سلامت روان کودک به اندازه سلامت جسمی او مهم است. طبیعتا والدین نسبت به بیماری‌های فیزیکی کودکان حساس هستند و با مشاهده کوچکترین علائم به فکر درمان فرزند خود می‌افتند، همچنین با ایجاد محیطی سالم و بهداشتی و در نظر گرفتن برنامه غذایی مناسب به دنبال ارتقای سلامت جسمی کودکان هستند. اما آیا این حساسیت در مورد سلامت روان فرزندان هم وجود دارد؟
در ادامه این مطلب از بلاگ همراهتم به اهمیت و چگونگی ایجاد سلامت روان کودک در محیط منزل خواهیم پرداخت.
مفهوم و اهمیت سلامت روان کودک
سلامت روان کودکان به معنای وجود شرایط متعادل روانی برای امکان رشد عاطفی، یادگیری مهارت‌های اجتماعی و نحوه مقابله با مشکلات است. کودکانی که سلامت روان بالایی دارند، زندگی باکیفیت‌تری را تجربه می‌کنند و عملکرد خوبی در محیط خانه، مدرسه و جامعه از خود نشان می‌دهند.
اختلالات روان کودک فقط شامل مواردی نظیر بیش‌فعالی، اوتیسم، اختلالات یادگیری و … نمی‌شود، بلکه بیماری‌های روانی متعددی چون اضطراب، افسردگی، تروما، فوبیا، اختلالات گفتاری و … اختلالات روان شایع بین کودکان است و سلامت روان آن‌ها را تحت تاثیر مستقیم قرار می‌دهد. لازم است نسبت به این نوع از اختلالات روان شناخت و حساسیت بیشتری داشته باشید و در صورت مشاهده هر نشانه، حتما به یک روانشناس کودک مراجعه کنید.
روش‌های کاربردی برای ارتقای سلامت روان کودکان
ممکن است کودکان زمان‌های زیادی را در منزل بگذرانند و امکان تفریح و بازی در محیط آزاد همیشه برای آن‌ها فراهم نباشد. در این شرایط والدین می‌توانند شرایط خانه را طوری فراهم کنند که به ارتقای سلامت روان کودک کمک کند. در ادامه چند راهکار ساده برای ارتقای سلامت روان فرزندان در محیط خانه بیان شده است:
داستان‌گویی
یکی از روش‌های ساده و کاربردی که برای سلامت روان کودکان در خانه بسیار مفید شناخته شده، قصه‌گویی است. با کمک داستان می‌توان نکات آموزشی بسیار زیادی را به شکل جذاب و خلاقانه به کودکان ارائه داد، همچنین داستان می‌تواند به صورت فعال و با مشارکت خود کودک نقل شود. برای مثال از او بخواهید که جای برخی از کارکترها صحبت کند و یا پایان داستان را هرطور دوست دارد تغییر دهد.
می‌توان داستان‌گویی را به یک روتین روزانه تبدیل کرد. ساعات پایانی روز و قبل از خواب هم زمان مناسبی برای قصه‌گویی برای کودکان ابه حساب می‌آید.
نمایش عروسکی راهی برای آموزش مهارت‌ها
با کمک اجرای نمایش، به دلیل این‌که جذابیت و هیجان زیادی برا کودک دارد، می‌توانید مهارت‌های اجتماعی را به فرزند خود آموزش دهید. اجرای نمایش توسط خود کودکان باعث می‌شود به صورت ناخودآگاه با چالش‌ها، مشکلات و مسائلی که او را آزار می‌دهد روبه‌رو شود و آن‌ها را بیان کند. شما با توجه به لحن کاراکترها و صحبت‌هایی که از طرف کودک بیان می‌شود، اطلاعات جامع و مفیدی درباره دغدغه‌ها و مشکلات او به دیت خواهید آورد.
حتما فرزندتان را در اجرای نمایش مشارکت دهید و از ایده‌ها و نظرهای او استفاده کنید. این موضوع سبب افزایش خلاقیت در کودک می‌شود. از آن‌جاکه کودک حضور در جمع و اجرا مقابل بقیه‌ی افراد را تمرین می‌کند، این کار سبب بالا رفتن اعتماد به نفس او خواهد شد.
آموزش مدیریت استرس هیجان
یکی از مفیدترین کارهایی که به‌عنوان والد باید به کودکان آموزش دهیم، مدیریت استرس و هیجانات است. هرچه محیط و شرایط طوری فراهم شود که سلامت روان کودک تحت تاثیر قرار نگیرد، باز هم ممکن است عواملی ایجاد شود که کنترل آن‌ها از دست ما خارج است و می‌تواند باعث لطمه خوردن به سلامت روان فرزند شود.
بهتر است در این شرایط کودک را برای رویارویی با این عوامل آماده کنیم و نحوه تسلط و کنترل بر احساسات را به او آموزش دهیم. آموزش مدیریت استرس و هیجان این امکان را برای کودک ایجاد می‌کند تا در صورت مواجهه با مشکلات متفاوت، توانایی مدیریت احساسات خود را داشته باشد و کمترین ترومای عاطفی را تجربه کند.
ایجاد فضای امن و آرام در خانه
مهم‌ترین کاری که والدین می‌توانند برای ارتقای سلامت روان کودک در محیط منزل انجام دهند این است که خانه را به یک فضای امن و آرام برای فرزندان تبدیل کنند. کودکانی که مدام شاهد مشاجره‌ی والدین در خانه هستند، معمولا بیشتر تحت تاثیر آسیب‌های روانی نظیر اضطراب قرار می‌گیرند. با ایجاد فضایی صمیمی در خانه، به ارتقای سلامت روان فرزندان خود کمک کنید.
عادت‌های زندگی سالم را جدی بگیرید
سلامت فیزیکی بر سلامت روانی اثر مستقیم دارد. برای ارتقای سلامت روان کودکان لازم است عادت زندگی سالم را در آن‌ها ایجاد کنید. از عادت غذا خوردن و خوابیدن گرفته تا ورزش، تفریح و… همگی روی سلامت روان فرزند اثرگذار است.
روابط کودک با اطرافیان مهم است
کودک برای داشتن روان سالم نیاز دارد علاوه بر اعضای خانواده، با افراد دیگر هم در ارتباط باشد. برای تقویت سلامت روان کودک مهم است که شرایط را برای داشتن ارتباط سالم او با دیگر افراد مانند دوستان هم سن و سال او فراهم کنید.
کلام آخر
کودکان زمان زیادی را در خانه و در کنار والدین می‌گذرانند، پس ایجاد محیطی مناسب در خانه برای رشد و تربیت کودکان مهم و ضروری است. در این مطلب راهکارهای کاربردی برای ارتقای سلامت روان کودک در خانه توصیه شد. اگر شما هم جزو والدین دغدغه‌مند هستید و سلامت روان فرزندتان به اندازه سلامت جسمی او برایتان اهمیت دارد، می‌توانید علاوه بر انجام این تکنیک‌ها از روانشناس متخصص کودکان برای کمک به بهبود سلامت روان فرزند خود کمک بگیرید.