لباس‌های هوشمند از پارچه‌هایی تهیه می‌شوند که اجزای بسیار ظریف و قابل‌انعطاف الکترونیکی، اتصال به موبایل، دیتکتور و نانو در خود دارند. اکنون این پوشاک جایگاه خود را در صنعت مد پیدا کرده‌اند. این لباس‌ها از مواد نانو، پولیمر، الاستومر دی الکتریک یا ترکیبی از این مواد تهیه می‌شوند. قرار است در این نوشته از «همراهتم» با تکنولوژی لباس‌های هوشمند، چند نمونه‌ی شرکت‌های تولیدکننده‌ی آن و انواع لباس هوشمند بیشتر آشنا شوید.
لباس هوشمند چیست؟
لباس هوشمند یا های تک به پوشاک هوشمند، تاروپود الکترونیکی و هر نوع محصولی گفته می‌شود که کارایی آن با برخورداری از تکنولوژی از پارچه‌های سنتی فراتر رفته. بعضی از لباس‌های هوشمند از پارچه‌هایی با مدارهای درهم تنیده دوخته می‌شوند. در بعضی دیگر سنسور یا قطعه‌های سخت‌افزاری اضافه می‌شود. بسیاری از این لباس‌ها با بلوتوث و وای‌فای به برنامه‌‌های دیگر وصل می‌شوند.
جوراب هوشمند، کفش هوشمند، لباس خواب و لباس ورزشی هوشمند ازجمله دستاوردهای این تکنولوژی به‌شمار می‌روند. تکنولوژی لباس‌های هوشمند کمک کرده پوشاکی با قابلیت تغییر رنگ، توانایی ایجاد مانع بر سر نور آفتاب، جمع‌آوری داده‌های پزشکی، ایجاد ارتعاش یا حتا نمایش پیام‌های از پیش تعریف‌شده تولید شود.
بازار تکنولوژی لباس‌های هوشمند
کارشناسان پیش‌بینی کرده‌اند تقاضای صنعت مد برای لباس هوشمند از ۶/۱ میلیارد دلار در سال ۲۰۱۹ به ۳/۵ میلیارد دلار در ۲۰۲۴ خواهد رسید. همچنین، نرخ رشد مرکب سالانه از ۲۰۱۹ تا ۲۰۲۴ به ۲/۲۶ رسیده. باوجود تنوع در دیتکتورهای لباس و تنوع رنگ پوشاک هوشمند، میزان رشد بازار تعجبی ندارد.
شرکت‌های علاقه‌مند به تکنولوژی لباس هوشمند
برندها و شرکت‌های مختلفی به بازار لباس هوشمند علاقه نشان داده‌اند. بعضی از آنها از برندهای معروف به‌شمار می‌روند مانند لیوایز (Levi’s)، آندر آرمور (Under Armour)، تامی هیلفیگر (Tommy Hilfiger) و رالف لورن (Ralph Lauren). اگرچه گوگل و سامسونگ بزرگ‌ترین شرکت‌هایی هستند که روی لباس هوشمند سرمایه‌گذاری کرده‌اند، شرکت‌هایی که کمتر معروف هستند هم به این تکنولوژی علاقه دارند، مانند سنسورا (Sensora)، بیومن (BioMan)، لومیا (Loomia) و کومودو تکنولوجیز (Komodo Technologies). اکنون نمونه‌هایی از تکنولوژی لباس‌های هوشمند را ببینیم.
۱. پارچه‌های خنک‌کننده
حدود ۲۰ درصد از مصرف برق ساختمان‌ها برای دستگاه‌های خنک‌کننده مصرف می‌شود. به همین دلیل لباسی که ما را خنک کند، محصول بسیار جذابی به‌نظر می‌رسد. تیم محققان دانشگاه استنفورد آمریکا و نانجینگ چین دست به تغییر پارچه‌ی ابریشم زده‌اند. این پارچه تا ۹۵ درصد نور آفتاب را بازتاب می‌دهد و از این‌رو، تا ۳ و نیم درجه‌ی سانتیگراد خنک‌تر از محیط می‌ماند.
دانشمندان با اضافه کردن اکسید آلومینیوم نانو به پارچه‌ی ابریشم این محصول را تولید کردند. این اجزای نانو قادر به بازتاب طول موج فرابنفش آفتاب هستند و در نهایت پوست را حدود ۱۲ و نیم درجه‌ی سانتیگراد خنک‌تر از لباس نخی نگه می‌دارند.
۲. لباس برای کسب انرژی
می‌توانید تصور کنید گوشی موبایل با لباس شما شارژ شود؟ در سال ۲۰۱۶ محققان موسسه تکنولوژی جورجیا در آمریکا پارچه‌ای ساختند که می‌تواند از نور آفتاب و از انرژی حرکتی انرژی کسب کند. این تیم برای ساخت پارچه‌ی موردنظر خود، الیاف پشم، سلول‌های خورشیدی ساخته شده از فیبر پولیمر سبک با نانوژنراتورهای برق مالشی مبتنی بر فیبر را به هم بافتند. این بافت می‌تواند از حرکت مکانیکی مانند چرخش، سر خوردن یا لرزش، مقدار اندکی انرژی الکتریکی تولید کند.
ضخامت این پارچه ۳۲۰ میکرومتر است. انعطاف‌پذیری زیاد، قابلیت تنفس پوست و سبکی وزن از ویژگی‌های آن به‌شمار می‌رود. سازندگان این پارچه باور دارند محصول آنها روزی می‌تواند در تولید چادر مسافرتی، پرده یا حتا لباس به‌کار گرفته شود. از آن‌جا که این روزها لوازم الکترونیکی انعطاف‌پذیر و پوشیدنی بیشتر مطرح شده‌اند، این تحقیق هم توجه بیشتری به خود جلب کرده.
