کمرویی، گوشه‌گیری و انزواطلبی از شایع‌ترین مشکلات در کودکان و نوجوانان شناخته می‌شود. این امر مانع شکوفایی استعدادها و توانمندی‌های آنان شده و باعث می‌شود در ایفای مسئولیت‌های زندگی با مشکلات متعدد مواجه شوند. نوجوانان کمرو در موقعیت‌های اجتماعی توجه غیرعادی به خود و ترس از مواجهه با دیگران دارند.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به خجالت و کمرویی فرزندان و علل آن می‌پردازیم.
تعریف خجالت
خجالتی بودن اختلالی شایع است که باعث می‌شود افراد در موقعیت‌های اجتماعی احساس استرس یا ترس کنند. به همین دلیل باید به فکر درمان خجالت و کمرویی فرزندان بود. نوجوانان خجالتی اغلب در موقعیت‌هایی مانند پاسخ دادن به سؤالات در کلاس یا ملاقات با افراد جدید احساس ناراحتی دارند. حتی انجام فعالیت‌های منظم مثل خوردن و نوشیدن در حضور دیگران می‌تواند در آن‌ها باعث ایجاد احساس ترس یا ناراحتی شود. نوجوانان خجالتی اغلب از قضاوت شدن توسط دیگران می‌ترسند. این ترس قوی است و نوجوان کمرو احساس می‌کند قادر به کنترل آن نیست.
علائم رایج خجالت و کمرویی فرزندان
شناخت و پیگیری علائم خجالتی بودن، گام اول برای درمان آن در نوجوانان می‌باشد. این علائم عبارتند از:
- صحبت کردن با صدای خیلی کم
- عدم برقراری ارتباط چشمی با مخاطب
- به لکنت افتادن هنگام حرف زدن
- بداخلاقی غیرعادی
- گریه کردن زیاد
- معده‌درد یا سردرد
- ترسو بودن
- نگرانی و اضطراب زیاد
- اجتناب از ملاقات با افراد جدید
- بی‌اشتهایی یا اسهال و استفراغ
- عدم تمایل به شرکت در فعالیت‌های گروهی
- ترس از حضور در اجرای گروهی
- لرزیدن یا سرخ شدن
- تشدید ضربان قلب
- سخت صحبت کردن
- صدای لرزان
- برافروختگی پوست
- تعرق زیاد
علائم خجالتی بودن در هر فرد متفاوت است. برخی از نوجوانان همه‌ی این علائم را باهم تجربه می‌کنند، درحالیکه بعضی دیگر فقط چندتای آن را دارند.
نقش اختلالات روحی و روانی در خجالت و کمرویی فرزندان
مشکلات خانوادگی و اجتماعی از طرفی و فشارهای روحی و عاطفی دوران بلوغ از طرف دیگر در فرزندان موجب بروز تشویش، نگرانی و عدم پایـداری روانـی و در ادامه به اختلالات شخصیتی منجر می‌شود. بعضـی از ایـن اخـتلالات سـطحی و زودگـذرند و بیشتر از چند روز دوام ندارند. گذشت زمان در بهبود این نوع اختلالات مؤثر است کـه معمـولاً حـوادث محیطـی ناراحت‌کننده ازجمله درگیری با والدین، رهاشدن از طرف شخص یا گروهی و یا شکست خوردن در موضوعی که باعث پیدایش اضطراب و افسردگی می‌شود از عوامـل آن‌ها به شمار می‌روند. بعضـی از اختلالات شخصیتی از اختلالات عمیق و جدی شخصیت محسوب می‌شوند که علائـم بیمـاری به تدریج آشکار می‌شود و نمی‌توان یک عامل محیطی خاصی را در پیدایش آن‌ها کشف کرد و هـم درمـان فرد به زمان طولانی احتیاج دارد و بیمار باید تحت نظر متخصص شناخت این عارضه قـرار گیـرد.
