داد زدن سر کودک چه پیامدهایی دارد؟
داد زدن سر کودک شاید واکنش لحظه‌ای به رفتارهای او باشد، اما تاثیرش بر روان و شخصیت کودک، عمیق و طولانی‌مدت است. والدینی که فریاد می‌زنند، معمولا هدف‌شان اصلاح رفتار کودک است؛ اما آیا این روش تربیتی می‌تواند تاثیر مثبتی بر رشد کودک داشته باشد؟ پاسخ منفی است. فریاد زدن سر کودک نه تنها به اصلاح رفتار منجر نمی‌شود، بلکه آسیب‌های جدی روانی، عاطفی و اجتماعی به همراه دارد.
در این مقاله، به بررسی اثرات کوتاه‌مدت و بلندمدت داد زدن بر سر کودک می‌پردازیم و در نهایت راهکارهایی برای جبران داد زدن سر کودک و چگونگی کنترل خشم ارائه می‌دهیم.
اثرات کوتاه مدت داد زدن سر کودک
داد زدن سر کودک، اثرات مخربی دارد که به شکل کوتاه‌مدت و بلندمدت خود را نشان می‌دهند، اما اغلب اثرات کوتاه‌مدت منجر به مشکلات رفتاری-ذهنی در بلندمدت می‌شوند. بی‌قراری، ناراحتی، پرخاشگری و انجام رفتارهای بدون فکر از دیگر عوارض داد زدن سر کودک است.
- ترس
اولین واکنش کودک به داد زدن، ترس است. وقتی بر سر کودک فریاد می‌زنید، احساس ناامنی شدیدی در او ایجاد می‌شود. این ترس، در ظاهر ممکن است کوتاه‌مدت باشد، اما در عمق روان کودک باقی می‌ماند و پایه‌گذار اضطراب‌های پنهان یا آشکار می‌شود. این ترس، شخصیت کودک را سرخورده کرده و باعث ترس از پدر و مادر می‌شود – ترس از کسانی که در حقیقت باید پناهی برای لحظه‌های استرس‌آور کودک باشند.
- پایین آمدن اعتماد به نفس
یکی از مهم‌ترین عوارض داد زدن سر کودک، پایین آمدن اعتماد به نفس اوست. کودک با شنیدن فریادهای مکرر، به درستی رفتارهایش شک می‌کند و به تدریج باور می‌کند که ارزشمند نیست. این احساس، در شکل‌گیری هویت او تاثیر منفی خواهد داشت.
- الگوبرداری از خشونت
کودکان مثل آینه عمل می‌کنند. وقتی در محیطی رشد کنند که داد زدن عادی شده است، این‌طور می‌آموزند گه فریاد زدن راهی برای ابراز احساسات است. این الگو می‌تواند به بروز رفتارهای پرخاشگرانه در خانه، مدرسه و جمع‌های دوستانه منجر شود.
- بروز رفتارهای بی‌ثبات
فریاد زدن سر کودک ممکن است باعث واکنش‌های لحظه‌ای مثل بی‌قراری، لجبازی یا حتی سکوت مطلق شود. این واکنش‌ها نشانه‌هایی از فشار روانی هستند که کودک نمی‌تواند آنها را به درستی ابراز کند.
عوارض بلند مدت داد زدن بر سر کودک
داد زدن سر کودک شاید برای ما فقط لحظه‌ای گذرا باشد که نشان از عصبانیت ما دارد، اما عوارض داد زدن سر کودک تا مدت‌ها ماندگار است و می‌تواند بر شکل‌گیری شخصیت او تاثیر منفی بگذارد. مهم‌ترین اثرات طولانی مدت داد زدن سر کودک عبارتند از:
- تشدید مشکلات رفتاری
تحقیقات نشان می‌دهد کودکانی که در معرض فریاد زدن هستند، در طول زمان رفتارهای منفی‌تری از خود نشان می‌دهند. این کودکان ممکن است در سنین نوجوانی، دچار اختلالات رفتاری، پرخاشگری یا رفتارهای ضد اجتماعی شوند.
بسیاری از کودکان، استقلال‌طلب و لجباز هستند و داد زدن مداوم و رفتار مستبدانه، احتمال بروز رفتارهای مشکل‌دار و دردسرساز و اختلال رفتاری کودک و نوجوان را افزایش می‌دهد.
- تغییر نحوه‌ی رشد مغز
مغز رویدادها و اطلاعات منفی را سریع‌تر پردازش می‌کند. پس داد زدن سر کودک به شکل واقعی نحوه‌ی رشد فرزند را تغییر می‌دهد و مدارهای مغزی به سمت سوگیری‌های منفی می‌روند.
مطالعات تصویربرداری مغزی نشان داده‌اند کودکانی که مکرر در معرض داد زدن والدین خود بوده‌اند، تغییراتی در بخش‌هایی از مغزشان که مربوط به پردازش زبان و احساسات است، تجربه کرده‌اند. این تغییرات می‌تواند بر یادگیری و مهارت‌های ارتباطی آنها اثر بگذارد.
