اضطراب جدایی یک مرحله‌ی طبیعی در رشد نوزادان و کودکان نوپا است. اغلب کودکان خردسال دوره‌ای از اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند، اما بیشتر آنها در حدود 3 سالگی از این اضطراب رد می‌شوند و دیگر کمتر درگیر آن می‌شوند. در برخی از کودکان، اضطراب جدایی نشان‌دهنده‌ی وضعیت جدی‌تری است که به نام اختلال اضطراب جدایی در کودکان شناخته می‌شود و از سنین پیش‌دبستانی شروع می شود.
اگر اضطراب جدایی کودک شما شدید یا طولانی به نظر می‌رسد، به خصوص اگر با مدرسه یا سایر فعالیت‌های روزانه‌ی او تداخل داشته باشد یا شامل حملات اضطرابی مانند پانیک (Panic attack) شود، ممکن است او اختلال اضطراب جدایی داشته باشد. اغلب این اضطراب‌ها به خاطر ترس جدایی از والدین بروز می‌کند. اما افراد دیگری مانند خواهر و برادر، یک دوست صمیمی یا حتی پرستار او می‌توانند دلیل اصلی اضطراب جدایی او باشند. این اضطراب اگر به صورت حاد نباشد، در بیشتر کودکان رایج است، اما به همان میزان که اضطراب جدایی در کودکان رایج است، در میان بزرگسالان و یا نوجوانان چندان به چشم نمی‌آید.
علائم اختلال اضطراب جدایی در کودکان
اختلال اضطراب جدایی در کودکان زمانی تشخیص داده می‌شود که علائم بیش از حد باشند و باعث ناراحتی قابل توجهی در عملکرد روزانه‌ی کودک شود. این علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- پریشانی مکرر و بیش از حد در مورد احتمال دوری از خانه یا عزیزان
- نگرانی دائمی و مفرط در مورد از دست دادن والدین یا عزیزان دیگر در اثر بیماری یا فاجعه
- نگرانی دائمی از اینکه اتفاق بدی بیفتد، مانند گم شدن یا ربوده شدن که باعث جدایی از والدین یا سایر عزیزان شود
- بیرون نرفتن از خانه به دلیل ترس از جدایی
- ترس حاد از تنها ماندن در خانه
- بی‌میلی یا امتناع از خوابیدن در اتاق خود
- کابوس های تکراری در مورد جدایی
- شکایت مکرر از سردرد، معده درد یا علائم دیگر هنگام جدایی از والدین یا عزیزان دیگر
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اضطراب جدایی در کودکان ممکن است با اختلال هراس و حملات پانیک همراه شود. چنین کودکانی مدام دچار احساس نگرانی، اضطراب و ترس و وحشت شدید می‌شوند. این احساسات می‌تواند در عرض تنها چند دقیقه به اوج خود رسد. اختلال اضطراب جدایی در کودکان خود به خود از بین نمی‌رود و اگر درمان نشود، ممکن است منجر به اختلال هراس و سایر اختلالات اضطرابی در بزرگسالی شود. اگر در مورد اضطراب جدایی فرزندتان نگرانی دارید، حتما با یک مشاور کودک صحبت کنید.
علت‌های اضطراب جدایی در کودکان
گاهی اوقات اختلال اضطراب جدایی درکودکان با جدایی از یک عزیز شروع می‌شود، اما باید بدانیم ژنتیک نیز ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد. اضطراب جدایی اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود و امری طبیعی در بین کودکان 12 تا 18 ماهه است. چنین اضطراب‌هایی حتی اگر از نگاه والدین هم عجیب به نظر برسند، اگر به صورت حاد بروز نکند، طولانی‌مدت نباشند و بعد از سن گفته شده همچنان ادامه‌دار نباشند، جای نگرانی نیست اما در غیر این‌صورت ممکن است که به اختلال اضطرابی جدایی منجر شود. بنابراین اگر علت اضطراب جدایی در کودک شما، جدایی از یک عزیز و سابقه‌ی خانوادگی نباشد، ممکن است تا سنین نوجوانی و گاهی تا بزرگسالی ادامه یابد. علت‌های شایع این اضطراب شامل موارد زیر است:
-
استرس یا از دست دادن فردی که منجر به جدایی می‌شود
بچه‌هایی که نوعی از جدایی را تجربه می‌کنند، بیشتر از دیگر کودکان اضطراب جدایی را تجربه می‌کنند. انواع جدایی مانند: بیماری یا مرگ یکی از عزیزان، از دست دادن حیوان خانگی محبوب، طلاق والدین، یا نقل مکان و رفتن به مدرسه‌ی جدید می‌تواند موجب بروز چنین اضطرابی شود.
-
داشتن روحیه‌ای حساس
کودکانی که روحیه‌ی حساسی داشته باشند، بیشتر از دیگران مستعد ابتلا به انواع اختلالات اضطرابی هستند
-
سابقه‌ی خانوادگی
داشتن خویشاوندان خونی که دارای مشکلات اضطرابی یا اختلالات اضطرابی هستند، نشان می‌دهد که این ویژگی ها می توانند ارثی باشند.
-
مسائل زیست محیطی
تجربه‌ی نوعی فاجعه که شامل جدایی از عزیزان باشد، می‌تواند در اضطراب جدایی کودکان نقش داشته باشد.
عوارض اضطراب جدایی در کودکان
اضطراب جدایی در کودکان باعث ناراحتی و مشکلات عمده‌ای در عملکرد کودکان در موقعیت‌های اجتماعی یا مدرسه خواهد شد. حتی ممکن است این اضطراب باعث ایجاد اختلالات دیگری شود که در ادامه شایع‌ترین آنها را می‌خوانید:
- سایر اختلالات اضطرابی، مانند: اختلال اضطراب فراگیر (Generalized Anxiety Disorder)، حملات پانیک، فوبیا (Phobia)، اختلال اضطراب اجتماعی یا آگورافوبیا (Agoraphobia)
- اختلال وسواس فکری عملی (Obsessive-Complsive Disorder)
- افسردگی
چطور می‌توانم از بروز اختلال اضطراب جدایی در فرزندم جلوگیری کنم؟
جلوگیری از اضطراب جدایی در کودکان بسیار با اهمیت است، اما هنوز متخصصان علت دقیق این موضوع را نمی‌دانند. با این حال توصیه می‌کنند درصورتی که با علائم آن در فرزند خود مواجه شدید خیلی سریع برای تشخیص و درمان آن اقدام کنید. درمان زودهنگام می‌تواند با بررسی علائم اولیه نیز شروع شود و بعد از مدت کوتاهی شما شاهد بهبود فرزندتان خواهید شد. اگر بتوانید این علائم را زوتر در کودک خود تشخیص دهید، با درمان به موقع می‌توان از کیفیت رشد او مطمئن شوید. حتی اگر علائم هم شدید باشد و نیاز به درمان‌های دارویی هم باشد، تشخیص به موقع کمک زیادی به روند رشد کودک شما خواهد کرد.