است احساس سردرگمی، فراموشی و عدم تمرکز داشته باشید. هیچ درمان شناخته‌شده‌ای برای CFS وجود ندارد، اما دارو، ورزش و گفتاردرمانی ممکن است کمک‌کننده باشد.
-
افسردگی
شاید همه‌چیز را خوب به خاطر نیاورید و یا نتوانید به راحتی به مشکلات فکر کنید. به دشواری می‌توان دانست که آیا این امر با ازدست‌دادن انرژی و انگیزه‌ی ناشی از افسردگی ارتباط دارد یا افسردگی بر مغز شما تأثیر می‌گذارد و باعث ایجاد این مه می‌شود. درمان افسردگی، شامل دارودرمانی و گفتگودرمانی است و به شما در بازگشت به مسیر اصلی کمک می‌کند.
-
خواب
هر فرد به خواب احتیاج دارد تا به مغز کمک کند آن‌طور که باید کار کند، اما خواب بیش از حد ممکن است باعث ایجاد مه در مغز شود. برای داشتن خواب خوب، از استعمال کافئین و الکل بعد از ناهار و قبل از خواب اجتناب و رایانه و تلفن هوشمند را از اتاق خواب خود دور کنید. اگر فکر می‌کنید مه مغزی شما ناشی از اختلال خواب مانند آپنه، بی‌خوابی یا نارکولپسی است، علت این عارضه کمبود ماده‌ای به نام هیپوکراتین در سیستم عصبی مرکزی است که در تنظیم خواب و بیداری انسان نقش اساسی دارد و کمبود آن منجر به این بیماری می‌شود..
-
لوپوس
بیماری لوپوس مه از انواع بیمارهای خودایمنی است، در نتیجه حمله‌ی سیستم ایمنی بدن به بافت‌ها و اندام‌های خودی ایجاد می‌شود. این حملات باعث التهاب، تورم و آسیب در نقاط مختلف بدن مانند مفاصل، پوست، کلیه‌ها، خون، قلب و ریه می‌شود. هرچند درمان کاملی برای لوپوس وجود ندارد، اما درمان‌هایی جهت کنترل بیماری و کاهش شدت آن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حدود نیمی از افراد مبتلا به لوپوس، با اختلال حافظه، گیجی یا عدم تمرکز دست‌به‌گریبان هستند.
کلام آخر
درمان مه مغزی بستگی به علت آن دارد. گاهی رفع مه مغزی با رژیم‌های غذایی مناسب و تغییر داروها همراه است. درصورت آگاهی از بروز علائم این عارضه بهتر است در اسرع وقت با پزشک مشورت کنید.