- افزایش احتمال ابتلا به افسردگی
یکی دیگر از عوارض داد زدن سر کودک، افزایش احتمال افسردگی در دوران نوجوانی و بزرگسالی است. فریاد زدن سر کودک باعث ایجاد حس بی‌ارزشی، ناامیدی و احساس گناه می‌شود که در صورت تداوم، زمینه‌ساز افسردگی و انزوای اجتماعی خواهد شد.
- تاثیر بر روی سلامت فیزیکی
استرس‌های روانی ناشی از داد زدن سر کودک، تنها به ذهن محدود نمی‌شود. بسیاری از این کودکان در بزرگسالی با مشکلاتی نظیر سردرد مزمن، کمردرد، اختلالات گوارشی یا دردهای عضلانی روبه‌رو می‌شوند.
- اختلال در روابط اجتماعی
وقتی با داد زدن سر کودک او را تحقیر می‌کنید باعث می‌شوید کودک از تعامل با دیگران بترسد. او ممکن است در روابط اجتماعی دچار مشکل شود، احساساتش را پنهان کند یا نتواند روابط سالم و صمیمانه‌ای برقرار کند.
- ترومای دلبستگی
داد زدن سر کودک می‌تواند باعث آسیب به روابط عاطفی بین کودک و والدین شود. این رفتار، پایه‌گذار دلبستگی ناایمن است که در آینده بر روابط عاشقانه و دوستانه فرد تاثیر می‌گذارند. کودکانی که دلبستگی ناایمن دارند بیشتر دچار احساس بی‌اعتمادی و وابستگی ناسالم می‌شوند.
جبران داد زدن سر کودک
خبر خوب اینکه امکان جبران آسیب‌های ناشی از داد زدن سر کودک وجود دارد و اگر تا امروز تجربه داد زدن سر کودک را بارها تجربه کرده‌اید نگران نباشید، اما تغییر رفتار دهید. مهم این است که آگاه شوید و برای جبران آسیب، قدم بردارید. جبران داد زدن سر کودک نه تنها امکان‌پذیر است بلکه یکی از نشانه‌های والد آگاه بودن، پذیرش اشتباه و تلاش برای بهبود رابطه است.
راهکارهایی برای جبران داد زدن سر کودک
صادقانه عذرخواهی کنید: این کار به کودک مسئولیت‌پذیری را می‌آموزد و نشان می‌دهد که اشتباه کردن بخشی از زندگی است.
کودک را در آغوش بگیرید: تماس فیزیکی یکی از بهترین راه‌ها برای بازسازی امنیت روانی کودک است و به او آرامش می‌دهد.
در مورد احساس خود با کودک‌تان صحبت کنید: بگویید چرا عصبانی شدید و چه احساسی داشتید تا کودک بهتر بتواند رفتار شما را درک کند.
رفتارهای مثبت او را تحسین کنید: تمرکز بر نقاط قوت کودک سبب افزایش عزت نفس و تقویت رابطه عاطفی می‌شود.
به جای تهدید، گفت‌وگو کنید: استفاده از درک و همدلی جایگزین مناسبی برای فریاد زدن است و به حل مسئله کمک می‌کند.
محدودیت‌های واقع‌بینانه تعیین کنید: گاهی انتظارات ما از کودک با سن و توانایی‌هایش سازگار نیست و باید آنها را تعدیل کنیم.
در صورت نیاز از مشاوره آنلاین کمک بگیرید مشاوره آنلاین روانشناسی می‌توانند راهنمایی‌های علمی و کاربردی برای مدیریت هیجانات والدین و بهبود ارتباط با کودک ارائه دهند.
چگونه خشم خود را کنترل کنیم؟
برای جلوگیری از داد زدن سر کودک، باید مهارت‌های کنترل خشم را در خود تقویت کنیم.
- قبل از واکنش، تا ده بشمارید.
- چند نفس عمیق بکشید.
- اگر نیاز دارید محیط را چند دقیقه ترک کنید.
- مشکل را از دید یک ناظر بیرونی بررسی کنید.
- به جای فریاد، با صدای پایین اما محکم صحبت کنید.
- محرک‌های خود را بشناسید.
- تکنیک‌های آرام‌بخشی را تمرین کنید.
- در صورت تکرار عصبانیت، از مشاور کودک کمک بگیرید.
نتیجه‌گیری
فریاد زدن بر سر کودک، هیچ فایده تربیتی ندارد و تنها باعث تضعیف اعتماد به نفس، افزایش اضطراب، مشکلات رفتاری و آسیب به روابط فرزند با خانواده می‌شود. کودکانی که در معرض فریادهای مکرر هستند، با ترس، بی‌اعتمادی و خشم بزرگ می‌شوند و این الگوها را در آینده تکرار خواهند کرد.
اگر تا امروز به اشتباه فریاد زده‌اید، هنوز فرصت دارید که جبران کنید. با درک بهتر عوارض داد زدن سر کودک و اجرای راهکارهای آرام‌سازی و همدلی، می‌توانید رابطه‌ای ایمن، سالم و رشد دهنده با فرزند خود بسازید.//
