چگونه از مقایسه خود با دیگران بپرهیزیم؟

وقتی در رسانه‌های اجتماعی هستید به‌سختی می‌توانیم از مقایسه خود با دیگران پرهیز کنیم و به عزت نفس خود آسیبی نزنیم. اندام‌مان به اندازه‌ی کافی تناسب ندارد، پوشاک‌مان کاملا با مد روز مطابقت ندارد، خانه‌یمان به اندازه‌ی کافی تجملاتی نیست. شاید حتی فکر کنیم ما هم به اندازه‌ی کافی مناسب نیستیم. مقایسه با دیگران لذت را از زندگی می‌گیرد. اگر دست از مقایسه‌ی خود با دیگران نشوییم پیوسته پول و وقت و انرژی ذهنی خود را صرف هم‌تراز شدن با دیگران می‌کنیم. باید از مقایسه‌ی خود با دیگران پرهیز کنیم، چرا که در این بازی هرگز هیچ کس پیروز نیست.

در این مطلب از بلاگ همراهتم به شیوه‌ی اجتناب از مقایسه‌ی خود با دیگران می‌پردازیم.

ریشه‌های مقایسه

در حقیقت تمایل ما به مقایسه‌ی خود با دیگران دلیل زیست‌شناختی دارد. مغز ما از عامل مقایسه استفاده می‌کند تا موقعیت ما را در برابر دیگران بسنجد.

به گفته‌ی توماس موس‌ویلر (Thomas Mussweiler) دانشمند رفتار سازمانی «مقایسه یکی از پایه‌ای‌ترین شیوه‌های رشد و فهم هویت آن است که ما کیستیم، در چه کارهای خوب استعداد داریم و در چه کارهایی بی‌استعدادیم.»

در بسیاری از موارد این قیاس در کسری از ثانیه در پس‌زمینه‌ی مغز رخ می‌دهد و حتی متوجه‌اش نمی‌شویم. اما وقتی در بررسی نقاط درخشان زندگی دیگران گرفتار می‌شویم این خصوصیت تبدیل به عادی زهرآگین می‌شود. تقدیر ما ارتباط با دیگران و حس تعلق به جمع است، اما وقتی پیوسته خود را با دیگران قیاس می‌کنیم، در واقع خوشبختی، اعتماد به نفس و سلامت ذهنی خود را به خطر می‌اندازیم.

آثار عینی مقایسه‌ی خود با دیگران

آثار منفی متعددی در تله‌ی مقایسه‌ی خود با دیگران وجود دارد که مطمئنا بسیاری از ما آن را تجربه کرده‌ایم. برخی از این آثار از این قرارند:

• افکار منفی و اضطراب‌آوری که رهایی از شرشان دشوار است (که با عنوان نشخوار فکری شناخته می‌شوند)
• میزان بیشتری از اضطراب و افسردگی
• صرف هزینه‌ی مادی و معنوی فراوان برای هم‌ترازی با دیگران

در مطالعات متعددی نشان داده شده است که افرادی که وقت زیادی را در رسانه‌ی اجتماعی می‌گذارند به تدریج حس بدتری به خود می‌گیرند. همه‌ی این منفی‌بافی‌ها هم پیوسته از حساب سلامت ذهنی و حساب بانکی ما کسر خواهد کرد.

صرف اندکی هزینه برای کمی تجملات در زندگی امری منفی به حساب نمی‌آید، مگر آن که در محدوده‌ی بودجه‌ی فرد جای نگیرد. اما وقتی برای خودنمایی تا خرخره در قرض فرو می‌رویم و تلی از وسایلی را جمع‌آوری می‌کنیم که به رخ دیگران بکشیم، در واقع ما مالک این وسایل نیستیم، که وسایل صاحب ما شده‌اند.

راه‌های عملی اجتناب از مقایسه‌ی خود با دیگران

در زیر برخی از گام‌ها و اصولی آمده است که به ما کمک می‌کند چشم از زندگی دیگران برداریم و تمرکز را متوجه زندگی خودمان بکنیم.

