بعضی از مشکلات ما به دلیل این است که نمی‌دانیم چطور شنوندهی بهتری باشیم. در طول روز با افراد خانواده، همکاران و دوستان ارتباط داریم و ویژگی‌های شنونده خوب به ما کمک می‌کند ارتباط موثری با دیگران برقرار کنیم. در این نوشته همراه پیشنهادهای ما باشید تا ببینیم چطور شنوندهی بهتری باشیم.
ما با خوب گوش دادن به دیگران، توجه و علاقه‌ی خود را نشان می‌دهیم. اگر شنوندهی فعالی نباشیم، گوینده احساس می‌کند مهم تلقی نشده و شنیده نشده است. خوشبختانه مهارت شنوندهی خوب بودن آموختنی‌ست.
راهکارهایی برای آینکه چطور شنوندهی خوبی باشیم
۱- توجه کنیم
شنوندهی خوب به‌طور فعال به صحبت‌های طرف مقابل گوش می‌دهد. حواسش به ساعت و گوشی موبایل نیست. در ذهنش به برنامه‌های بعد از ظهر و روز بعدش فکر نمی‌کند. برای این که شنوندهی فعال باشیم، کاملا تمرکز می‌کنیم و چشم‌های‌مان به گوینده نگاه می‌کنند. دیدن گوینده هم به‌قدر شنیدنش اهمیت دارد. زمانی‌که نگاه‌مان به جای دیگری باشد، به گوینده احساس ناخوشایندی القا می‌کنیم.
البته ما انسان هستیم و برهم خوردن تمرکز فکر بخشی از انسان بودن ماست. کافی‌ست دوباره حواس‌مان را به صحبت‌ها متمرکز کنیم. مجموع زبان بدن و برخورد ماست که برای فرد گوینده اهمیت دارد. نباید توقع داشته باشیم درحالی‌که مدام در گوشی موبایل اسکرول می‌کنیم یا در اطراف دنبال چیزی یا کسی می‌گردیم، به شنونده حس خوبی القا کنیم!
۲- زبان بدن مهم است
همه‌ی ما می‌توانیم از زبان بدن طرف مقابل تا حدی حدس بزنیم که آیا در آرامش است، اضطراب دارد، دیرش شده یا بسیار مجذوب حضور ماست. توجه به زبان بدن را هم به ویژگی‌های شنونده خوب اضافه می‌کنیم. می‌توانیم به‌سمت گوینده متمایل شویم و کنجکاوی خود را نسبت به سخنی که می‌شنویم، نشان دهیم.
کسی که با ما سخن می‌گوید، نیاز به بازخورد ما دارد. دلش نمی‌خواهد ببیند ما به ناخن‌هاما نگاه می‌کنیم، از گوشی موبایل آخرین اخبار را می‌خوانیم یا از پنجره بیرون را نگاه می‌کنیم. تماس چشمی قدرت فراوانی دارد. می‌تواند از ناگفته‌ها بگوید. هنگامی که می‌گوییم: «خیلی روز بدی داشتم!»، دوست داریم شاهد واکنش شنونده باشیم. اگر شنونده لحظه‌ای سرش را به سمت ما برگرداند، از کاری که می‌کند دست بکشد، و بپرسد: «چه اتفاقی افتاده بود؟»، انگار که بخشی از ناخوشایندی روز دست از سر ما برمی‌دارد.
۳- سخن گوینده را قطع نمی‌کنیم
گاهی به‌نظر می‌رسد مخاطب ما ثانیه‌شماری می‌کند جمله‌ی ما به‌پایان برسد و سخن خودش را بگوید! چنین رفتاری مودبانه نیست و حس اضطراب به گوینده منتقل می‌کند. انگار که باید باعجله حرف‌مان را بگوییم و شنوندهی ما از پیش پاسخش را آماده کرده است. انگار که سخن ما از ارزش کمتری برخوردار است. مودبانه‌تر این است که همیشه منتظر نوبت‌مان بمانیم.
۴- سوال بپرسیم
یکی از بهترین راه‌های شنوندهی خوب بودن، نشان دادن علاقه است. اگر کسی از سفر خود برای ما تعریف می‌کند، به گفتن «چه جالب» بسنده نکنیم. می‌توانیم بپرسیم: «سفر چند روز طول کشید؟ غذاهای محلی را دوست داشتید؟ از هتل راضی بودید؟» با سوال پرسیدن می‌توانیم گفت‌وگو را فعال و جذاب نگه داریم.