نشانه‌های جسمی در ادامه‌ی کمرویی
- ترس ناشی از کمرویی موجب گرفتگی در گلو یا اطراف قلب و احساس خالی بودن شکم می‌شود
- دشواری در گفتار در ادامه‌ی یک نوع انقباض در قفسه‌ی سینه ایجاد می‌شود که نتیجه‌اش ضعیف، لرزان و گاهی اشتباه بودن سخن گفته‌شده می‌شود. تارهای صوتی کشیده و سخت می‌شود، تن صدا تغییر می‌کند و سخن با لکنت و نامفهوم بیان می‌شود.
- فرد خجالتی با این باور که همواره دیگران به او نگاه می‌کنند و زیر نظر است، خودش را سفت می‌کند و گاهی این انقباضات عضلانی پا و کمرش را سخت می‌کند و در هنگام ورود به یک مکان، در حرکات اشکال ایجاد می‌شود
- خستگی در ادامه‌ی احساس ضعف زیاد که ناشی از همان ضعف عضلانی است ایجاد می‌شود
- ادراک حسی و هوشیاری فرد خجالتی به مرورکاهش می‌یابد. مثلا وقتی ناچار است در مقابل جمع صحبت کند، اگر فردی به او نگاه کند، در آن لحظه شخص کمرو فقط روی فردی که نگاه می‌کند متمرکز می‌شود و به همین دلیل سخنران خجالتی فراموش می‌کند نکته‌ای را ذکر کرده است یا نه
- کمرویی در مواقعی موجب سرخ شدن یا رنگ‌پریدگی در ناحیه‌ی صورت می‌شود و علت آن انقباض یا انبساط رگ‌ها است
- ممکن است ترشح بزاق متوقف شود و رگ‌ها خشک شوند. همچنین تعریق شدیدی در کف دستها و زیر بازوها به وجود می‌آید
پیامدهای خجالت و کمرویی در فرزندان
خجالت در کودکان و نوجوانان ممکن است در برخورد این گروه سنی با دیگر افراد اختلالاتی ایجاد کند و مانع از مواجه شدن آن‌ها با موقعیت‌ها یا افرادی که به پیشرفت‌شان منتهی می‌شود باشد. همچنین احساسات ناخوشایند از جمله احساس شکست، ناتوانی و… که به دنبال کمرو بودن در نوجوانان ایجاد می‌شود علائم افسردگی و اضطراب در این گروه سنی را افزایش می‌دهد.
به دنبال احساس خجالت، مشکلات دیگر از جمله کمبود اعتمادبه‌نفس در این افراد بروز می‌کند که این مشکلات به اجتناب نوجوان از قرار گرفتن در موقعیت‌های اجتماعی متفاوت منجر می‌شود. در این حالت آن‌ها از موقعیت‌ها و موفقیت‌های خود راضی نخواهند بود. چنان‌چه مشکل کمرویی و خجالت در فرزند شما رفع نشود، ممکن است در شرایط حادتر به مصرف الکل یا مواد مخدر ختم شود تا فرد به وسیله‌ی آن نوعی اعتمادبه‌نفس کاذب و مخرب به دست آورد.
برای خجالت و کمرویی فرزندمان چه کنیم؟
کمرویی و خجالت در کودکان و نوجوانان از مشکلاتی است که با کمی همکاری و درک احساس نیاز به درمان از سوی نوجوان و خانواده با راهکارهای مناسب قابل رفع است. برای رفع مشکل کمرویی در نوجوانان ابتدا لازم است تشخیص مناسب درباره ریشه‌ی این اختلال توسط روانشناس داده شود. بعد از آن با رعایت تکنیک‌هایی که برای فرد خجالتی پیشنهاد می‌شود و شرکت در جمع‌های دوستانه، خانوادگی و اجتماعی به مرور این حس بهبود می‌یابد.
کلام آخر
خجالت و کمرویی در نوجوانان مسئله‌ی بسیار مهمی است که باید به‌طور جدی و موثر با آن برخورد کرد. کمرویی نوجوانان ممکن است عواقب ناخوشایندی برای آن‌ها به همراه داشته باشد که با چند راهکار می‌توان از وقوع آن‌ها جلوگیری کرد. در صورت مشاهده‌ی علائم اختلال خجالتی بودن در فرزند خود، برای درک علل و دریافت راهکار مقابله با آن با کارشناسان سلامت روان مشورت کنید.
