در پژوهش‌ها ثابت شده است که طبیعت اطراف بر افزایش یا کاهش تنش‌های ما و در نتیجه کل بدن ما تاثیر دارد. آن چه می‌بینیم و می‌شنویم و در هر لحظه با گوشت و پوست خود تجربه می‌کنیم بر حال لحظه‌ای ما و از آن گذشته بر کارکرد دستگاه عصبی و ایمنی و غدد ترشحی ما موثر است.
تجربه‌ی محیط ناخوشایند شما را پریشان یا غمگین یا درمانده می‌کند. این حالت فشار خون و ضربان قلب و تنش عضلانی را بالا می‌برد و سیستم ایمنی را تحت فشار می‌گذارد. محیط خوشایند اطراف دقیقا برعکس عمل می‌کند.
انسان بدون در نظر گرفتن فرهنگ و سنش همواره از طبیعت لذت می‌برد. در پژوهشی مشخص شد که بیش از دو سوم افراد برای فرار از تنش حضور در موقعیت طبیعت را ترجیح می‌دهند.
زمان آن رسیده است که طبیعت را وارد زندگی روزمره کنیم. در این مطلب از بلاگ همراهتم اثرات طبیعت بر سلامت را شرح می‌دهیم.
طبیعت درمانی چیست؟
طبیعت درمانی که اکوتراپی (ecotherapy) هم خوانده می‌شود بر اساس مفهوم استفاده از طبیعت برای کمک به شفای بیماری و خصوصا روان‌درمانی شکل گرفته است. از آن جایی که رسانه‌های اجتماعی و بازی‌های کامپیوتری جایگزین بازی‌های فیزیکی در طبیعت و دشت و کوه شده است، نیاز ما به لمس و تماشای محیط طبیعی به صورت نیاز سلامتی درآمده است.
طبیعت شفابخش است
حضور در طبیعت یا حتی تماشای منظره‌ی طبیعی، خشم و ترس و استرس را کاهش و احساسات خوشایند را افزایش می‌دهد. حضور در طبیعت به احساسات خوشایندتر می‌انجامد و علاوه بر آن بر سلامت جسمانی موثر است و فشار خون، ضربان قلب، تنش عضلانی و تولید هورمون‌های استرس‌زا را کاهش می‌دهد. به گفته‌ی دانشمندان سلامت عمومی، این کار خلق و خو را نیز بهبود می‌بخشد.
در پژوهش‌هایی که در محیط کار و بیمارستان و مدارس صورت گرفت مشخص شد که حتی یک گلدان ساده در اتاق هم بر کاهش سطح تنش و پریشانی تاثیر دارد.
طبیعت آرام‌بخش است
علاوه بر آن چه پیشتر گفته شد، طبیعت به انطباق‌پذیری بهتر با دردها کمک می‌کند. از آن جا که در برنامه‌ی ژنتیکی ما درخت و گیاهان دیگر و آب و دیگر عناصر طبیعت گیرا و جذاب است، مناظر طبیعی ما را جذب و ذهن‌مان را از توجه به درد و ناراحتی منحرف می‌کند.
این امر به خوبی در مطالعه‌ای نشان داده شد. در این مطالعه نیمی از بیمارانی که تحت جراحی کیسه‌ی صفرا قرار گرفته بودند را در محیطی با منظره‌ی درختان و نیمی دیگر را در اتاقی با منظره‌ی دیوار قرار دادند. پزشکی که این مطالعه را صورت داده بود، بیان کرد که بیمارانی که منظره‌ی درختان را داشتند درد را بسیار راحت‌تر تحمل می‌کردند و از نظر پرستاران عوارض جانبی کمتری را نشان دادند و زمان کمتری را در بیمارستان ماندند.
طبیعت ترمیم‌کننده است
یکی از جالب‌ترین حوزه‌های پژوهش اخیر بر اثر طبیعت در سلامت کلی متمرکز است. در مطالعه‌ای مشخص شد که 95 درصد کسانی که در پژوهش شرکت کرده بودند پس از حضور در طبیعت حال بهتری را تجربه کرده بودند و از وضعیتی غمگین یا استرس‌دار یا پریشان، به حالتی آرام‌تر و متعادل‌تر و شادتر رسیده بودند. در مطالعه‌ای دیگر مشخص شد که حضور در طبیعت یا تماشای منظره‌ای طبیعی در بهبود خلق و خو، نگرش مثبت، سلامت روان‌شناختی، هدفمندی و سرزندگی در ارتباط است.
