بعد از خیانت، برخی از افراد برای حفظ پیوند خود طی یک پاسخ انجمادی در انکار باقی می‌مانند. در زنان بیشتر از مردان انکار خیانت اتفاق می‌افتد و این انکار ممکن است به افسردگی، اضطراب و مشکلات سلامتی بیانجامد. الگوی رفتاری خاص این گروه از افراد تقریبا مشابه است: بسیاری از آن‌ها آنچه را که درست مقابل چشم‌شان است نمی‌بینند؛ چیزی که برای همه به غیر از خودشان کاملا آشکار است.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به واکنش انکار خیانت پرداخته‌ایم.
انکار خیانت چیست؟
انکار خیانت معمولاً در روابط صمیمی و پررنگ رخ می‌دهد که در آن فرد احساس تعلق داشته است؛ مانند ازدواج، شراکت، والد و فرزندی یا خواهر و برادری. زنان بیشتر از مردان این انکار را تجربه می‌کنند. در این شرایط افراد کاملاً از خیانت آگاه هستند اما یا به ظاهر خود را غافل از اتفاقی که رخ داده است نشان می‌دهند و یا در مواقعی حتی واقعاً احساس می‌کنند از کاری که شخص خیانتکار انجام می‌دهد آگاه نیستند. دانشمندان طی مطالعاتی روی این رفتار، ایده‌ی اصلی آن را این امر دانسته‌اند که فراموشی و ناآگاهی به قربانی سوء استفاده کمک می‌کند تا زنده بماند.
علت انکار خیانت درواقع چیست؟
نظریه‌ی انکار در بحث خیانت به دو واقعیت در مورد ماهیت انسان به عنوان موجود اجتماعی و وابستگی او به دیگران استناد می‌کند. ما در دوران نوزادی به شدت آسیب‌پذیریم و این حقیقت باعث ایجاد یک سیستم دلبستگی قدرتمند در وجودمان می‌شود. همچنین نیاز دائمی به بستن «قراردادهای اجتماعی» با افراد دیگر درون ما وجود دارد تا نیازهای خود را به این وسیله برآورده کنیم. این دو جنبه از انسان به خوبی کمک می‌کند تا هر خیانت و تقلب را تشخیص دهد. حالا تصور کنید فردی که به او وابسته هستیم، همان فردی است که به ما خیانت می‌کند و این‌جاست که دو پاسخ استاندارد ما نسبت به مشکل با یکدیگر در تضاد قرار می‌گیرند.
دانستن یا ندانستن؟
محققان توضیح می‌دهند که انکار خیانت به علت پیچیدگی و زیرکی مغز انسان اتفاق می‌افتد. فرد در این شرایط در حالت دوگانه‌ی دانستن و ندانستن به صورت هم‌زمان در مورد مسئله‌ای مهم قرار دارد. آن‌ها معتقدند که این رفتار نوعی واکنش انجمادی به شمار می‌رود. در این شرایط فرد بی‌حس می‌شود و به مرور سعی می‌کند سیستم هشدار درونی را نادیده بگیرد؛ همان سیستمی که باعث می‌شد به رفتارهای آزاردهنده یا آسیب‌رسان توجه کند. فرد در ادامه به گونه‌ای رابطه‌ی خود را ادامه می‌دهد که گویی امن است. او از فرد مقابل خود کناره‌گیری نمی‌کند و در مقابل او نمی‌ایستد.
آیا انکار خیانت به قربانی کمک می‌کند؟
مزایای کوتاه مدت ناشی از انکار ممکن است حال فرد قربانی را بهتر کند، اما زمانی که در طول زمان این انکار و تحمل ادامه یابد، این وضعیت مشکلات غیر قابل جبرانی برای سلامت روح و جسم او ایجاد خواهد کرد. سرکوب کردن مشاهدات و تظاهر به ناآگاهی به مروز زمان سمی و به یک علت ناشناخته در جهت افسردگی، اضطراب و مشکلات سلامتی تبدیل می‌شود.
چگونه از انکار خیانت خلاص شویم؟
دکتر میشل میس، موسس و مدیر مرکز بازیابی روابط و نویسنده کتاب «چگونه وقتی افرادی که دوستشان دارید بیشترین آسیب را به شما می‌رسانند شفا یابید؟» می‌گوید که درمان کوری ناشی از خیانت یا همان انکار ممکن است اما لازم است موارد زیر را رعایت کنید:
- یک رابطه‌ی امن و حمایتی برای خود بخواهید
- ایستادگی در برابر بی عدالتی و خیانت را تمرین کنید
- به ابراز حقیقت اهمیت دهید
- شناخت درست از روابطی که ممکن است ظاهراً کافی به نظر برسند اما در واقع سمی هستند داشته باشید
- مشورت و کمک گرفتن از روان‌درمانگران را جدی بگیرید
دکتر میس برای رسیدن به هدف درمان این رفتار انکارگونه، این سوالات را از بیمارانش می‌پرسد و بهتر است هر شخص که با رفتار انکار خیانت دست و پنجه نرم می‌کند برای شروع این سوال‌ها را از خود بپرسد و بعد از یافتن جواب، از فرد متخصص برای بهبود اوضاع کمک بگیرد:
حالا که با این معضل روبرو شده‌ای، چه احساسی داری؟ چه چیزی برای تو تغییر کرده است؟
چه چیزی در مورد پذیرش و مواجهه با خیانت تو را می‌ترساند؟
چه چیزهایی را در طی این فرآیند از دست خواهی داد؟
چه حمایتی از جانب اطرافیان نیاز داری تا بتوانی با واقعبینی به وضعیت نگاه کنی و با آن روبرو شوی؟
چه چیزی به تو کمک می‌کند تا به اندازه‌ی کافی قوی و مستحکم عمل کنی تا به مسائلی که از آن‌ها برای مدت طولانی اجتناب می‌کردی نگاه کنی؟
کلام آخر
ممکن است انکار خیانت به‌صورت مقطعی یک رابطه‌ی غیرقابل اعتماد و متزلزل را تثبیت کند، اما این ثبات به قیمت از دست دادن سلامتی روان فرد قربانی تمام می‌شود. جایگزین بهتر برای این پاسخ اشتباه به خیانت، پذیرش، مقابله، کشف و درک خیانت است. اینکه ببینید چه چیزی را می‌توان در مورد رابطه نجات داد و به زندگی آزاد و سالم‌تر ادامه داد. البته مراجعه به افراد متخصص و بهره‌گیری از مشورت روانشناسان در این پروسه به تسریع پروسه‌ی بهبودی کمک می‌کند.