۵- گاهی گوش دادن کافی‌ست
همیشه نیازی به حرف زدن نیست. در بعضی موارد طرف مقابل به شنیده شدن نیاز دارد. کافی‌ست با نگاه و لبخند او را به ادامه‌ی سخن تشویق کنیم. خواهیم دید که بعد از پایان سخنش، احساس سبکی دلپذیری می‌کند و از اینکه ما را برای شنیدن انتخاب کرده، بسیار خرسند است!
۶- رازدار باشیم
می‌خواهیم بدانیم چطور شنوندهی بهتری باشیم؟ با رازداری! اگر حرف‌های محرمانه‌ای می‌شنویم، لازم است امانت‌دار خوبی به‌نظر برسیم. شاید وسوسه‌ی درمیان گذاشتن راز با دیگران راحت‌مان نگذارد، به‌ویژه زمانی که دوستان مشترکی داریم و درمیان گذاشتن رازی که شنیده‌ایم، هیجان‌انگیز به‌نظر می‌رسد.
اما نباید دیوار اعتماد را از بین ببریم. یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های شنونده خوب، قابل‌اعتماد بودن است. این اعتماد در جمع خانواده، گروه دوستان یا ارتباط میان کارفرما و کارمند، ارزش فراوانی دارد. لازم است گوش دهیم و قضاوت نکنیم، درست مثل یک تراپیست.
۷- چطور شنونده بهتری برای همسرمان باشیم
هنگامی که همسر ما می‌خواهد درمورد موضوع ناخوشایندی صحبت کند، ممکن است واکنش ما براساس احساس و برداشت خودمان باشد. برای اینکه در دام احساس خودمان نیفتیم و صرفا شنوندهی خوب و فعالی باشیم، لحظه‌ای برای شناسایی احساس همسرمان درنگ می‌کنیم. خشم، غم، اضطراب، هیجان، شادی، کدام را تجربه می‌کند؟ واکنش خود را بر همین اساس انتخاب می‌کنیم.
زمانی که کتاب‌مان را زمین می‌گذاریم، تلویزیون را خاموش می‌کنیم، گوشی موبایل را روی میز می‌گذاریم و تلاش می‌کنیم با تماس چشمی، به آن‌چه می‌شنویم توجه کنیم، بیشتر راه را آمده‌ایم.
۸- کودک‌مان را بشنویم
توجه کامل و انتخاب زبان بدن مناسب برای همه‌ی موقعیت‌ها برگ برنده به‌حساب می‌آید. اما لازم است چند ویژگی دیگر را هم درنظر بگیریم.
قد کودکان کوتاه‌تر از ماست و ممکن است حس کم‌ارزش بودن به آنها بدهد. برای اینکه نشان دهیم در گفت‌وگو با هم برابر هستیم، می‌نشینیم تا هم‌قد شویم و چشمان‌مان در یک راستا قرار گیرد.
تکرار بخشی از حرف‌های کودکان، ترفند دیگری‌ست که به کودک حس خوشایندی می‌دهد. زمانی که کودک می‌گوید: «نقاشی من خیلی زشت شده.» می‌توانیم پاسخ دهیم: «پس فکر می‌کنی نقاشی تو خیلی زشت شده.» به این ترتیب کودک احساس می‌کند درک و شنیده شده. این آغاز خوبی‌ست که درنهایت کودک بتواند به راه‌حل برسد و از سخن گفتن با ما احساس امنیت کسب کند.
همه‌ی ما دوست داریم ازدواج و رابطه‌ی موفقی داشته باشیم؛ کودکان در کنار ما احساس امنیت کنند و راز خود را به ما بگویند؛ در جمع همکاران به‌عنوان کسی شناخته شویم که به مسائل توجه می‌کند و اهمیت می‌دهد. همین‌طور در جمع خانواده فرد قابل‌اعتمادی جلوه کنیم. اگر بیاموزیم چطور شنوندهی بهتری باشیم، بخش زیادی از این مسیر را طی کرده‌ایم.
با توجه به زبان بدن‌مان، حفظ تمرکز بر گفت‌وگو و رعایت امانت و رازداری می‌توانیم به گوینده احساس درک شدن و مهم بودن ببخشیم.