• قدر داشته‌ها را بدانیم

 این عادت تغییری بزرگ در زندگی ایجاد می‌کند. نگارش موهبت‌های زندگی هر چه هم کوچک باشد می‌تواند زیبایی‌ها و ارزش زندگی شخصی را در نظر پررنگ‌تر کند و نشاط موجود را به یاد بیاورد.

• گشودن قفل قناعت

 قدردانی به قناعت می‌انجامد که متعاقبا به حالت لذت و رضایت می‌رسد، حال در هر شرایطی هم که به سر می‌بریم. در این صورت ما از جایگاه خود در زندگی رضایت داریم و از داشته‌های خود شادیم و دیگر نگران روند زندگی و مایملک دیگران نیستیم. البته این به معنای فقدان هدف برای آینده و عدم پیشروی به سوی رشد شخصیتی و مالی در آینده نیست. همچنین مسلما منظور آن نیست که راکد و ساکن باشیم و دست به تجربیات جدید، هیجان‌انگیز و پرکشمکش نزنیم. مفهوم این گفته آن است که می‌توانیم در زندگی خود صلح و آرامش به پا کنیم و از آن چه امروز داریم لذت ببریم و همه‌ی نشاط زندگی را به دست‌یافته‌های فردا نسپاریم.

• زندگی خود را با زنجیره‌ی نقاط صرفا درخشان زندگی دیگران قیاس نکنیم

 آیا آماده‌ی شنیدن عجیب‌ترین یافته از روی شواهد هستید؟ رسانه‌های اجتماعی نمایانگر واقعیت نیست! عجیب است، نه؟ (می‌دانیم که شما هم به این امر اشراف دارید، اما آیا آگاهانه به آن اندیشیده‌اید؟)

معمولا در رسانه‌های اجتماعی همه‌ی وقایع تصویر زندگی افراد به نمایش در نمی‌آید. تصویر زندگی افراد در رسانه‌های اجتماعی عموما زنجیره‌ای از نقاط قوت، موفقیت‌ها و دستاوردهایشان تشکیل شده است و در آن اثری از نقاط ضعف، شکست‌ها و کشمکش‌ها نیست.

معمولا ما پیوسته توان و نقدینگی خود را صرف هم‌پایی و هم‌ترازی با جلوه‌ای از زندگی می‌کنیم که در نظرمان زندگی عادی دیگران است. این کار اساسا امنیت سلامت روان و امنیت اقتصادی ما را به خطر می‌اندازد.

• تمرکز بر نقاط قوت خود

 می‌توانیم فروتن و در عین حال آگاه به نقاط قوت، استعدادها و دستاوردهای خود باشیم. برای رسیدن به صفات افتادگی و فروتنی نیازی نیست خود را با خاک یکسان کنیم! در واقع این رویکرد شدیدا ناسالم است و بزرگترین خطر در زندگی پرقیاس به حساب می‌آید.

سعی کنید سه نقطه‌ی قوت از خود بنویسید و به یاد داشته باشید این نقاط قوت را صرفا مانند رزومه از صفات نیکوی بشری ننویسید، بلکه صفات شخصی خود را یادداشت کنید.

• دیگران را بزرگ بدارید

 وقتی پیوسته خود را با دیگران مقایسه می‌کنیم، از یاد می‌بریم که قدر و بزرگی کسانی را که برای رسیدن به دستاوردهای بزرگ تلاش می‌کنند بدانیم. خود را در شادی برآمده از موفقیت دیگران سهیم بدانیم و سعی نکنیم خود را در برابر موفقیت دیگران بازنده به حساب بیاوریم.

