چگونه زود از کوره در نرویم؟
خشم و عصبانیت حسی است که تقریبا همه، جایی از زندگی‌شان تجربه می‌کنند. در واقع عصبانیت حسی ضروری‌ای‌ست، زیرا به‌صورت نوعی نیروی حفاظتی در برابر خطرات عمل می‌کند.
به هر حال اگر حس کردید مکررا نشانه‌های معین خشم در شما بروز می‌کند، احتمالا تندخو و عصبانی هستید. ممکن است از خدمت‌رسانی که سفارش‌تان را اشتباه ثبت کرده است کلافه شده‌اید یا از ماشین جلویی که مدام معطل می‌کند یا شاید از تیم ورزشی مورد علاقه‌تان که جایگاه برتر را از دست داده است. اینها شاید نشانه‌های دلیلی دیگر و شاید جدی‌تر باشد.
افراد کمی در دنیا از تندمزاجی استقبال می‌کنند. تندخویی علاوه بر آن که باعث می‌شود اطرافیان برای خشمگین نکردن شما دست به عصا حرکت کنند، برای سلامت جسم و روان شما نیز مضر است.
مطمئن نیستید که ویژگی شما نشان از تندخویی دارد؟ این مقاله در بلاگ همراهتم خصوصیات رایج مردمی که تندمزاجند را بررسی و راهکارهای انطباق‌پذیری سالمی را ارائه می‌کند.
نشانه‌های عصبانیت
راه‌های قابل درک متعدی برای ابراز خشم وجود دارد. مثلا فریاد کشیدن و فشردن اشیا اطراف و حتی گریستن از راه‌های سالم ابراز عصبانیت و دلخوری است. اما وقتی تندخویی در کار باشد، معمولا عصبانیت در وضعیت بدوی خود جلوه می‌کند. در این مواقع احتمالا شخص:
- به‌راحتی برافروخته می‌شود
- نفسش تنگ می‌شود
- دیدش تار می‌شود
- فشار خونش بالا می‌رود
- ضربان قلب شدیدا بالا می‌رود
معمولا وضعیت عصبانیت با هشدار کم یا اصولا بدون هشدار قبلی رخ می‌دهد و بیشتر به انفجار احساس شباهت دارد. گاهی این احساس سبب شرمندگی شخصی می‌شود که خشمگین شده است.
تندخویی چطور بر سلامت تاثیر می‌گذارد؟
اگر مستعد نشانه‌های غیرقابل پیش‌بینی و مهارناپذیر عصبانیتید، چنین کرداری ممکن است شما را در قبال مسائل متعدد اجتماعی و جسمی و حتی روان‌شناختی آسیب‌پذیر کند. این مسائل ممکن است به طرق زیر جلوه‌گر شود:
مشکلات اجتماعی و روابط فردی
وقتی تندخو و عصبانی مزاجید، همه‌چیز از تخلف شخصی در صف کافی‌شاپ یا دیرکرد در ارسال سفارش ممکن است اعصاب‌تان را خورد کند. هر چند این دلایل برای عصبانیت قابل درک است، ولی به همان میزان نیز می‌توان درک کرد که اطرافیان شما را از جمع جدا کنند و به دیگران درباره‌ی رابطه‌ی راحت با شما و آسیب‌دیدن از خشم شما هشدار دهند. اگر عصبانیت شما در جمع رخ دهد، ممکن است شما از حضور در جمع‌ها محروم شوید.
نشانه‌ی دیگری که مشکل عصبانیت شما را نشان می‌دهد آن است که اطرافیان سعی می‌کند در حضور شما محتاط رفتار کنند. اگر بعد چند بار از کوره در رفتن متوجه شدید که دوستان و زیردستان و همکاران‌تان با شما راحت صحبت نمی‌کنند و مراقب گفتارشان هستند و هنگام رفت‌وآمد با شما مراقب رفتاراشان هستند، احتمالا دلیلش ترس از عصبانی کردن شماست.
به دلیل ترس و نگرانی اطرافیان از تندخویی شما، احتمالا بخت تجربه‌ی مهر و محبت آنها را به خود به‌طور کامل و بی قید و شرط نخواهید داشت.
مشکلات سلامت جسمانی
نفس سنگین و پوست برافروخته و رگ‌های پرنبض صرفا معدودی از جلوه‌های عینی عصبانیت است. اما در عین حال که این اتفاقات جلوه‌ی بیرونی دارد، چهره‌ی بیرونی خشم ممکن است به طیف وسیعی از مشکلات سلامت جسمانی منجر شود.
