مواجهه درمانی: تکنیک مقابله با ترس

مواجهه درمانی نوعی درمان شناختی‌ـ‌رفتاری شامل قرار دادن تدریجی فرد در معرض یک شی یا موقعیت ترسناک در یک محیط کنترل شده است. هدف مواجهه درمانی کمک به افراد برای غلبه بر اضطراب یا ترس در مواجهه مستقیم با آن و درک این است که موقعیت ترسناک آنقدر که در ابتدا تصور می‌شده است خطرناک نیست.

در طی این روش درمانگر از تکنیک‌های متفاوت برای کمک به فرد استفاده می‌کند تا به تدریج با ترس خود مقابله کند. در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به شرح این تکنیک روانشناسی پرداخته‌ایم.

مواجهه درمانی چیست؟

مواجهه درمانی شکلی از روان درمانی است که به افراد در مقابله با انواع فوبیا یا اختلالات اضطرابی کمک می‌کند.

تکنیک درمان مواجهه سازی در روانشناسی سبب کاهش احساس اضطراب، ناراحتی یا ترس که به دلیل اختلال یا آسیب قبلی ایجاد شده است می‌شود. در درمان به شیوه مواجهه سازی، فرد در یک فضای امن و تحت نظر تراپیست، در معرض موقعیت یا محرکی که باعث احساس اضطراب، ترس یا وحشت است قرار می‌گیرد.

افراد طی مواجهه درمانی در یک فضای امن در معرض موقعیت یا محرکی که احساس ترس یا وحشت برای آن‌ها ایجاد می‌کند قرار می‌گیرند. درمان‌گر وابسته به نوع ترس و یا اختلال موجود از انواع مختلف تکنیک‌های درمانی استفاده خواهد کرد. برای مثال، روانشناس یک سناریوی واقعی ایجاد می‌کند و یا از درمان گفتگومحور برای تشویق فرد به تصور موقعیت یا رویداد آسیب‌زا استفاده می‌کند.

چه کسی می‌تواند مواجهه درمانی ارائه دهد؟

درمان از طریق مواجهه توسط روانپزشک، روانشناس و یا درمان‌گر انجام می‌گیرد. همچنین افراد می‌توانند از متخصصانی که تخصص و تجربه در مواجهه تراپی دارند کمک بگیرند.

افراد برای انتخاب تراپیست مناسب جهت این درمان، باید عضویت او در نظام پزشکی یا انجمن‌های درمان رفتاری و شناختی را بررسی کنند. یافتن یک متخصص آزموده برای این شیوه‌ی درمانی از آن جهت مهم است که انجام نادرست این روش موجب افزایش آسیب، ترس یا اضطراب می‌شود.

روان درمانی با روش مواجهه برای چه مواردی کاربرد دارد؟

مواجهه درمانی به درمان انواع اختلالات براساس ترس یا فوبیا و اضطراب کمک می‌کند:

• فوبیا
• پانیک (هراس)
• اضطراب اجتماعی
• استرس بعد از حادثه
• وسواس اجباری
• اضطراب فراگیر
• انواع تروما

آیا این روش اثربخش است؟

مواجهه درمانی شیوه‌ای موثر برای اختلالات اضطرابی به حساب می‌آید. درصد زیادی از افراد بعد از گذراندن دوره مواجهه بهبود در اوضاع را تجربه می‌کنند.

در یک مقاله که در سال 2013  اثرات بلندمدت درمان در بیش از 1500 جانباز مبتلا به استرس بعد از سانحه را بررسی کرد، محققان بیان کردند که مواجهه درمانی طولانی در کاهش علائم مزمن PTSD و افسردگی موثر بوده است.

