از سوادهای ضروری در تعریف یونسکو، سواد ارتباطی‌ست. توانایی برقراری ارتباط خوب با دیگران و دانستن شیوه‌های برخورد اجتماعی به عنوان سواد ارتباطی شناخته می‌شود. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها در دنیای امروز، چگونگی ارتباط انسان‌هاست. همه‌ی ما برای برقراری ارتباط مؤثر با دیگران، نیازمند سواد ارتباطی هستیم. برخی سواد ارتباطی را با سواد بصری، سواد رسانه‌ای و یا موارد مشابه اشتباه می‌گیرند.
از طریق ارتباط مؤثر، فرد با دنیای اطراف خود ارتباط برقرار می‌کند. اگر می‌خواهید مهارت‌های ارتباطی و سواد خود را بهبود ببخشید، می‌توانید این کار را با تمرین‌های ساده و بدون دردسر انجام دهید تا به شما در تعامل با دنیای اطراف‌تان کمک کند.
برای کسب راهنمایی‌های تخصصی و بهبود مهارت‌های ارتباطی‌تان، مشاوره روانشناسی آنلاین می‌تواند ابزارهای مفیدی را در اختیارتان قرار دهد. این نوع مشاوره می‌تواند به شما کمک کند تا با تکنیک‌های مؤثر، احساسات و افکار خود را بهتر بیان کنید و روابط بهتری با دیگران ایجاد کنید.
چگونه سواد ارتباطی خود را تقویت کنیم؟
مطالعه
هر‌چقدر می‌توانید مطالعه کنید. خواندن به گسترش دایره‌ی لغات شما کمک می‌کند، قدرت ساختار جملات شما را افزایش می‌دهد و کلیه‌ی مهارت‌های ارتباطی شما را بهبود می بخشد. با مطالعه‌ی زیاد ترس شما برای صحبت کردن در میان جمع می‌ریزد. حتی مطاله‌ی زیاد علاوه بر مهارت گفتگو و مکالمه، توانایی شما در نوشتن را هم تقویت می‌کند.
تمرین گوش دادن فعال
گوش دادن فعال را تمرین کنید. وقتی فعالانه گوش می‌دهید، به آنچه گوینده به شما می‌گوید توجه زیادی می‌کنید و سعی می‌کنید اطلاعات منتقل شده را جذب کنید. بسیاری از مردم اهمیت گوش دادن در فرآیند ارتباط موثر را نادیده می‌گیرند. اگر نتوانید با دقت گوش دهید، نمی‌توانید در تبادل معنی‌دار اطلاعات شرکت کنید. برای گوش دادن فعالانه، با گوینده ارتباط چشمی برقرار کنید.
حدیث نفس
یکی از شرط‌های سواد ارتباطی توانایی و قدرت صحبت کردن است. برای این کار تمرین کنید. پیش از یک جلسه‌ی کاری یا یک قرار مهم چند دور، مطالبی که قصد صحبت درباره‌ی آنها را دارید با خودتان مرور کنید. از آینه استفاده کنید. هنگام صحبت کردن تمام اجزای صورت‌تان را نگاه کنید. روی مدل حرف زدن خود تمرکز کنید. همیشه قبل از حرف زدن، آنچه که باید بگویید را مرور کنید.
مطمئن شوید که قرار است چه بگویید و حتی چه چیز را نگویید. همه‌ی مهارت‌های ارتباطی به برقراری ارتباط ختم نمی‌شود. کسانی که سواد ارتباطی خوبی دارند می‌دانند که گاهی اوقات نباید هیچ ارتباطی برقرار کنند. قبل از پاسخ دادن به کسی یا شروع یک مکالمه، مکث کنید و در نظر بگیرید که قرار است چه بگویید و چگونه آن را بیان کنید. وقتی آنچه را که قرار است بگویید در ذهن خود تکرار می‌کنید، زمان دارید تا مناسب بودن پاسخ خود را در نظر بگیرید و بر اساس آن برنامه‌ریزی کنید.
نکته‌برداری
اطلاعات مربوط به ارتباطات خود را در یک دفترچه ثبت کنید. در پایان هر روز چند خط کوتاه از روزی که گذرانده‌اید و کسانی که با آنها دیدار داشته‌اید بنویسید. حتما نقطه‌ضعف‌ها و نقاط قوت خود را هم یادداشت کنید تا برای مکاله‌ی بعدی‌تان بهتر عمل کنید. اگر مقاله‌ای در روزنامه یا سایتی می‌خوانید، خلاصه‌ای بسیار کوتاه از آنچه در آن نوشته شده است را بنویسید. اگر در یک مکالمه‌ی هیجان‌انگیز شرکت کرده‌اید، نکات مثبتی که یاد گرفته‌اید را بنویسید. هنگامی که در مورد این بخش‌ها از مهارت‌های سواد ارتباطی فکر می‌کنید، روی توانمندی‌های دیگرتان هم تمرکز کنید و تلاش‌های خود را مؤثرتر کنید.