بالا رفتن فشار خون
اگر مکررا عصبانی می‌شوید، احتمالا به حالتی برسید که فشار خون شما همواره بالا بماند. در واقع عصبانیت چنان بر افزایش فشار خون تاثیر دارد که ممکن است مانع کارکرد بدن در کاهش فشار خون، در حین خواب شود.
از آن گذشته اگر اغلب عصبانی باشید فقط فشار خون شما در خطر نخواهد بود. عصبانیت ممکن است دلیل افزایش فراوان تولید کاتکول‌آمین (Catecholamine) و کورتیکواستروئید (Corticosteroids) شود و آنها هم واکنش بدن به استرس را تحت تاثیر قرار می‌دهند، به همین دلیل احساس مکرر عصبانیت ممکن است باعث مشکل در ریتم ضربان قلب و عروق خونی شود. این اثرات مسئول پیوندهای معمول میان عصبانیت و بیماری سرخرگ کرونری (Coronary) هستند.
عصبانیت ممکن است سبب انتخاب‌های اشتباه در ارتباط با سلامت شود
عصبانیت بیش از حد همچنین بر سبک زندگی نیز تاثیر می‌گذارد. اگر عصبانیت ویژگی اصلی در سبک زندگی شماست، خصوصیت‌های منفی دیگری نیز به دنبال آن خواهد آمد.
در پژوهش‌ها مشخص شده است که شاید بر اساس عذاب وجدان ناشی از عصبانیت و پرخاشگری یا برای آرام کردن اعصاب بعد از خشم، افراد تندخو جلب سبک زندگی ناسالم مثل سیگار کشیدن، مصرف بیش از حد کافئین، خوردن غذاهای پرکالری یا مصرف بیش از حد مواد می‌شوند.
عصبانیت احتمالا عامل خطر پرخوری عصبی است
عصبانیت شاید خطر ابتلا به پرخوری عصبی یا بولیمیا (Bulimia) را نیز افزایش دهد. الگوهای رفتاری ناسالم، تصویر تحریف شده از اندام بدن و اعضای خانواده‌ی مبتلا به این مشکل از دلایل شناخته‌شده‌ی پرخوری عصبی‌اند. هر چند اگر فردی مکررا عصبانی شود احتمال ابتلا به این بیماری در او افزایش خواهد یافت.
احساس منفی برآمده از خشم ممکن است منجر به نیاز به پرخوری مستمر و بازگرداندن غذا پس از آن شود. این اتفاق در افرادی که در افراد تندخو بسیار بیشتر است.
تصادف‌های جاده‌ای با عصبانیت در ارتباط است
طبیعی است که از دست راننده‌ی خاطی عصبانی شویم یا از راننده‌ی کندی که یک ساعت به طول زمان سفرمان افزوده است کلافه باشیم. وقتی در مورد احساساتی که به دیگر رانندگان داریم، با احتیاط عمل نکنیم ممکن است عواقب بد و فاجعه‌باری در انتظارمان باشد.
در مطالعات مشخص شده است که اگر پیوسته در سفرهای جاده‌ای خشمگین می‌شوید، بدانید که خشم و تصادف رابطه‌ی بسیار نزدیکی با هم دارند.
ممکن است دلیل تصادف آن باشد که به دلیل تمرکز بالا بر اعصاب و احساسات در حین رانندگی از اتفاقات سریع غافل می‌شوید. در برخی از موارد هم ممکن است عصبانیت، دلیل از دست دادن کنترل فرمان خودرو و در پی آن موجب تصادف شود.
مشکلات روان‌شناختی عصبانیت چیست؟
معمولا وجهه‌ی افسردگی در ناراحتی و خستگی و بی‌علاقه‌گی به چیزهایی نمود پیدا کند که پیش‌تر دوست داشتیم. با این حال ممکن است افسردگی در فوران‌های خشم و احساس مستمر عصبانیت نیز بروز کند. خصوصیات خشم معمولا در افرادی یافت می‌شود که از مشکلات شدید افسردگی رنج می‌برند.
