تاریخ‌نگاران باور دارند که خانواده کهن‌ترین گروهی است که بر مبنای نیاز طبیعی، عاطفی و اجتماعی انسان شکل گرفته است و سابقه‌ای به قدمت زیست بشر روی کره‌ی زمین دارد. انسان ناگزیر باید در اجتماع زندگی کند و همین حس درونی باعث می‌شود اجتماع کوچکی به نام خانواده در زندگی شکل بگیرد. از این رو تعدادی از افراد (حداقل دو نفر) در یک‌جا زندگی می‌کنند تا نیازهای جسمی و روانی خود را در محیط خانواده تامین کنند. تحکیم بنیان خانواده از همین رو حائز اهمیت است.
در دهه‌های گذشته خانواده‌ها به شدت از لحاظ ساختار و تغییرات روند جهانی و افزایش جمعیت تحت تاثیر قرار گرفته‌اند اما سازمان ملل متحد همچنان خانواده را به‌عنوان واحد اصلی جامعه می‌شناسد و در دنیای امروز حل چالش‌ها و مشکلاتی که کانون گرم زندگی بشر را مورد تهدید قرار می‌دهد، مهم‌ترین دغدغه‌ی تمام جوامع می‌نامد.
در ادامه‌ی این مطلب از بلاگ همراهتم به مهارت گفتگو به‌عنوان رکن اصلی تحکیم بنیان خانواده می‌پردازیم.
لزوم هم‌صحبتی اعضای خانواده با یکدیگر
گفتگو عنصری اساسی و حیاتی در استحکام خانواده به شمار می‌رود. بنیان خانواده مستحکم در حالی ایجاد می‌شود که اعضای آن صحبت کردن باهم را دوست دارند و از همنشینی و هم‌صحبتی با یکدیگر لذت می‌برند و هیچ جمع و کار دیگری را به کنار هم بودن ترجیح نمی‌دهند. خانواده جایگاهی برای ارتباط است و گفتگو در خانواده باعث ایجاد ارتباط می‌شود. قطع ارتباط کلامی در خانواده یا کم شدن رابطه با افزایش ناراحتی‌های روحی در بین افراد خانواده همراه است. در گذشته افراد خانواده با توجه به اهمیت این موضوع این همراهی و همنشینی را با مجالس شب‌نشینی فامیلی به وجود می‌آوردند اما امروزه این کار کمرنگ‌تر شده است و لزوم پاسداشت سنت‌های قدیمی ایرانی بیشتر حس می‌شود.
گفتگو عنصری مهم در تحکیم بنیان خانواده
سخن گفتن اعضای خانواده با یکدیگر استحکام خانواده را به وجود می‌آورد. در دنیای مدرن امروز و در ادامه‌ی پیشرفت وسایل ارتباطی گفتگو در میان اعضای خانواده به حداقل رسیده است. افراد در این فرایند ماشینی و درونگرا شده‌اند و در نتیجه کمتر با یکدیگر صحبت می‌کنند. این در حالی است که هیچ نهادی جایگاه خانواده را برای انسان پر نمی‌کند و فرد در زمان‌های دشوار زندگی نیازمند همان افرادی خواهد شد که از گفتگو با آن‌ها محروم شده است و امروزه در شرایط بحرانی نمی‌تواند ارتباط برقرار کند. خانواده در فرایند زندگی اجتماعی، کاردکردهای بسیار بااهمیتی دارد و از این رو به نفع اجتماع است تا از این نهادهای کوچک اما مهم به طور مؤثر حمایت کند.
لزوم همنشینی برای پرورش مهارت گفتگو
قطع ارتباط کلامی در میان اعضای خانواده یا کم شدن آن ارتباط معناداری با افزایش معضلات روحی در میان آن‌ها دارد. در گذشته و فرهنگ غنی ایران خانواده‌ها با توجه به اهمیت این موضوع همراهی و همنشینی را با مجالس شب‌نشینی و دورهمی‌ها به بهانه‌های متفاوت از جمله شب یلدا، عید نوروز و… به وجود می‌آوردند؛ چیزی که امروزه بسیار کمرنگ شده است. بسیاری از خانواده‌ها در حال حاضر از ناتوانی در مهارت گفتگوی موثر رنج می‌برند و راه حل مناسبی برای مشکل خود نمی‌یابند. بنابراین لازم است برای اصلاح این فرهنگ معیوب، اعضای خانواده به ویژه والدین بکوشند از کودکی فرد را با محیط گرم گفتگوی خانوادگی مأنوس کنند.
سردی روابط اعضای خانواده با گسترش ارتباطات در فضای مجازی
گسترش ارتباطات و توسعه‌ی فضای مجازی یکی از مهم‌ترین عوامل به وجود آمدن دوری و سرد شدن روابط بین اعضای خانواده است. کاهش اشتراکات میان اعضای خانواده به تفاوت در نوع نگاه و دیدگاه آن‌ها دامن می‌زند و در نتیجه هرکدام از آن‌ها زندگی را از دید خود تحلیل و چه بسا مسیری متفاوت طی می‌کنند. ایجاد سوءتفاهم و سرد شدن رابطه یکی از نتایج و پیامدهای منفی شبکه‌های مجازی به حساب می‌آید. در ادامه‌ی تحولات اجتماعی به وجود آمده در جامعه، به دلایل متعدد از جمله اشتغال والدین به امور خارج از منزل، حضور کمتر افراد خانواده در کنار هم و گذاشتن وقت کمتر برای تعامل، مسیرهای جبران این نیاز در انسان‌ها به سمت مجازی شدن پیش می‌رود. پیدایش شبکه‌های اجتماعی مجازی آسانتر، ارزان‌تر و همیشه در دسترس است. به همین دلیل استفاده از این فناوری‌های جدید موجب کمبود ارتباطات میان‌فردی در جامعه و برطرف کردن آن با فضای مجازی شده است.
همنشینی خانواده‌ها فضای مناسب برای گفتگو ایجاد می‌کند
در هر دورهمی یا همنشینی مانند تولد یا تعطیلات آخر هفته میتوان فرصت گفتگوی موثر را یافت، با افزودن کمی چاشنی خلاقیت، حس هیجان و شادی نیز به جمع خانوادگی تزریق می‌شود.
حال اگر این دورهمی‌ها در سایه‌ی سنت‌های کهن و یا سنت خانوادگی قرار بگیرد، بسیار ارزشمندتر تلقی خواهد شد و اجرای تکنیک‌های متنوع و توجه به علایق هرکدام از اعضای خانواده فرصت مناسبی برای شناخت عمیق‌تر افراد از یکدیگر خواهد بود.
کلام آخر
یکی از ارکان مهم که نقش اساسی در شناخت افراد خانواده از یکدیگر دارد گفتگو و تعامل میان آن‌ها است و در حل مشکلات زندگی و تقویت بنیان خانواده حائز اهمیت بسیاری است. زمانی که چنین ارتباطی در خانواده بهدرستی شکل نگیرد، قطعا اعضای خانواده در رسیدن به اهداف دچار مشکل خواهند شد. همنشینیهای خانوادگی تا حد زیادی به تقویت مهارت گفتگو میان اعضای خانواده کمک خواهد کرد.