علاوه بر آن گذراندن زمانی در طبیعت یا تماشای منظره‌ی طبیعی توانایی ما را در توجه بهتر به اطراف بیشتر می‌کند. از آن جایی که انسان ذاتا طبیعت را جذاب می‌یابد، به طور طبیعی تمرکز ما بر تجربیاتمان در طبیعت بالا می‌رود. این کار همچنین به استراحت دادن ذهنی که فعالیت بیش از حد دارد موثر است و برای شروع کارهای جدید طراوات تازه و مجدد به انسان می‌دهد.
پژوهشی که در حوزه‌ی جالب دیگری صورت گرفت نشان داد که کودکانی که بیش‌فعالی داشتند، پس از گذراندن زمانی در طبیعت محدوده‌ی تمرکزی بالاتری یافتند.
طبیعت پیوند می‌دهد
با توجه به چند مطالعه‌ی میدانی صورت گرفته، مشخص شده است که گذراندن زمان در طبیعت پیوند ما را با یکدیگر و جهان اطراف بیشتر و بهتر می‌کند. در مطالعه‌ای در دانشگاه الینویز (University of Illinois) مشخص شد که افرادی که در مجموعه‌ی اسکان عمومی در شیکاگو، به درخت و فضای سبز در اطراف مسکن‌شان دسترسی داشتند، در قیاس با کسانی که در آپارتمان‌های بدون فضای سبز بودند، آشنایان بیشتر و با همسایگان حس اتحاد قوی‌تر داشتند. آنها پیوندشان قوی‌تر بود و بیشتر به همدیگر کمک می‌کردند. علاوه بر این حس اجتماعی قوی‌تر، آنها خیابان‌های امن‌تر با میزان جرم و خشونت و پرخاش پایین‌تر و خشونت‌های خانگی کمتر داشتند. آنها همچنین با شرایط زندگی بهتر انطباق می‌گرفتند و استرس کمتری از زندگی در فقر می‌کشیدند.
همچنین مطالعه‌ای با استفاده از اف‌ام‌آر‌آی (FMRI) برای سنجش میزان فعالیت مغز صورت گرفت تا شاید بهتر بتواند تجربه‌ی این پیوند را توضیح دهد. وقتی شرکت‌کنندگان مناظر طبیعی را تماشا می‌کردند بخش‌هایی از مغز که با همدلی و عشق در ارتباط بود روشن می‌شد، ولی هنگامی که مناظر شهری را نگاه می‌گردند بخش‌های مرتبط با هراس، پریشانی و استرس در مغز فعال بود. چنین به نظر می‌رسد که طبیعت الهام‌بخش احساساتی است که ما را با یکدیگر و محیط اطرافمان پیوند می‌دهد.
نمونه‌هایی از طبیعت درمانی
چند نمونه از انواع طبیعت درمانی عبارتند از:
-
-
درمان مرتبط با مزرعه
-
کار کردن در زمینه‌ی محصولات کشاورزی و میان کشاورزان
-
-
درمان مرتبط با حیوانات
-
مثلا تربیت و بازی با اسب، سگ و غیره
-
-
درمان با ماجراجویی
-
فعالیت‌هایی مانند قایق‌رانی در آب‌های خروشان و سنگ‌نوردی
-
-
درمان در حیات وحش
-
ارتباط گرفتن با حیات وحش
-
-
جنگل‌درمانی
-
همان‌طور که از نامش برمی‌آید با راه رفتن و اقامت در جنگل، از آرامش و زیبایی آن برای درمان استفاده می‌شود.
گذراندن زمان طولانی در برابر صفحه‌های نمایشگر مرگ‌آور است
عجیب نیست که در مطالعات مشخص شده است که «محرومیت از طبیعت» یا فقدان زمان صرف شده در جهان طبیعی، که بیشتر بر اثر گذراندن زمان زیاد جلو تلویزیون و کامپیوتر و گوشی‌های همراه رخ می‌دهد، با افسردگی در ارتباط است. در مطالعات دیگر مشخص شد که گذراندن زمان زیاد جلو نمایشگرها حس همدلی و نوع‌دوستی را کاهش می‌دهد یا حتی از بین می‌برد.
چنین خطرهایی در زمینه‌های افسردگی و انزوا بیشتر نیز هست. در مطالعه‌ای که در سال 2011 صورت گرفت عنوان شد که هر چه زمان بیشتری را جلو صفحه‌های نمایشگر بگذرانیم خطر مرگ افزایش می‌یابد. البته باید یادآور شد که این نتیجه‌گیری بدون در نظر گرفتن فعالیت‌های جسمانی بوده است.
برای آوردن طبیعت به محیط خانه می‌توان از پخش صدای طبیعت در منزل، دکور کردن خانه با گلدان‌ها و گیاهان گوناگون و استفاده از تصاویر مناظر طبیعی در خانه کمک گرفت.