• یاد بگیریم با خود رقابت کنیم، نه با دیگران

به جای آن که بر مقایسه‌ی خود با دیگران تمرکز کنیم، توجه خود عطف اهداف‌مان کنیم. در مقایسه با سال گذشته چه پیشرفت‌هایی داشته‌ایم؟ در کدام نقاط زندگی ضعیف‌تر عمل کرده‌ایم؟

• برای گذران وقت در رسانه‌های اجتماعی محدودیت بگذارید

 برخی از محدودیت‌هایی که ما را در برابر آثار منفی وقت‌گذرانی در رسانه‌های اجتماعی محافظت می‌کنند عبارتند از:

حساب‌های کاربری که حس بدی به شما می‌دهد را حذف کنید

زمان بگیرید که بیش از 30 دقیقه در صفحات رسانه‌های اجتماعی نچرخید

وقتی با دوستان، خانواده یا خودتان مشغول صرف غذا هستید گوشی همراه خود را خاموش کنید

فکر نکنید که مجبورید به همه‌ی نظرات و پیام‌ها در رسانه‌های اجتماعی پاسخ بدهید

وقتی حس می‌کنید باید به رسانه‌های اجتماعی سر بزنید، از خود بپرسید «چرا مجبورم؟» آیا حوصله‌تان سر رفته است؟ بدون وقت‌گذرانی در رسانه‌های اجتماعی ناراحتید؟ یا در پی تایید و جلب نظر دیگرانید؟ در عوض این‌ها چه کار می‌توانید بکنید که حس بهتری داشته باشید؟

• روزه‌ی پرهیز از رسانه‌های اجتماعی بگیرید

 اگر پیوسته در زندگی دیگران سرک بکشیم، تقریباً غیرممکن است که بتوانیم از زندگی خود رضایت داشته باشیم. سعی کنید برای مدتی مشخص به رسانه‌های اجتماعی سر نزنید. مثلا برای امتحان سه روز از حساب‌های کاربری خود خارج شوید و پس از این مدت دوباره حساب‌ها را فعال کنید.

آیا مقایسه‌ی خود با دیگران بر زندگی شخصی و روزمره تاثیر می‌گذارد؟

در ادامه پرسش‌هایی مطرح می‌شود که پاسخ به آنها مشکلات ناشی از قیاس خود با دیگران را مشخص خواهد کرد:

• آیا تا به حال در اینستاگرام خرید هیجان‌زده (impulse purchase)کرده‌اید؟
• آیا تا به حال حس ترس یا اضطراب از بی‌خبری، جاماندن از وقایع یا عقب‌افتادن از دیگران را پس از بیرون آمدن از رسانه‌های اجتماعی تجربه کرده‌اید؟
• آیا واکنش طبیعی شما به موفقیت یا شادی دیگران کلافگی بوده است؟
• آیا تا به حال چیزی را که در رسانه‌ی اجتماعی واکنش مورد نظر شما را نداشته است حذف کرده‌اید؟
• آیا نظاره کرده‌اید که چه کسانی به استوری‌های اینستاگرام شما سر زده‌اند یا پست فیسبوک‌تان را پشت سر هم لایک کرده‌اند؟

اگر پاسخ‌تان به چند تا از این پرسش‌ها مثبت است، شرمگین نشوید! شما هم مانند بسیاری از ما در تله‌ی مقایسه‌ی خود با دیگران در رسانه‌های اجتماعی افتاده‌اید.

کلام آخر

دیگر خود را با دیگران مقایسه نکنیم. بر کیفیت زندگی خود تمرکز کنیم و از توجه به کمیت لایک‌هایمان بکاهیم.

عقب نمادن از دیگران نباید انگیزه‌ی فعالیت و پویایی باشد، چه در رسانه‌های اجتماعی و چه در زندگی واقعی! درست که همواره گرفتار مقایسه‌ی خود با دیگران خواهیم بود، ولی باید به یاد داشته باشیم ما متعلق به کسانی نیستیم که عکس‌مان را لایک می‌کنند، بلکه متعلق به خودمان هستیم.

اگر آماده‌اید که از مقایسه‌ی خود با دیگران دوری کنید، پیشنهاد اصلی یادداشت برداری از وقایع روزمره است. بدین ترتیب پیوسته خود را با پیشرفت‌ها و نقاط قوت و ضعف خود مقایسه می‌کنید و تمرکزتان بر وقایعی خواهد بود که برای شما رخ می‌دهد و مستقیما بر زندگی شما موثر است.