بررسی موشکافانه تقابل پذیرش اجتماعی و طرد شدگی

اولین مرحله برای اجتماعی شدن هر فرد، برقراری ارتباط با افراد جامعه است. این جامعه می‌تواند جمع دوستانه، محیط کاری، مدرسه یا فضای مجازی باشد.

بعضی از مردم، همیشه طبق نظرات و افکار خودشان عمل می‌کنند. آنها به همه‌ی سوالات، با صداقت پاسخ می‌دهند و در عقایدشان ثابت‌قدم هستند. حتی اگر افکارشان باعث انزوای اجتماعی‌شان شود. برخی دیگر طوری رفتار می‌کنند که مورد تایید دیگران باشند. پاسخ آنها به سوالات، طوری‌ست که دیگران دوست دارند. آنها همیشه و هر‌طور که شده سعی می‌کنند با هنجار‌های جامعه پیش بروند تا از سمت جامعه طرد نشوند و این رفتار را رفتار اجتماعی و درست می‌دانند.

با این حال، این رفتار خود فرد است که باعث پذیرش یا طرد‌شدگی او می‌شود. جدای از اینکه این جامعه چه خصوصیاتی دارد و یا اینکه در آن پذیرفته می‌شویم یا خیر؛ باید با دو مفهوم پذیرش و انزوای اجتماعی، آشنا شویم. همچنین تاثیر این انزوا را روی سلامت روحی و روانی بررسی کنیم.

تعریف کلی از پذیرش اجتماعی

پذیرش اجتماعی به معنای پذیرفتن رفتار‌هایی است که در یک جامعه به عنوان ارزش به حساب می‌آید. به این معنا که  فرد برای هماهنگ کردن رفتار‌هایش با سایر افراد جامعه تمام تلاش خود را می‌کند. اما گاهی وقت‌ها این تلاش‌ها به جایی می‌رسد که فرد را کاملا هم‌رنگ جامعه هدف می‌کند.

از دیدگاه روانشناسان، پذیرش اجتماعی نوعی رفتار اجتماعی‌ست، که فرد در روابط فردی یا گروهی خود دارد.

دلایل زیادی برای پذیرفته نشدن وجود دارد؛ مانند قضاوت، پیش‌‌داوری و برچسب‌خوردن از طرف سایر اعضای جامعه.

پذیرش اجتماعی نتیجه‌ی پیروی از افراد جامعه است. بیشتر مردم برای سازگار شدن با دیگران، مانند آنها رفتار می‌کنند. چیزی که باعث می‌شود، از خود واقعی‌شان فاصله بگیرند. به همین دلیل حتی با پنهان‌کاری یا دروغ تلاش می‌کنند که مورد پذیرش جامعه شوند.

پذیرش اجتماعی در میان کودک و نوجوان

کودکان و نوجوانان هم، کار‌های زیادی برای پذیرش اجتماعی، انجام می‌دهند که به آن فشار همسالان (Peer pressure) می‌گویند. فشار همسالان گاهی وقت‌ها آنقدر شدید است که حتی مدل مو‌ها و لباس‌های کودک یا نوجوان شما را مشخص می‌کند. حتی ممکن است روی رفتار‌هایش تاثیر بگذارد.

فشار همسالان، به دو دسته‌ی کلامی و غیرکلامی تقسیم‌بندی می‌شود.

فشار کلامی، قوی‌ترین و موثر‌ترین فشار است. در این فشار صحبت‌ها، مانند تعارف سیگار، می‌تواند نوجوان را به مصرف آن مشتاق کند.

در نوع فشار غیرکلامی، اجبار‌ها با ایما و اشاره همراهند. حتی ممکن است این فشار، به صورت بی‌اعتنایی باشد. مثلا دوست نوجوان شما پس از خودداری فرزندتان از سیگار کشیدن، به او بی‌محلی ‌کند.

تعریف انزوای اجتماعی و تضاد آن با پذیرش اجتماعی

انزوای اجتماعی  (Social Rejection) به معنای پذیرفته نشدن فرد است. نمی‌توان به طور دقیق و با اطمینان گفت که چرا فردی از طرف جامعه رد می‌شود. اما مشخص است که هر فرد برای پذیرش اجتماعی‌اش، باید تلاش زیادی داشته باشد.

لزومی ندارد‌ عضو همه‌ی گروه‌ها باشیم. همه‌ی گروه‌ها ارزش این را ندارند که برای‌شان تلاش کنیم، با این‌حال پذیرفته نشدن از سمت جامعه بسیار ناراحت‌کننده است، زیرا ما برای زندگی به تعامل اجتماعی نیاز داریم. تنهایی نه تنها ناراحت‌کننده است، حتی می‌تواند برای سلامت روح ما خطرناک هم باشد. به گفته‌ی پروفسور دانشگاه شیکاگو، انزوای شدید احتمال مرگ زودرس فرد طرد شده را تا 14 درصد افزایش می‌دهد. در ادامه اثرات مخرب این انزوا را می‌خوانیم:

اثرات انزوای اجتماعی بر سلامت روان و جسم

افرادی که احساس انزوا، تنهایی و رانده‌شدن می‌کنند، از سلامت جسمانی ضعیفی رنج می‌برند.

• آنها خوب نمی‌خوابند.
• سیستم ایمنی‌شان به هم می‌ریزد.
• فشار خون آنها نا‌منظم می‌‌شود به‌گونه‌ای که ممکن است حمله‌ی قلبی را تجربه کنند.

طرد شدن به سلامت روانی فرد هم صدمات جبران‌ناپذیری وارد می‌کند. تجربه‌ی طرد اجتماعی، می‌تواند فرد را تا مرز خودکشی ببرد. از طرف دیگر اگر فردی که دچار انزوای اجتماعی شده، افسردگی هم داشته باشد، باید در انتظار مشکلات جدی دیگری هم باشد:

• افراد مبتلا به افسردگی اگر دچار انزوای اجتماعی هم بشوند، این طرد شدن آنها را افسرده‌تر از قبل می‌کند.
• افراد مبتلا به اضطراب اجتماعی همیشه نگران هستند که از سمت جامعه پذیرفته نشوند. متاسفانه یکی از مهم‌ترین دلایل خودکشی افراد، همین انزوای اجتماعی‌ست.

این انزوا فقط برای کسی که از جامعه رانده شده مشکل ایجاد نمی‌کند. روانشناسان می‌گویند که طرد اجتماعی می‌تواند در کل جامعه مشکل ایجاد کند.

• افرادی که طرد می‌شوند، همیشه دیگران را سرزنش می‌کنند.
• آنها با سر‌و‌صدای زیادی با غریبه‌ها جر‌و‌بحث می‌کنند.
• در مصاحبه‌های شغلی‌شان موفق نمی‌شوند و همین موضوع مشکلات مالی زیادی برایشان ایجاد می‌کند.
• انزوای اجتماعی میزان خشونت را در آنان بالا می‌برد. این افراد همیشه در حال پرخاش هستند و برای اطرافیانشان، دردسر درست می‌کنند.

لازم نیست برای وارد شدن به همه‌ی گروه‌ها تلاش کنیم. بهتر است برای به دست آوردن پذیرش اجتماعی گروه‌هایی تلاش کنیم که واقعا ارزش داشته باشند. گروه‌هایی که با عضویت در آنها رشد می‌کنیم.