نارضایتی از بدن علت‌‌های مختلفی دارد. مهم‌ترین علت این نارضایتی، هماهنگ نبودن ظاهر فیزیکی و ایده‌آل‌های ذهنی فرد است. گاهی این ایدهآلها واقعی نیستند. ایده‌آل‌های ظاهری ما را کسانی می‌سازند که به نوعی با ما در ارتباط هستند. بیشتر این ایدهآلها را خانواده، دوستان و چهره‌های مشهور تعریف می‌کنند.
در این نوشتار از همراهتم با احساس نارضایتی از بدن، نشانه‌ها، علت‌ها، پیامد‌ها و عوارض آن آشنا می‌شوید و در ادامه از تبدیل این احساس به اختلال نارضایتی از بدن و راه‌های درمان آن به کمک روش درمانی شناختی-رفتاری خواهید خواند.
نشانه های نارضایتی از بدن را می شناسید؟
در ادامه نشانه‌های نارضایتی از بدن را به طور خلاصه می‌خوانیم:
- به طور مداوم، خودتان را در آینه‌ها و شیشه‌ی مغازه‌ها تماشا می‌کنید.
- از شکل بدنتان خجالت می‌کشید.
- از وزنتان ناراضی هستید.
- همیشه بدنتان را با بدن دیگران مقایسه می‌کنید.
- به اندام دوستان نزدیک یا حتی چهره‌های مشهور حسادت می‌کنید.
- سوء‌تغذیه دارید.
- بیش‌ازحد کمالگرا هستید.
- احساس افسردگی و انزوا می‌کنید و عزت‌نفس پایینی دارید.
- برای کاهش وزنتان سراغ رژیم‌ها و روش‌های خطرناک می‌روید.
- از مهمانی‌ها و مراسم مختلف فراری هستید.
علت های نارضایتی از بدن چیست؟
اگر شما هم چنین نشانه‌هایی دارید، دو سوال اساسی و مهم زیر را باید از خودتان بپرسید تا علت این نارضایتی را پیدا کنید.
- آیا رسانه‌ها با انتشار تصاویر غیرحقیقی چهره‌های مشهور، سلیقه و معیار من را تغییر داده‌اند؟
- آیا با کسانی در ارتباطم که مدام از ظاهر و بدن من انتقاد می‌کنند؟
در ابتدا اولین الگو‌های زیبایی هر فرد را خانواده و در سال‌های بعد همسالان او تعریف می‌کنند. در کنار همه‌ی این موارد رسانه‌های اجتماعی نیز تاثیر زیادی در ایجاد این الگوها دارند. به همین خاطر است که رویداد‌های مختلف اجتماعی، خانوادگی، شغلی، رسانه‌ای، می‌توانند در نارضایتی از بدن موثر باشند. برای مثال کسی که در صنعت مدلینگ است باید وزن پایینی داشته باشد و برای ثابت نگه‌داشتن این وزن سراغ رژیم‌های سخت می‌رود و از ملین‌ها و حتی دارو‌های تهوع‌آور استفاده می‌کند.
با این وجود پدر و مادر و در یک کلام خانواده، اولین کسانی هستند که در ساخت این الگو نقش دارند. کودکان و نوجوانان معمولا دربرابر تصاویر پرزرق‌و‌برقی که رسانه‌ها از چهره‌های محبوب‌شان نشان می‌دهند، بسیار آسیب‌پذیر هستند و ممکن است احساس بدی نسبت به ظاهر خود پیدا کنند. در چنین موقعیتی، باید به‌دنبال راه‌حلی باشیم تا این موضوع در آینده تبدیل به معضل و اختلالی روانی نشود.
اختلال نارضایتی از بدن
زمانی که فردی دچار چنین اختلالی می‌شود، به شدت به ظاهر و اندام خود توجه می‌کند. متاسفانه اختلال نارضایتی از بدن می‌تواند با افسردگی همراه شود و در ادامه، فعالیت‌های لازم و ضروری فرد را با مشکلات جدی رو‌به‌رو کند.