۳. پارچه‌های قابل برنامه‌نویسی
مهندسان انستیتو تکنولوژی ماساچوست توانستند پارچه‌های قابل برنامه‌نویسی را طراحی کنند. به کمک این پارچه‌ها می‌توانیم اطلاعاتی را در لباس خود داشته باشیم. این پارچه از تراشه‌های سیلیکونی ساخته شده که به‌شکل الکتریکی به هم متصل هستند. به این ترتیب، تراشه‌ها می‌توانند ظرفیت ذخیره‌سازی فایل را تا دو ماه بدون شارژ اضافه حفظ کنند. این فیبرهای دیجیتال می‌توانند در نقش سنسور برای کنترل عملکرد فیزیکی و حتا تشخیص بیماری ظاهر شوند.
۴. لباس‌های پایش بیومتریک
ساعت‌های فیتنس تنها ابزار پوشیدنی نیستند که قابلیت پایش فعالیت، ضربان قلب و عادت‌های خواب ما را دارند. لباس کار، لباس خواب و حتا لباس زیر طراحی شده که سنسور دارد. یک شرکت تولید پوشاک لباس زیری طراحی کرده که به یک اپلیکیشن وصل می‌شود و میزان استرس، زمان تخمک‌گذاری و میزان خستگی راننده را اندازه‌گیری می‌کند. حسگر قابل شست‌وشویی که محققان ام آی تی در ۲۰۲۰ طراحی کردند، می‌تواند علائم حیاتی فرد را پایش کند و پتانسیل ایجاد تحولی در مراقبت‌‌های بهداشتی از راه دور را دارد.
۵. لباس‌های هوشمند برای کنترل گردش خون
محققان در مرکز تحقیقات امپا (Empa) به دستاوردی رسیده‌اند که می‌تواند از مشکلات و رنج بیماران بستری بکاهد. آنها با ترکیب فیبرهای نوری و پارچه‌ی هوشمند توانسته‌اند به لباسی دست پیدا کنند که گردش خون را کنترل می‌کند. این لباس برای بیمارانی که باید روزها بستری باشند، مفید واقع می‌شود و از زخم بستر آنها پیشگیری می‌کند. در همین زمینه شرکت دانمارکی ادما اپس (Edema ApS) موفق شده جوراب‌هایی طراحی کند که امکان تشخیص تغییر حجم پا را دارد. این جوراب هوشمند برای بیمارانی که احتمال لخته شدن خون یا جمع شدن مایع در پای آنها وجود دارد، مفید خواهد بود.
چند نمونه از محصولات معروف هوشمند
۱. کت محاسبه‌گر ایکس ژاکارد از برند لیوایز
محصول مشترکی از گوگل و لیوایز! کت لیوایز (Levi’s) با بلوتوث به گوشی موبایل وصل می‌شود و امکان برقراری تماس تصویری و کنترل صدای موسیقی را دارد.
۲. جوراب فیتنس سنسوریا
در طراحی جوراب‌های فیتنس سنسوریا (Sensoria) سنسورهای پارچه‌ای پیشرفته‌ای به‌کار رفته. این جوراب برای این‌که بتواند دیتای دقیقی درمورد قرار گرفتن پا روی زمین در هنگام راه رفتن یا دویدن ارائه کند، ابزاری دارد که به بالای جوراب وصل شده. اپلیکیشن مربوط به این جوراب، پیشنهادهایی برای بهبود تکنیک‌های پیاده‌روی و دویدن تهیه می‌کند. این اپ تعداد گام‌ها، سرعت و مسافت طی شده را هم اندازه‌گیری می‌کند.
۳. شلوار یوگا نادی ایکس
شلوارهای یوگای نادی ایکس (Nadi X) از ورابل ایکس (Wearable X) با بلوتوث به تلفن وصل می‌شوند. درصورتی‌که حرکت‌های یوگا را اشتباه انجام دهیم، این شلوار هوشمند متوجه می‌شود و روی اندامی که نیاز به اصلاح حرکت دارد، ویبره یا لرزش می‌کند. اپلیکیشن نادی پیشنهادهایی برای اصلاح هر حرکت ارائه می‌کند. این شلوار در سایزهای مختلف مردانه و زنانه تولید شده.
۴. لباس شنای نویانو
مایو یا لباس شنای نویانو (Neviano) در فرانسه طراحی و تولید شده. این لباس شنا به سنسور UV مجهز است و ضدآب طراحی شده. این سنسور به گوشی یا هر وسیله‌ی اندروید یا آی او اس وصل می‌شود. زمانی‌که میزان اشعه‌ی UV زیاد باشد، آلارم آن به فرد خبر می‌دهد که باید ضدآفتاب بیشتری به پوستش بزند.
لباس‌های هوشمند گران هستند؟
به‌دلیل وجود تکنولوژی لباس‌های هوشمند، قیمت بالاتری نسبت به پوشاک معمولی دارند. برای مثال اگر کت معمولی حدود ۱۰۰ دلار قیمت داشته باشد، بهای کت هوشمند باتوجه به برند آن بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ دلار است.
سخن پایانی
همین‌گونه که می‌بینید، کاربردهای متنوعی برای تکنولوژی لباس‌های هوشمند وجود دارد. انتظار می‌رود محصولات دیگری هم طراحی و تولید شود. شاید در آینده‌ی نزدیک شیوه‌ی انتخاب لباس ما تغییر کند و از تولیدات هوشمند برای ساده‌تر شدن زندگی بهره ببریم.