عصبانیت ممکن است به تنش منجر شود
اگر با تنش زندگی می‌کنید، ممکن است با عرق کردن‌ها و لزرش‌ها و نفس‌نفس زدن و دیگر نشانه‌های آزاردهنده‌ای که در شرایط خشم رخ می‌دهد آشنا باشید. به هر حال اگر علاوه بر تنش مدام اعصاب‌تان از اتفاقات کوچک و بزرگ خورد می‌شود، احتمال پیوند میان تنش و عصبانیت است.
مطالعات نشان داده است که احساس شدید و پیوسته‌ی خشم عوامل دخیل شناخته شده در نشانه‌های جسمانی تنش هستند.
چگونه با عصبانیت کنار بیاییم؟
احتمالا پس از درک خطرات محتمل عصبانیت بر سلامت جسمانی و موقعیت اجتماع و سلامت روانی، این معضل بسیار ناپسند به نظر برسد، اما این احساس برای بخشی از تندرستی شما لازم است.
وقتی پیمانی شکسته می‌شود یا فرصتی از دست می‌رود یا نوعی ناراحتی رخ می‌دهد، ابراز عصبانیت نیز مانند لذت و غم بسیار سالم است و باید افراد را به بیان این احساس ترغیب کرد.
با این حال اگر عصبانیت مکررا ابراز شود، احتمالا نشان از دلایل متعدد آسیب‌رسان دارد. در این صورت ضروری است که کنار آمدن با این احساس را فرا بگیریم. پس بیایید نگاهی به چند شیوه‌ی مدیریت عصبانیت داشته باشیم.
تمرین‌های مفید داشته باشیم
وقتی نشانه‌های قطعی شروع عصبانیت را دیدید، سعی کنید بر اعمال مثبت مانند کشیدن نفس عمیق برای آرامش تکیه کنید. همراه کردن تمرین نفس کشیدن با کلمات آرامش‌بخش می‌تواند به فرونشاندن خشم کمک بسیار بکند.
تکرار چنین تمرین‌هایی تا فرونشستن عصبانیت سبب جلوگیری از پرخاشگری و عواقب منفی‌ای که این امر در پی دارد شود.
به عزیزان‌تان متوصل شوید
همان‌طور که غم و اندوه یا شادی از ارتقاء شغلی را با عزیزان‌تان به اشتراک می‌گذارید، وقتی خشم‌تان برافروخته می‌شود هم نزد عزیزان‌تان بروید. این شیوه راهی سالم برای کنار آمدن با احساس عصبانیت است. دوستان و خانواده می‌توانند در نقش گروه حامی شما ظاهر شوند و تا وقتی وضع خراب‌تان بگذرد شما را آرام کنند.
وضع و حال‌تان را یادداشت کنید
یکی از راه‌هایی که برای کنار آمدن با خشم و شناسایی تعداد دفعات شرمساری از این احساس توصیه می‌شود، یادداشت‌برداری از سیر احساسات است. عوامل موثر در پیدایش عصبانیت و پرخاشگری و افکاری که در هنگام خشم به ذهن‌تان می‌رسد را یادداشت کنید تا درک بهتری از این احساس داشته باشید.
به تراپیست مراجعه کنید
اگر به نظرتان احساسات‌تان آن‌قدر قوی و خشن است که نمی‌توانید خود از پس‌شان بر بیایید، همیشه گرفتن راهنمایی حرفه‌ای راهی مناسب برای کنترل وقایع است.
متخصص مجاز سلامت روانی می‌تواند به شما در شناخت و کنترل افکار منفی‌ای که سبب پرخاشگری و عصبانیت می‌شود کمک کند. همچنین با کمک تراپیست می‌توانید راه‌های سالم مواجهه با عوامل عصبانیت را بشناسید.
عصبانیت در شرایط عادی حسی سالم و طبیعی است. با این حال وقتی این حس در زندگی شما خصیصه‌ای برجسته باشد و تا آن جا پیش برود که افراد در اطراف شما با احتیاط عمل کنند، این پدیده به مشکل تبدیل می‌شود.
با این که عصبانیت حسی نیرومند است، ولی می‌توان آن را مهار کرد. استفاده از فنون نفس‌گیری و حمایت گرفتن از عزیزان و مراجعه به تراپیست به شما در مدیریت خشم کمک خواهد کرد.
به یاد داشته باشید که هدف حذف حس خشم از زندگی نیست، بلکه هدف جلوگیری از تبدیل شدن آن به خصیصه‌ی شما و آسیب به تندرسی‌تان است. پشتکار در تمرین شیوه‌های مدیریت خشم به شما در مهار این حس کمک شایانی خواهد کرد.