مراحل مواجهه تراپی

مواجهه درمانی با سرعت متفاوتی پیش می‌رود. درمانگر به مراجع راهنمایی می‌کند تا با ترس‌های خود به درستی روبرو شود. سلسله‌مراتبی که به‌عنوان نقشه‌ی راه برای درمان او عمل می‌کند.  همچنین کمک می‌کند تا با آسیب‌های روحی و اضطرابی که در هر مرحله از فرآیند ایجاد می‌شود کنار بیاید.

• مواجهه سازی مرحله به مرحله اتفاق می‌افتد

 قرارگیری در معرض منبع ترس به تدریج و به مرور زمان کاربردی است. برای مثال اگر از سوسک می‌ترسید، مراحل مواجهه می‌تواند شامل نگاه کردن به عکس یک سوسک، داشتن یک سوسک مصنوعی و نگه داشتن آن تا زمانی است که بتوانید در مواجهه با آن رفتار طبیعی داشته باشید.

• حساسیت زدایی سیستمی

درمانگر ممکن است از روش‌های سیستماتیک برای حساسیت‌زدایی استفاده کند تا به مراجع کمک کند در هر مرحله از این فرآیند آرام و راحت باشد. این روش‌ها شامل تمرین‌های آرام‌سازی ازجمله مراقبه، تنفس عمیق، تصویرسازی و آرام‌سازی عضلانی است.

• غرقه سازی

این روش به اصطلاح قرارگیری ناگهانی شما در بالاترین سطح طی فرآیند است. اگر ترس در توانایی مراجع برای انجام روزمره‌ی امور زندگی اختلال ایجاد کند، ممکن است درمان‌گر از غرقه سازی بهره بگیرد.  این رویکرد می‌تواند به فرد در غلبه بر ترس خود کمک کند. تجربه غرقه سازی ممکن است آسیب‌زا باشد.  درمان‌گر ممکن است این تکنیک را فقط زمانی به کار بگیرد که اضطراب به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.

تکنیک‌های مختلف مواجهه درمانی

• مواجهه سازی واقعی
• مواجهه سازی غیرواقعی
• مواجهه سازی بینابینی
• مواجهه سازی با واقعیت مجازی

مزایای مواجهه تراپی

درمان از طریق مواجهه به‌طور قابل توجهی علائم اضطراب را در فرد کاهش می‌دهد. توانایی یا تمایل فرد برای روبرویی با موقعیت‌های ناراحت‌کننده افزایش می‌یابد و درک این‌که فرد می‌تواند از عهده امور دشوار برآید تقویت می‌شود.

• وقتی به تدریج و پیوسته خود را در معرض منبع ترس قرار دهید، واکنش شما نسبت به آن به مرور زمان کاهش می‌یابد.
• مواجهه درمانی محیط امنی برای شما فراهم می‌کند تا یاد بگیرید وضعیتی که از آن می‌ترسید، برای شما تهدیدکننده نیست. این امر به تضعیف ارتباط شما بین موقعیت و نتیجه منفی که انتظار دارید کمک می‌کند.
• این درمان به شما کمک می‌کند منبع ترس را کشف و آن را به‌خوبی درک کنید. همچنین این‌که پاسخ غریزی خود را با افکار و باورهای واقع‌بینانه در مورد موقعیت ترسناک جایگزین کنید.
• با گذر زمان، مواجهه درمانی به شما کمک می‌کند تا متوجه شوید می‌توانید با موقعیتی که از آن ترس دارید مقابله کنید و اضطراب ناشی از آن را تحت کنترل بگیرید.

کلام آخر

اگر دچار فوبیا یا ترس آزاردهنده هستید یا شرایطی دارید که زندگی شما را با اختلال مواجه می‌کند، لازم است برای کمک به درمان آن به مواجهه درمانی فکر کنید. درحالی‌که رویارویی با ترس‌هایتان ممکن است دلهره‌آور باشد، درمانگر مناسب شما را در طول این فرآیند راهنمایی می‌کند و ابزارهای کاربردی در اختیارتان قرار می‌دهد تا به شما در مقابله با اضطرابی که تجربه می‌کنید کمک کند.