دلایل اختلال نارضایتی از بدن چیست؟
دلایل این اختلال می‌تواند منشا خانوادگی و یا اجتماعی داشته باشد. روانشناسان نمی‌توانند به‌طور مشخص بگویند چه چیزی باعث بروز این اختلالات می‌شود. اما به نظر می‌رسد که عوامل زیادی در افزایش بروز این اختلال موثرند:
- داشتن بستگان خونی مبتلا به اختلال نارضایتی از بدن یا اختلال وسواس فکری
- داشتن تجربه‌های منفی در زندگی، مانند مسخره شدن توسط اعضای خانواده یا همسالان و همچنین مورد سوء‌استفاده قرارگرفتن در دوران کودکی
- داشتن برخی از ویژگی‌های شخصیتی مانند کمال‌گرایی
- قرار داشتن تحت فشار‌های اجتماعی
- داشتن یک بیماری روانی دیگر، مانند اضطراب یا افسردگی
- وجود تفاوتی در ظاهر فرد که به‌نظرش او را زشت و بد شکل می‌کند
نتایج و پیام‌های اختلال نارضایتی از بدن
اختلال نارضایتی از بدن به‌طور حتم پیامدهای خطرناکی را به‌همراه دارد. در ادامه بعضی از این پیامد‌ها را می‌خوانیم:
- افسردگی شدید یا سایر اختلالات خلقی
- پرهیز از حضور در موقعیت‌های اجتماعی و یا دورهمی‌های خانوادگی
- داشتن افکار مربوط به خودکشی
- اقدام به خودکشی
- اختلالات اضطرابی، از جمله اختلال اضطراب اجتماعی
- اختلال وسواس فکری عملی
- سوء‌تغذیه
- مصرف مواد مخدر
- انجام جراحی‌های زیبایی پرخطر
راه‌های درمان اختلال نارضایتی از بدن
اگر شما هم دچار این اختلال هستید، در قدم اول باید به روان‌شناس مراجعه کنید. در ادامه به توضیح مختصر روش‌های مرسوم درمان این اختلال می‌پردازیم.
درمان شناختی-رفتاری
درمان شناختی رفتاری (CBT) نوعی گفتگو درمانی است که طی آن به شما کمک می‌شود که الگو‌های فکری منفی و اشتباه ذهن خود را پیدا کنید تا بتوانید افکارتان را به کمک درمانگر، بازسازی کنید. درمانگر در این روش به شما یاد می‌دهد که کمتر از خودتان ایراد بگیرید. او تکنیک‌های رسیدن به آرامش را به شما می‌آموزد. این روش، تصور شما را از بدنتان را اصلاح می‌کند. به همین خاطر قابل اعتماد‌ترین روش درمانی در اختلال نارضایتی از بدن است. در این شیوه‌ی درمانی دو رویکرد وجود دارد. رویکرد اول، الگو‌های مدنظر شما را اصلاح می‌کند و رویکرد دوم به‌سراغ اصلاح رفتارهای شما می‌رود.
در رویکرد شناختی درمانگر تلاش می‌کند تا طرز تفکر شما را در زمینه‌ی زیبایی اصلاح کند. ولی در رویکرد رفتاری، این رفتارهای شماست که تغییر می‌کنند. در هر‌دو صورت خیالتان راحت باشد که با به‌کارگیری هر‌دو روش، این اختلال درمان خواهد شد.
درمان دارویی
دارو‌های مهارکننده‌ی انتخابی باز جذب سروتونین (SSRIs) هم می‌توانند آرامش از دست رفته‌ی شما را برگردانند.
درمان آمادگی جسمانی
همان‌طور که می‌دانید ورزش به عنوان یک روش درمانی برای بسیاری از انواع اختلالات معرفی شده‌است. ورزش‌های آمادگی جسمانی، به‌دلیل ترشح اندورفین می‌توانند اضطراب ناشی از این اختلال را درمان کنند.
در پایان
احساس نارضایتی از بدن با وجود رسانه‌های تصویری و شبکه‌های اجتماعی کاملا طبیعی‌ست. اما جایی که این احساس به اختلال تبدیل می‌شود و از بدن و ظاهرمان ناامید می‌شویم، باید مکث کوتاهی کنیم تا دیدگاهمان را نسبت به ظاهر خود تغییر دهیم. قدر بدن سالم، توانمند و زیبای طبیعی‌مان را بدانیم و به منفی‌بافی‌ها پایان دهیم. با شناسایی این افکار منفی و به چالش کشیدن آن‌ها، افکار مثبت را جایگزین‌شان کنیم. شما با گذراندن این مراحل می‌توانید به راحتی برنده‌ی این میدان باشید.