تشکیل گروه
در مورد کتاب‌ها یا مقاله‌هایی که می‌خوانید با دیگران صحبت کنید. به یک باشگاه کتاب‌خوانی بپیوندید یا با یکی از دوستان یا اعضای خانواده درباره‌ی آخرین فیلمی که دیده‌اید صحبت کنید. بحث در مورد یک اثر مکتوب راهی بسیار موثر برای بهبود سواد و مهارت‌های ارتباطی شماست.
امتحان کردن
وقتی مدام یک الگوی ارتباطی را امتحان می‌کنید و نتیجه نمی‌گیرید، دست بردارید. راه‌های مختلف را امتحان کنید. اگر سخنرانی‌های انگیزشی را دیده باشید، یک سیر هیجان و اعتماد به نفس را مشاهده می‌کنید که می‌تواند مخاطب را تا پایان، با خود همراه کند. روی اعتماد به نفس خود کار کنید. هیجانات خود را کنترل کنید. بهره‌گیری از زبان بدن در مذاکرات را جدی بگیرید.
همه‌جانبه
تنها روی یک جنبه از سواد ارتباطی تکیه نکنید. تلاش کنید با آگاهی از شرایط، بهترین برخورد و موثرترین تعامل را داشته باشید. روی زیر و بم صدای خود کار کنید. خیلی مهم است که هر واژه را با چه لحن و صدایی ادا می‌کنید.
یادداشت‌برداری
یادداشت‌برداری کنید. به خاطر سپردن آنچه می‌خواهید بگویید شاید سخت باشد، به همین خاطر ممکن است منجر به تکرار یا از این شاخه به آن شاخه پریدن در کلام‌تان شود. کارت‌های یادداشت می‌توانند حافظه‌ی شما را تقویت کرده و به شما کمک کنند تا در طول صحبت کردن در مسیر صحبت‌های خود بمانید.
تمرین تلفظ
شیوه‌ی بیان کلمات متنی که انتخاب کرده‌اید را تمرین کنید. این کار را با لحنی آهسته و روبه‌روی آینه انجام دهید و مطمئن شوید که هر هجای کلمه را به درستی تلفظ می‌کنید. با صحبت کردن در آینه، خودآگاهی بیشتری خواهید داشت و متوجه خواهید شد که کدام کلمه را درست و کدان‌یک را نادرست بیان می‌کنید.
کنترل سرعت
روی سرعتی که صحبت می‌کنید کار کنید. وقتی غیررسمی صحبت می‌کنید یا در مواقعی که عصبی می‌شوید، تمایل دارید سریع‌تر صحبت کنید. این کار ممکن است کلمات را نامفهوم کند و درک آن را کمی سخت‌تر کند. برای جلوگیری از اینکه کسی از شما بخواهد آنچه را که گفتید تکرار کنید، صحبت کردن را با سرعت آهسته و ثابت تمرین کنید. این کار را با خواندن متن، جلوی آینه انجام دهید، یا از دوستی کمک بگیرید که به شما بگوید چه زمانی سریع صحبت می‌کنید تا سرعت‌تان را اصلاح کنید.
درست است که چگونگی بیان کلمات و آنچه که می‌گویید مهم است، اما صحبت کردن تنها یک جنبه از سواد ارتباطی‌ست که باید آن را بیاموزید و به کار ببندید. ارتباط کلامی و غیرکلامی موثر ، ابراز وجود، ، مذاکره، امتناع، غلبه بر خجالت، گوش دادن و ده‌ها جنبه‌ی دیگر ارتباط، همگی اساس یک ارتباط موثر هستند.
سواد ارتباطی مجموعه‌ای از علوم و مهارت‌های اجتماعی‌ست که می‌تواند کیفیت ارتباطات فرد را بهبود ببخشد. همه‌ی ما در طول زندگی اطلاعات زیادی درباره‌ی حوزه‌های مختلف به دست می‌آوریم اما ما تنها زمانی به سواد در آن زمینه می‌رسیم که آن اطلاعات را به کار ببندیم و کیفیت زندگی خود را بهتر کنیم. بنابراین کسی سواد ارتباطی دارد که از مهارت‌های گوناگون در آن زمینه اطلاع داشته باشد و آنها را به خوبی اجرا کند. به علاوه این سواد مانند بسیاری از سوادهای دیگر که توسط یونسکو تعریف شده‌اند، بی انتها هستند و برای آن پایانی وجود ندارد.